For­virkar rann­sóknarheimildir, af­glæpa­væðing neyslu­skammta og sorgar­leyfi

Þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar var birt í gær og verður hér stiklað á stóru um áherslumál ráðherranna tólf. Mörg mál síðustu ríkisstjórnar fengu ekki framgang á síðasta þingi og er því hluti frumvarpanna lagður fram í annað sinn.

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra hyggst meðal annars leggja fram breytingu á lögum um jafna meðferð óháð kynþætti og þjóðernisupp­runa.

Lagt er til að lögin kveði á um meginregluna um jafna meðferð einstaklinga á öllum sviðum samfélagsins, utan vinnumarkaðar – ekki eingöngu óháð kynþætti og þjóðernisuppruna líkt og gildandi lög heldur jafnframt óháð trú, lífsskoðun, fötlun, aldri, kynhneigð, kynvitund, kyneinkennum og kyntjáningu.

Einnig mælir Katrín fyrir heimild stjórnvalda til að meta og taka afstöðu til fjárfestinga erlendra aðila í þýðingarmiklum samfélagsinnviðum og tengdri starfsemi með tilliti til sjónarmiða um þjóðaröryggi.

Afbrotavarnir og ný nafnskírteini

Jón Gunnarsson innanríkisráðherra ætlar að leggja fram breytingu á lögreglulögum sem skýri heimildir lögreglu til að „grípa til ráðstafana í þágu af­brotavarna að gættum stjórnarskrárvörðum grundvallarréttindum borgaranna.“

Umræða um forvirkar heimildir lögreglu, sem gera henni kleift að hefja rannsókn áður en glæpur hefur verið framinn, hafa verið reglulega til umræðu á Alþingi á síðustu árum en ekki enn hlotið brautargengi.

„Heimildirnar varða sérstaklega afbrot eða athafnir sem raskað geta öryggi borgaranna og ríkisins, svo og afbrot sem felast í skipulagðri brotastarfsemi, dreifingu á stafrænu kynferðisofbeldi gegn börnum, netbrotum og/eða árásum, þar á meðal gegn æðstu stjórn ríkisins og hryðjuverkum,“ segir í skýringum í þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar.

Sömuleiðis hyggst innanríkisráðherra leggja fram breytingar á lögum um meðferð sakamála til að takast á við rannsókn mála sem varða skipulagða brotastarfsemi. Snúa tillögurnar til að mynda að lengd gæsluvarðhalds og aðgang að gögnum.

Einnig stendur til að leggja fram breytingar á málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd til að auka skilvirkni og stytta málsmeðferðartíma.

Í hyggst Jón svo leggja fram frumvarp til breytinga á lögum um útgáfu og notkun nafnskírteina. Með breytingunum á að heimila Þjóðskrá Íslands að gefa út ný nafnskírteini fyrir einstaklinga sem væru jafnframt ferðaskilríki á Schengen-svæðinu.

Vilja auka frelsi á leigubílamarkaði

Lilja Alfreðsdóttir, ferðamála-, viðskipta- og menningarmálaráðherra, ætlar meðal annars að leggja fram frumvarp um breytingu á kvikmyndalögum með það í huga að breyta fyrirkomulagi á sjóðakerfi kvikmyndagerðar. Meginefni frumvarpsins er að kveða skýrt á um heimild Kvikmyndasjóðs til að veita styrki í anda Norræna kvikmynda- og sjónvarpssjóðsins.

Einnig stendur til að lögfesta tvö ný ákvæði til bráðabirgða við lög um skráningu raunverulega eigenda til að ljúka aðgerðum á sviði varna gegn peningaþvætti á fjármögnun hryðjuverka.

Í janúar hyggst Sigurður Ingi Jóhannsson innviðaráðherra leggja fram frumvarp til laga um leigubílaakstur. Frumvarpið er nú lagt fram í annað sinn en það felur sér í nýja heildarlöggjöf um leigubifreiðakstur.

Yfirlýst markmið frumvarpsins er að auka frelsi á leigubílamarkaðnum og tryggja örugga og góða þjónustu. Frumvarpið er viðbragð við athugasemdum Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) sem hefur úrskurðað að núgildandi löggjöf um leigubíla brjóti gegn EES-reglum. Í janúar tók ESA fyrsta skrefið í meðferð samningsbrotamáls gegn Íslandi þar sem íslenskum stjórnvöldum var send formleg áminning. Í nóvember var því fylgt eftir með rökstuddu áliti sem var sent íslenskum stjórnvöldum.

Núverandi löggjöf takmarkar úthlutun atvinnuleyfa fyrir leigubílaakstur á ákveðnum svæðum. Að sögn ESA gerir það nýjum rekstraraðilum erfitt eða jafnvel ómögulegt að komast inn á leigubílamarkaðinn.

Innviðaráðherra hyggst einnig mæla fyrir breytingum á lögum um Innheimtustofnun sveitarfélaga vegna tilfærslu á innheimtu meðlagskrafna frá sveitarfélögum til ríkisins.

Vilja koma á fót sorgarleyfi

Guðmundur Ingi Guðbrandsson, félagsmála- og vinnumarkaðsráðherra, hyggst meðal annars fela Fjölmenningarsetri víðtækara hlutverk vegna móttöku einstaklinga með alþjóðlega vernd. Um er að ræða endurflutt frumvarp frá síðasta löggjafarþingi.

Þá leggur hann fram frumvarp til starfskjaralaga sem er ætlað að fylgja eftir tillögum sem fram koma í skýrslu samstarfshóps félags- og barnamálaráðherra um félagsleg undirboð og brotastarfsemi á vinnumarkaði, sem hópurinn skilaði ráðherra í janúar 2019. Jafnframt er frumvarpinu ætlað að hrinda í framkvæmd aðgerðum ríkis­stjórnarinnar til stuðnings lífskjarasamningum sem falla undir málefnasvið ráðuneytisins og lúta að vinnumarkaði.

Jafnframt hyggst ráðherra leggja fram breytingar á lögum um fæðingar- og foreldraorlof og lögum um nálgun­arbann og brottvísun af heimili. Þar er kveðið á um tilfærslu á sjálfstæðum rétti foreldris til fæðingarorlofs eða fæðingar­styrks til hins foreldrisins í þeim tilvikum þegar annað foreldrið sætir nálgunarbanni gagnvart barni sínu, gagnvart hinu foreldrinu og/eða brottvísun af heimili eða þegar foreldri afplánar refsivist vegna brota gegn framangreindum aðilum á því tímabili sem foreldrar geta nýtt rétt sinn til fæðing­arorlofs eða fæðingarstyrks.

Þá verður lagt fram frumvarp til laga um sorgarleyfi sem er ætlað að tryggja foreldrum á vinnumarkaði sem verða fyrir barnsmissi, sorgarleyfi í allt að sex mánuði sem og greiðslur til að koma til móts við tekjutap á umræddu tímabili við fjarveru frá vinnumarkaði.

Lögleiðing neysluskammta

Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, leggur meðal annars fram breytingu á lögum um tekjuskatt til að bregðast við athugasemdum Eftirlitsstofnunar EFTA varðandi samsköttun félaga, og breytingu á lögum um virðisaukaskatt sem snúa meðal annars að netverslun.

Willum Þór Þórsson heilbrigðisráðherra mun endurflytja frumvarp um breytingu á lögum um ávana- og fíkniefni sem felur í sér að heimila vörslu ávana- og fíkniefna sem teljast til eigin nota. Frumvarpið var lagt fram á síðasta löggjafarþingi og verður nú endurflutt með breytingum.

Einnig mun Willum leggja fram breytingar á lögum um réttindi sjúklinga. Með frumvarpinu er lagt til að lagarammi verði settur um það verklag sem viðhaft er á heilbrigðisstofnunum hér á landi, sem felur í sér þvinganir, valdbeitingu eða annars konar inngrip í sjálfsákvörðunarrétt, frelsi og friðhelgi einkalífs sjúklinga. 

Felur það meðal annars í sér ný ákvæði um skilgreiningu nauðungar og fjarvöktunar og skilyrði fyrir beitingu slíkra úrræða.

Samþætta þjónustu í þágu barna

Ásmundur Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, mælir í mars fyrir breytingum á ýmsum lögum á málefnasviði menntamála í tengslum við lög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna.

Með lögunum er stefnt að því að búa til löggjöf um heildstæða þjónustu við börn, meðal annars með því að kveða á um stigskipt þjónustukerfi og samspil milli þjónustukerfa á mál­efnasviði einstakra ráðherra. Lögin kalla á breytingar á ýmissi löggjöf en fleiri ráðherrar leggja sömuleiðis fram frumvörp í tengslum við samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna.

Einnig mun Ásmundur leggja fram frumvarp um endurskoðun á lögum um Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra.

„Markmið þeirrar vinnu er aukinn fyrir­sjáanleiki, bætt þjónusta og að starfsemi stofnunarinnar verði lýst eins og hún hefur þróast frá setn­ingu laganna. Í frumvarpinu er mælt fyrir um inntak táknmálstúlkaþjónustu og þau skilyrði sem þarf að uppfylla til að njóta hennar,“ segir í þingmálaskrá ríkisstjórnarinnar.

Breyta bótaákvæðum vegna riðuveiki

Svandís Svavarsdóttir, matvæla-, sjávar- og landbúnaðarráðherra, hyggst leggja fram frumvarp um breytingu á lögum um dýrasjúkdóma og varnir gegn þeim. Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar á bótaákvæðum vegna varna gegn búfjársjúkdómum á borð við riðuveiki í sauðfé og geitfé.

Þá mun Svandís leggja fram lagabreytingar annars vegar til að styrkja eftirlit með fiskveiðum og hins vegar til að ýta undir nýtingu heimilda Íslands til veiða á túnfiski.

Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfis, orku- og loftslagsráðherra, mun leggja fram breytingar á lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir til að skerpa á ákvæðum um námskeið og hæfnipróf sundkennara og laugarvarða, meðal annars varðandi endurmenntun þeirra. Frumvarpið var fyrst lagt fram á síðasta löggjafarþingi.

Í frumvarpinu er lagt til að í lögin verði sett ákvæði til að kveða skýrar á um eftirlitsskyldu og umfang þess eftirlits með starfsemi og athöfnum sem valdið geta mengun eða ógnað hollustuháttum og kveða skýrar á um hvaða stjórnvald gefi út tiltekin starfsleyfi.

Þá mun Guðlaugur leggja til endurskoðun á lögum um menningarminjar, helst þeim hluta sem varðar friðun fornminja, húsa og mannvirkja sem eru 100 ára og eldri. Friðun verður líklega frekar bundin við tiltekið fast ártal í staðinn.

Villauka áfallaþol fjarskiptaneta

Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, utanríkis- og þróunarsamvinnuráðherra, mun meðal annars leggja fram breytingu á ýmsum lögum vegna fríverslunarsamnings og annarra við Bretland, og tillögu til þingsályktunar um staðfestingu samnings milli Íslands og Færeyja um fiskveiðar innan íslenskrar og færeyskrar lögsögu árið 2022.

Einnig mun ráðherra leggja fram breytingar á lögum um öryggi net- og upplýsingakerfa mikilvægra innviða og Fjarskiptastofu. Breytingarnar varða eftirlitsstjórnvöld, vatnsveitur, veitendur stafrænnar þjónustu og netöryggiskerfi fyrir upplýsinga- og samskiptatæki.

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, vísinda- iðnaðar og nýsköpunarráðherra, leggur meðal annars fram breytingar á lögum sem miða að því að tryggja áfallaþol fjarskiptaþjónustu og fjarskiptaneta. Breytingarnar ná til laga um fjarskipti, laga um Fjarskiptastofu og laga um fjárfestingu erlendra aðila í atvinnurekstri.

Sömuleiðis ætlar Áslaug að lögfesta nýjan Menntarannsóknarsjóð með áherslu á hagnýtar rannsóknir á skóla- og frístundastarfi. Heildarframlag til sjóðsins nemur 80 milljónum króna samkvæmt frumvarpi til fjárlaga fyrir árið 2021. Ráðgert er að úthluta að minnsta kosti 60 milljónum króna árlega úr sjóðnum.

Þingmálaskráin í heild sinni.