Uppgreiðslugjald ÍL-sjóðs og fyrning Sævar Þór Jónsson skrifar 12. desember 2020 14:00 Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Húsnæðismál Sævar Þór Jónsson Tengdar fréttir Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01 Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15 Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42 „Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30 Mest lesið Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Ný Selfossbrú yfir Ölfusá – bruðl eða skynsemi? Tómas Ellert Tómasson Skoðun Kostir gamaldags samræmdra prófa Pawel Bartoszek Skoðun Það er þetta með þorpið Dagný Gísladóttir Skoðun Ábyrgð stjórnenda á netöryggi og NIS2 Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný Selfossbrú yfir Ölfusá – bruðl eða skynsemi? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Það er þetta með þorpið Dagný Gísladóttir skrifar Skoðun Kostir gamaldags samræmdra prófa Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Ábyrgð stjórnenda á netöryggi og NIS2 Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Sjá meira
Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður.
Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01
Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15
Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42
„Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun