Segja fjórðung grunnskólakennara sýna einkenni kulnunar í starfi Árni Sæberg skrifar 16. október 2021 16:42 Guðbjörg Linda Rafnsdóttir (t.v.) og Hjördís Sigursteinsdóttir (t.h.) standa að rannsókninni. Tæplega fjórðungur grunnskólakennara mælist með kulnunareinkenni sem þeir ættu að gera eitthvað í. Þá ættu 3,6 prósent þeirra að leita sér tafarlaust hjálpar vegna kulnunar, samkvæmt nýjum niðurstöðum rannsóknar á málinu. Guðbjörg Linda Rafnsdóttir, prófessor við Félagsvísindadeild Háskóla Íslands, flutti erindið Kulnun meðal grunnskólakennara á tímum COVID-19 á Menntakviku Háskóla íslands í gær. Erindið byggir á rannsókn sem þær Hjördís Sigursteinsdóttir, dósent við viðskiptadeild Háskólans á Akureyri, hafa unnið frá árinu 2010. Rannsóknin ber heitið Heilsa, líðan og starfstengd viðhorf starfsfólks íslenskra sveitarfélaga. Hún er framkvæmd með því að leggja spurningalista fyrir starfsfólk tuttugu sveitarfélaga sem hafa tvö þúsund íbúa eða fleiri. Spurningalistinn hefur verið lagður fyrir sex sinnum. Árið 2019 var spurningum um kulnun og streitu bætt við listann. „Það var eitthvað sem við sáum að væri svolítið mikið inni á vinnustöðum,“ segir Hjördís í samtali við fréttastofu. Kulnun í starfi var mæld með CBI-mælikvarðanum (Copenhagen Burnout Inventory) sem mælir að hve miklu leyti einstaklingar upplifa andlega og líkamlega þreytu og örmögnun gagnvart starfi sínu. Mikil aukning milli tveggja ára Í heildina voru 1729 grunnskólakennarar sem svöruðu öllum spurningunum um kulnun í starfi, 14,1 prósent karlar og 85,6 prósent konur. Niðurstöðurnar sýna að í fyrirlögninni 2019 mældust 33 prósent grunnskólakennaranna með engin merki um kulnun í starfi, 43,8 prósent með nokkur atriði sem einstaklingur ætti að vera meðvitaður um, 20,5 prósent grunnskólakennaranna mældust með kulnunareinkenni sem þeir ættu að gera eitthvað í og 2,7 prósent kennaranna mældust svo útbrunnir að þeir ættu að leita sér tafarlaust hjálpar til að breyta stöðu sinni. Fyrirlögnin 2021 sýnir hærra hlutfall grunnskólakennara sem mældist með kulnunareinkenni sem þeir ættu að gera eitthvað í, eða 23,6 prósent og einnig hærra hlutfall grunnskólakennara sem mældust svo útbrunnir að þeir ættu að leita sér tafarlaust hjálpar til að breyta stöðu sinni, eða 3,6 prósent. Ekki endilega faraldrinum að kenna Hjördís segir ekki öruggt að heimsfaraldur Covid-19 skýri þá miklu aukningu í kulnun meðal grunnskólakennara sem rannsóknin sýnir fram á. Mögulega sé um langtímaáhrif að ræða. „Svo er spurning hvort þetta sé orðið langvarandi, hvort þessi niðurskurður hjá sveitarfélögunum eftir hrunið, hvort það sé bara orðið normið. Hvort fólks sé bara orðið útkeyrt eftir langvarandi ástand. Eða hvort að Covid hafi haft áhrif á. Það verður fróðlegt að vita hvernig þetta verður 2023, þá örugglega tikkar meira inn Covid en 2021,“ segir Hjördís. Þá segir Hjördís hugsanlegt að Covid-19 muni hafa sömu langvarandi áhrif og efnahagshrunið árið 2008 enda hafi hún heyrt á sveitarfélögum að faraldurinn hafi haft mikil áhrif á efnahag þeirra. Hún bendir á að rekstur grunnskóla sé lögbundið verkefni sveitarfélaga. „Börnunum, þeim hættir ekkert að fjölga og þeim fækkar ekkert þótt það verði verra efnahagsástand,“ segir Hjördís. Þá valdi sparnaður í rekstri grunnskóla auknu álagi á kennara. Ekki bara hægt að horfa til einstaklingsbundinna úrræða Mikilvægt sé að skoða vel starfsumhverfi grunnskólakennara í því augnamiði að lagfæra þá þætti starfsumhverfinu sem hafa áhrif á kulnun grunnskólakennara í starfi og stuðla þannig að heilsusamlegra starfsumhverfi. „Oft er gjarnan horft á þessi einstaklingsbundnu úrræði, varðandi bæði kulnun og streitu, að maður eigi að hreyfa sig meira, borða heilbrigðara og allt þetta. Jú, jú, það er gott líka en þegar aðstæðurnar á vinnustaðnum breytast ekkert þá hefur það minni áhrif,“ segir Hjördís. Hún segir stjórnandur geta gert margt til að draga úr hættu á kulnun meðal starfsmanna og sumt kosti pening en annað ekki. Mikilvægt sé að huga að þeim atriðum en ekki bara einblína á einstaklingsbundin úrræði. Fólk hafi samband við næsta yfirmann finni það fyrir kulnun Hjördís segir það vera fyrsta skrefið í því að takast á við einkenni kulnunar að tala við næsta yfirmann eða vinnuveitanda. Mörg úrræði séu í boði hjá sveitarfélögunum og mannauðsdeildir geti hjálpað mikið. Þá styðji VIRK vel við bakið á þeim sem lenda svo illa í kulnun að þeir lendi út af vinnumarkaði um tíma. „En þá er svo spurningin, þegar þú kemur aftur inn á vinnustaðinn, inn í sömu starfsaðstæður, hvað gerist þá?“ segir Hjördís. Vinnumarkaður Háskólar Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Innlent Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Erlent Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa Erlent Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Innlent „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Innlent Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ Innlent Fleiri fréttir „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík „Þetta er hættuleg helgi“ Eldri borgarar sem verði fyrir ofbeldi ættingja geti hvergi leitað Aldraðir beittir ofbeldi af ættingjum og gervigreindarmistök lögreglu Sjá meira
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir, prófessor við Félagsvísindadeild Háskóla Íslands, flutti erindið Kulnun meðal grunnskólakennara á tímum COVID-19 á Menntakviku Háskóla íslands í gær. Erindið byggir á rannsókn sem þær Hjördís Sigursteinsdóttir, dósent við viðskiptadeild Háskólans á Akureyri, hafa unnið frá árinu 2010. Rannsóknin ber heitið Heilsa, líðan og starfstengd viðhorf starfsfólks íslenskra sveitarfélaga. Hún er framkvæmd með því að leggja spurningalista fyrir starfsfólk tuttugu sveitarfélaga sem hafa tvö þúsund íbúa eða fleiri. Spurningalistinn hefur verið lagður fyrir sex sinnum. Árið 2019 var spurningum um kulnun og streitu bætt við listann. „Það var eitthvað sem við sáum að væri svolítið mikið inni á vinnustöðum,“ segir Hjördís í samtali við fréttastofu. Kulnun í starfi var mæld með CBI-mælikvarðanum (Copenhagen Burnout Inventory) sem mælir að hve miklu leyti einstaklingar upplifa andlega og líkamlega þreytu og örmögnun gagnvart starfi sínu. Mikil aukning milli tveggja ára Í heildina voru 1729 grunnskólakennarar sem svöruðu öllum spurningunum um kulnun í starfi, 14,1 prósent karlar og 85,6 prósent konur. Niðurstöðurnar sýna að í fyrirlögninni 2019 mældust 33 prósent grunnskólakennaranna með engin merki um kulnun í starfi, 43,8 prósent með nokkur atriði sem einstaklingur ætti að vera meðvitaður um, 20,5 prósent grunnskólakennaranna mældust með kulnunareinkenni sem þeir ættu að gera eitthvað í og 2,7 prósent kennaranna mældust svo útbrunnir að þeir ættu að leita sér tafarlaust hjálpar til að breyta stöðu sinni. Fyrirlögnin 2021 sýnir hærra hlutfall grunnskólakennara sem mældist með kulnunareinkenni sem þeir ættu að gera eitthvað í, eða 23,6 prósent og einnig hærra hlutfall grunnskólakennara sem mældust svo útbrunnir að þeir ættu að leita sér tafarlaust hjálpar til að breyta stöðu sinni, eða 3,6 prósent. Ekki endilega faraldrinum að kenna Hjördís segir ekki öruggt að heimsfaraldur Covid-19 skýri þá miklu aukningu í kulnun meðal grunnskólakennara sem rannsóknin sýnir fram á. Mögulega sé um langtímaáhrif að ræða. „Svo er spurning hvort þetta sé orðið langvarandi, hvort þessi niðurskurður hjá sveitarfélögunum eftir hrunið, hvort það sé bara orðið normið. Hvort fólks sé bara orðið útkeyrt eftir langvarandi ástand. Eða hvort að Covid hafi haft áhrif á. Það verður fróðlegt að vita hvernig þetta verður 2023, þá örugglega tikkar meira inn Covid en 2021,“ segir Hjördís. Þá segir Hjördís hugsanlegt að Covid-19 muni hafa sömu langvarandi áhrif og efnahagshrunið árið 2008 enda hafi hún heyrt á sveitarfélögum að faraldurinn hafi haft mikil áhrif á efnahag þeirra. Hún bendir á að rekstur grunnskóla sé lögbundið verkefni sveitarfélaga. „Börnunum, þeim hættir ekkert að fjölga og þeim fækkar ekkert þótt það verði verra efnahagsástand,“ segir Hjördís. Þá valdi sparnaður í rekstri grunnskóla auknu álagi á kennara. Ekki bara hægt að horfa til einstaklingsbundinna úrræða Mikilvægt sé að skoða vel starfsumhverfi grunnskólakennara í því augnamiði að lagfæra þá þætti starfsumhverfinu sem hafa áhrif á kulnun grunnskólakennara í starfi og stuðla þannig að heilsusamlegra starfsumhverfi. „Oft er gjarnan horft á þessi einstaklingsbundnu úrræði, varðandi bæði kulnun og streitu, að maður eigi að hreyfa sig meira, borða heilbrigðara og allt þetta. Jú, jú, það er gott líka en þegar aðstæðurnar á vinnustaðnum breytast ekkert þá hefur það minni áhrif,“ segir Hjördís. Hún segir stjórnandur geta gert margt til að draga úr hættu á kulnun meðal starfsmanna og sumt kosti pening en annað ekki. Mikilvægt sé að huga að þeim atriðum en ekki bara einblína á einstaklingsbundin úrræði. Fólk hafi samband við næsta yfirmann finni það fyrir kulnun Hjördís segir það vera fyrsta skrefið í því að takast á við einkenni kulnunar að tala við næsta yfirmann eða vinnuveitanda. Mörg úrræði séu í boði hjá sveitarfélögunum og mannauðsdeildir geti hjálpað mikið. Þá styðji VIRK vel við bakið á þeim sem lenda svo illa í kulnun að þeir lendi út af vinnumarkaði um tíma. „En þá er svo spurningin, þegar þú kemur aftur inn á vinnustaðinn, inn í sömu starfsaðstæður, hvað gerist þá?“ segir Hjördís.
Vinnumarkaður Háskólar Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Innlent Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Innlent Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Innlent Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Innlent Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Innlent Tollar á vörur frá Íslandi verða 15 prósent samkvæmt forsetatilskipun Erlent Trump ræsir út kjarnorkukafbáta eftir „ögrandi“ ummæli Rússa Erlent Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Innlent „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Innlent Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ Innlent Fleiri fréttir „Manneskja sem er komin á þetta plan hlýtur að vera rökþrota“ Þjóðarpúls Gallups: Kristrún og Þorgerður gætu myndað meirihluta án Flokks fólksins „Ég upplifi þetta sem mikinn yfirgang og ofbeldi“ Íbúar við Þjórsá æfir og þrumuveður um Versló Handtekinn með reipi um hálsinn eftir ofsaakstur á flugbraut undir áhrifum fíkniefna Búast við þrumuveðri og vatnavöxtum Ný verðskrá kindakjöts vonbrigði fyrir sauðfjárbændur Sagði foreldrana líklega hafa dottið í aðdraganda andlátsins Fjölskyldufaðir stunginn meðan sonurinn horfði á Fundu engan hvítabjörn Hraunbreiðan þykknar og líkur á framhlaupum aukast „Hann skilar algjörlega auðu í náttúruverndarmálum“ Þjóðhátíð í Eyjum: Farþegafjöldi í Herjólfi komi á óvart Skýrara hvar besta veðrið verður um helgina Vann skemmdir á golfvelli og skildi eftir smokk Trump hækkar tolla á Ísland og viðbúnaður á Þjóðhátíð Þyrlan farin vestur í hvítabjarnareftirlit Fékk sex milljónum of há laun og neitaði að endurgreiða þau Annasamt ár á Bessastöðum: Kóngafólk, keisari, umtöluð undirskrift og brúnir skór Áhrifin af stöðvunarkröfunni óveruleg Mengun gæti borist á Snæfellsnes og Vestfirði Hlutum kastað til í verslun og könnu í bílrúðu Óheppilegt ef fölsk mynd varpar sök á saklausan mann Skiptar skoðanir um umfang og kostnað vegna listaverks Ólafs í Eyjum Sakar sveitastjórann um atvinnuróg og „kæfandi klámhögg“ „Komið nóg af áföllum“ Níu ára og með sitt eigið „Fannars bakarí“ í Njarðvík „Þetta er hættuleg helgi“ Eldri borgarar sem verði fyrir ofbeldi ættingja geti hvergi leitað Aldraðir beittir ofbeldi af ættingjum og gervigreindarmistök lögreglu Sjá meira