Þetta er allt saman hannað Hrund Gunnsteinsdóttur skrifar 21. september 2021 12:31 Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Tíska og hönnun Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gera þarf skurk í búsetumálum eldri borgara Ólafur Ísleifsson skrifar Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Sjá meira
Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Rödd mannréttinda, jöfnuðar og jafnréttis þarf að hljóma á Alþingi Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun