Ábyrgð Ríkissjónvarpsins gagnvart þolendum ofbeldis Sigrún Sif Jóelsdóttir og Gabríela Bryndís Ernudóttir skrifa 9. nóvember 2021 08:00 „Þú segir að þolendur upplifi að þeim sé ekki trúað, ég held að við séum komin það langt að það bara virkar ekki þannig lengur“ segir Þóra Arnórsdóttir ritstjóri fréttaskýringaþáttarins Kveiks á ríkisrekna fjölmiðlinum RÚV í viðtali við Karlmennskuna í kjölfar umdeilds þáttar sem sýndur var í síðustu viku. Við þessi orð staldra þolendur ofbeldis í nánum samböndum, konur og uppkomin börn. Mæðrum og börnum þeirra er ekki trúað af kerfinu þegar feður hafa beitt börnin og mæður þeirra ofbeldi og mæðrum er gert ókleift af yfirvöldum að vernda börn sín. Börnum, sem segja frá ofbeldi foreldris, er ekki trúað af yfirvöldum og uppkomin börn þurfa oft að slíta tengsl við stóran hluta ef ekki alla fjölskyldu sína, til þess að geta lifað af, vegna þess að þeim er ekki trúað. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem RÚV birtir efni frá einhliða sjónarhorni skaðlegu þolendum ofbeldis sem er til þess fallið að ýta enn frekar undir að þeim sé ekki trúað. Í apríl 2017 var þáttur á dagskrá, auglýstur á Facebook- síðu Kveiks þar sem umfjöllunarefnið var „foreldraútilokun sem alvarlegt ofbeldisbrot“. Þóra Arnórsdóttir stýrði þættinum þar sem burðarbitinn er viðtal við Maríu Júlíu Rúnarsdóttur lögfræðing sem titluð var við tilefnið, sérfræðingur í barnarétti. María sem hefur beitt sér af hörku fyrir því að umgengnistálmanir verði gerðar refsiverðar er jafnframt einhver ötulasti talsmaður kenningarinnar um svokallað „foreldrafirringarheilkenni“ á Íslandi, um að tálmun á umgengni sé foreldraútilokun og jafngildi í sjálfu sér ofbeldi gegn barni. Tilefni umfjöllunar á RÚV var ráðstefna á vegum Félags um foreldrajafnrétti og Börnin okkar, þrýstihópa umgengnisforeldra, sem hafa um árabil hvatt til þess að takmarkanir á umgengni séu skilgreindar sem ofbeldi. Þegar þingmenn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Bjartrar framtíðar lögðu fyrst fram frumvarp til Alþingis um að brot forsjárforeldris gegn umgengnisrétti ætti að varða við allt að fimm ára fangelsisvist, var haft eftir Maríu Júlíu Rúnarsdóttur þáverandi héraðsdómslögmanni og núverandi sýslumannsfulltrúa: „Þetta er mjög jákvæð breyting ef hún verður samþykkt því tálmun er andlegt ofbeldi“. Þetta kaldranalega viðhorf dregur upp ranga mynd af stöðu mála sem langflest varða ofbeldi í fjölskyldum, og gefur í skyn að takmörkun á umgengni sé á einhvern hátt sambærilegt við að beita barn kynferðis- eða heimilisofbeldi. Ýtir það frekar undir samúð með gerendum ofbeldis og málar þolendur upp sem gerendur. Að kalla það rannsóknarblaðamennsku að fjalla einhliða um foreldraútilokun sem meint ofbeldi mæðra gegn börnum sínum, er eitthvað sem stenst ekki eina leit á google. Framsetning þáttarins var frá sjónarhorni sem kokgleypir við hugmyndafræði sem hefur víðast verið sett í flokk rusl- vísinda af fræðafólki og verið hafnað af öllum leiðandi samtökum innan geðlæknisfræði, sálfræði og læknisfræði á Vesturlöndum vegna vöntunar á raunprófunum eða klínískum athugunum sem styðja kenninguna. Viðmælandi þáttarins, María Júlía, hefur engu að síður staðhæft að foreldrafirring sé alvarlegt vandamál á Íslandi og hefur skrifað meistaraprófsritgerð í lögfræði þar sem hún leggur tálmun á umgengni að jöfnu við foreldrafirringu. Hugmyndafræði sem ýtir undir neikvæðar staðalímyndir af konum og er réttnefnd kvenhaturskenning, var framreidd fyrir landsmenn á RÚV sem viðtekin staðreynd. Það sem ekki kom fram í þættinum var, að vissulega hefur hugtakinu verið beitt af meðferðaraðilum og lögmönnum, oftast til fulltingis gerendum og kenningunni til brautargengis sem þungamiðju í ákvörðun fjölskyldu- og barnaréttar. Það kom heldur ekki fram að niðurstaða þess er slóð eyðileggingar og óréttlætis, jafnvel þó að varað sé við notkun þessarar hugmyndafræði í lögskýringum með íslenskum barnalögum. Dagskrárgerðarfólk Kveiks, áður fréttaskýringaþáttar Kastljóss, hefur ekki sýnt áhuga á að skoða sjónarhorn þolenda heimilisofbeldis sem orðið hafa fyrir barðinu á þessum kvenhaturshugmyndum sem haldið var á lofti sem sannindum, þrátt fyrir að leitað hafi verið til þeirra. Ritstjórn Kveiks virðist til að mynda ekki telja eiga erindi í þáttinn mál barna sem segja frá kynferðisbrotum föður gegn þeim, staðfest í Barnahúsi, en Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu skikkar í eftirlitslausa umgengni við gerandann og áfellist móðurina sérstaklega fyrir að greina frá ofbeldinu. Skaðinn af vandlætingunni í samfélaginu gagnvart konum sem segja frá ofbeldi er áþreifanlegur í lífi barna og mæðra með ákvörðun sýslumanna og dómstóla eins og samtökin Líf án ofbeldis og talsfólk þeirra hefur reynt með öllum ráðum að koma á framfæri. Gabríela er formaður samtakanna Líf án ofbeldis og Sigrún Sif er talskona og í stjórn samtakanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mál Þóris Sæmundssonar Ríkisútvarpið Kynferðisofbeldi Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
„Þú segir að þolendur upplifi að þeim sé ekki trúað, ég held að við séum komin það langt að það bara virkar ekki þannig lengur“ segir Þóra Arnórsdóttir ritstjóri fréttaskýringaþáttarins Kveiks á ríkisrekna fjölmiðlinum RÚV í viðtali við Karlmennskuna í kjölfar umdeilds þáttar sem sýndur var í síðustu viku. Við þessi orð staldra þolendur ofbeldis í nánum samböndum, konur og uppkomin börn. Mæðrum og börnum þeirra er ekki trúað af kerfinu þegar feður hafa beitt börnin og mæður þeirra ofbeldi og mæðrum er gert ókleift af yfirvöldum að vernda börn sín. Börnum, sem segja frá ofbeldi foreldris, er ekki trúað af yfirvöldum og uppkomin börn þurfa oft að slíta tengsl við stóran hluta ef ekki alla fjölskyldu sína, til þess að geta lifað af, vegna þess að þeim er ekki trúað. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem RÚV birtir efni frá einhliða sjónarhorni skaðlegu þolendum ofbeldis sem er til þess fallið að ýta enn frekar undir að þeim sé ekki trúað. Í apríl 2017 var þáttur á dagskrá, auglýstur á Facebook- síðu Kveiks þar sem umfjöllunarefnið var „foreldraútilokun sem alvarlegt ofbeldisbrot“. Þóra Arnórsdóttir stýrði þættinum þar sem burðarbitinn er viðtal við Maríu Júlíu Rúnarsdóttur lögfræðing sem titluð var við tilefnið, sérfræðingur í barnarétti. María sem hefur beitt sér af hörku fyrir því að umgengnistálmanir verði gerðar refsiverðar er jafnframt einhver ötulasti talsmaður kenningarinnar um svokallað „foreldrafirringarheilkenni“ á Íslandi, um að tálmun á umgengni sé foreldraútilokun og jafngildi í sjálfu sér ofbeldi gegn barni. Tilefni umfjöllunar á RÚV var ráðstefna á vegum Félags um foreldrajafnrétti og Börnin okkar, þrýstihópa umgengnisforeldra, sem hafa um árabil hvatt til þess að takmarkanir á umgengni séu skilgreindar sem ofbeldi. Þegar þingmenn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Bjartrar framtíðar lögðu fyrst fram frumvarp til Alþingis um að brot forsjárforeldris gegn umgengnisrétti ætti að varða við allt að fimm ára fangelsisvist, var haft eftir Maríu Júlíu Rúnarsdóttur þáverandi héraðsdómslögmanni og núverandi sýslumannsfulltrúa: „Þetta er mjög jákvæð breyting ef hún verður samþykkt því tálmun er andlegt ofbeldi“. Þetta kaldranalega viðhorf dregur upp ranga mynd af stöðu mála sem langflest varða ofbeldi í fjölskyldum, og gefur í skyn að takmörkun á umgengni sé á einhvern hátt sambærilegt við að beita barn kynferðis- eða heimilisofbeldi. Ýtir það frekar undir samúð með gerendum ofbeldis og málar þolendur upp sem gerendur. Að kalla það rannsóknarblaðamennsku að fjalla einhliða um foreldraútilokun sem meint ofbeldi mæðra gegn börnum sínum, er eitthvað sem stenst ekki eina leit á google. Framsetning þáttarins var frá sjónarhorni sem kokgleypir við hugmyndafræði sem hefur víðast verið sett í flokk rusl- vísinda af fræðafólki og verið hafnað af öllum leiðandi samtökum innan geðlæknisfræði, sálfræði og læknisfræði á Vesturlöndum vegna vöntunar á raunprófunum eða klínískum athugunum sem styðja kenninguna. Viðmælandi þáttarins, María Júlía, hefur engu að síður staðhæft að foreldrafirring sé alvarlegt vandamál á Íslandi og hefur skrifað meistaraprófsritgerð í lögfræði þar sem hún leggur tálmun á umgengni að jöfnu við foreldrafirringu. Hugmyndafræði sem ýtir undir neikvæðar staðalímyndir af konum og er réttnefnd kvenhaturskenning, var framreidd fyrir landsmenn á RÚV sem viðtekin staðreynd. Það sem ekki kom fram í þættinum var, að vissulega hefur hugtakinu verið beitt af meðferðaraðilum og lögmönnum, oftast til fulltingis gerendum og kenningunni til brautargengis sem þungamiðju í ákvörðun fjölskyldu- og barnaréttar. Það kom heldur ekki fram að niðurstaða þess er slóð eyðileggingar og óréttlætis, jafnvel þó að varað sé við notkun þessarar hugmyndafræði í lögskýringum með íslenskum barnalögum. Dagskrárgerðarfólk Kveiks, áður fréttaskýringaþáttar Kastljóss, hefur ekki sýnt áhuga á að skoða sjónarhorn þolenda heimilisofbeldis sem orðið hafa fyrir barðinu á þessum kvenhaturshugmyndum sem haldið var á lofti sem sannindum, þrátt fyrir að leitað hafi verið til þeirra. Ritstjórn Kveiks virðist til að mynda ekki telja eiga erindi í þáttinn mál barna sem segja frá kynferðisbrotum föður gegn þeim, staðfest í Barnahúsi, en Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu skikkar í eftirlitslausa umgengni við gerandann og áfellist móðurina sérstaklega fyrir að greina frá ofbeldinu. Skaðinn af vandlætingunni í samfélaginu gagnvart konum sem segja frá ofbeldi er áþreifanlegur í lífi barna og mæðra með ákvörðun sýslumanna og dómstóla eins og samtökin Líf án ofbeldis og talsfólk þeirra hefur reynt með öllum ráðum að koma á framfæri. Gabríela er formaður samtakanna Líf án ofbeldis og Sigrún Sif er talskona og í stjórn samtakanna.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun
Skoðun Réttlæti hins sterka. Hvernig hinn sterki getur unnið nánast öll dómsmál Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Við sem lifum með POTS höfum verið yfirgefin af kerfinu Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir Skoðun