Landakot er ekki hjúkrunarheimili Steinunn Þórðardóttir skrifar 14. nóvember 2020 15:38 Í opinberri umræðu undanfarið hefur Landakot ítrekað verið kallað hjúkrunarheimili, af almenningi og fjölmiðlafólki, en einnig af einstaklingum sem vinna að öldrunarmálum. Mig langar að leiðrétta þennan misskilning. Landakot er sjúkrahús, hluti af Landspítalanum, en á Landakoti eru flestar öldrunalækningadeildir spítalans til húsa. Innan Landakots eru 4 sérhæfðar endurhæfingardeildir þar sem farið er ofan í saumana á þeim fjölþætta heilsufarsvanda sem flestir skjólstæðingar Landakots glíma við, á heildrænan og þverfaglegan hátt. Markmið þeirra er að sem flestir eigi möguleika á að snúa aftur til síns heima og að þeir sem ekki öðlist svo mikinn styrk nái þó sem mestum árangri í endurhæfingu. Á Landakoti er einnig sérhæfð bráðadeild sem tekur við einstaklingum með erfið einkenni tengd heilabilunarsjúkdómum. Auk þess er í húsinu öflug dagdeild, þar sem fer fram ítarleg greiningarvinna og endurhæfing og göngudeild þangað sem mikill fjöldi fólks leitar árlega, m.a. vegna minnisvanda og annarra vandamála tengdum vitrænni getu, endurtekinna byltna o.fl. Á Landakoti starfar fjölbreyttur hópur fagfólks, sérhæfðs í að sinna flóknum vandamálum eldri einstaklinga. Á hjúkrunarheimilum er veitt mjög fagleg og mikilvæg þjónusta, en sú starfsemi er ólík starfsemi sjúkrahúsa enda eru hjúkrunarheimili heimili þeirra sem þar dveljast. Landakot er hins vegar ekki heimili neins, þar býr enginn og þar er ekki hægt að leggjast inn í hvíldarinnlögn. Það er þó hægt að leiða líkum að uppruna þessa misskilnings, en hann á væntanlega rætur sínar að rekja til „flæðisvanda“ Landspítalans. Orðið „flæðisvandi“ er einstaklega hvimleitt og niðurlægjandi gagnvart þeim hópi sem það er notað um. Fólk er ekki „flæði“ heldur einstaklingar með minni eða stærri vandamál, sem krefjast mis flókinna úrræða, sem sum hver eru ekki í boði fyrr en eftir langa bið. Þeir einstaklingar sem komast ekki heim að lokinni meðferð og endurhæfingu á Landakoti vilja gjarnan ílendast þar vegna langrar biðar eftir hjúkrunarheimili. Það má því segja að sumir skjólstæðingar Landakots neyðist til að „búa“ þar um lengri eða skemmri tíma í bið eftir varanlegu heimili. Dæmi eru um að fólk hafi búið á Landakotsspítala í marga mánuði og jafnvel í ár. Þetta er einstaklega óheppilegt fyrir þá einstaklinga sem þetta á við um. Landakotsskýrslan svo kallaða, sem kom út nýlega, lýsir vel þeim húsakosti sem Landakotsspítali býr yfir. Húsið er barn síns tíma, þar er léleg loftræsting, gangarnir eru litlir og fjölbýlin mörg. Margir sjúklingar deila sama salerni og eru þau staðsett frammi á gangi. Starfsmannaaðstaða er einnig þröng, rými lítil og sum hver gluggalaus. Það væri óskandi að enginn þyrfti að kalla Landakot heimili sitt. Það er ekki boðlegt að dveljast mánuðum saman á sjúkrahúsi, á litlu fjölbýli með nýjum og nýjum herbergisfélögum og salerni frammi á gangi. Það er í raun alveg merkilegt að við sem samfélag teljum eðlilegt að öldruðustu og fjölveikustu sjúklingarnir búi að jafnaði við elsta og þrengsta húsakostinn. Þetta er viðkvæmasti hópur samfélagsins eins og marg oft hefur komið fram. Þetta eru þeir sem eru viðkvæmastir fyrir spítalasýkingum, þeir sem við ættum helst að vernda og þar er húsakostur lykilatriði. Yngra fólk sem dvelur að öllu jöfnu mun styttra á sjúkrahúsi í sínum veikindum ætti að eiga mun auðveldara að þola þröngbýlið í nokkra daga en eldra og langveikara fólk sem „býr“ á spítalanum mánuðum saman. Ég geri mér sterkar vonir um að hugað verði að húsakosti elsta og veikasta hópsins í tengslum við byggingu nýs spítala. Ég tel augljóst að sá hópur verði ekki látinn sitja eftir í gömlu, ófullnægjandi húsnæði sem er barn síns tíma eins og Landakot. Við verðum flest gömul ef við erum heppin, þótt að það sé ekki auðvelt fyrir alla að setja sig í þau spor. Af hverju í ósköpunum eigum við skyndilega að sætta okkur við alls ófullnægjandi aðbúnað eingöngu vegna þess að við eigum að baki ákveðinn fjölda afmælisdaga? Að lokum skal tekið fram að þessari samantekt er ekki ætlað að benda á neina sökudólga, vandinn hefur orðið til á mjög löngum tíma og enginn einn ábyrgur fyrir honum. Það er þó tími til kominn að við tökum öll ábyrgð á því að tryggja elsta og veikasta fólkinu í samfélaginu boðlegar aðstæður og að við drögum lærdóm af aðstæðunum á Landakoti. Ég vona innilega að breið samstaða skapist um að breyta þessu hið snarasta og setja þá sem eru í mestri þörf á þjónustu heilbrigðiskerfisins í forgang. Höfundur er yfirlæknir heilabilunareiningar Landspítala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landspítalinn Heilbrigðismál Hópsýking á Landakoti Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Draumalandið Björn Þorláksson skrifar Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta og orkuvinnsla fara vel saman Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Hvers vegna skortir hjúkrunarrými á Íslandi? Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Þegar Vestfjörðum gengur vel, gengur Íslandi vel Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar að nauðsynjar snúast um viðskipti Davíð Routley skrifar Skoðun Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Sköpun er efnahagsmál: Tími fyrir öðruvísi nálgun Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar Sjá meira
Í opinberri umræðu undanfarið hefur Landakot ítrekað verið kallað hjúkrunarheimili, af almenningi og fjölmiðlafólki, en einnig af einstaklingum sem vinna að öldrunarmálum. Mig langar að leiðrétta þennan misskilning. Landakot er sjúkrahús, hluti af Landspítalanum, en á Landakoti eru flestar öldrunalækningadeildir spítalans til húsa. Innan Landakots eru 4 sérhæfðar endurhæfingardeildir þar sem farið er ofan í saumana á þeim fjölþætta heilsufarsvanda sem flestir skjólstæðingar Landakots glíma við, á heildrænan og þverfaglegan hátt. Markmið þeirra er að sem flestir eigi möguleika á að snúa aftur til síns heima og að þeir sem ekki öðlist svo mikinn styrk nái þó sem mestum árangri í endurhæfingu. Á Landakoti er einnig sérhæfð bráðadeild sem tekur við einstaklingum með erfið einkenni tengd heilabilunarsjúkdómum. Auk þess er í húsinu öflug dagdeild, þar sem fer fram ítarleg greiningarvinna og endurhæfing og göngudeild þangað sem mikill fjöldi fólks leitar árlega, m.a. vegna minnisvanda og annarra vandamála tengdum vitrænni getu, endurtekinna byltna o.fl. Á Landakoti starfar fjölbreyttur hópur fagfólks, sérhæfðs í að sinna flóknum vandamálum eldri einstaklinga. Á hjúkrunarheimilum er veitt mjög fagleg og mikilvæg þjónusta, en sú starfsemi er ólík starfsemi sjúkrahúsa enda eru hjúkrunarheimili heimili þeirra sem þar dveljast. Landakot er hins vegar ekki heimili neins, þar býr enginn og þar er ekki hægt að leggjast inn í hvíldarinnlögn. Það er þó hægt að leiða líkum að uppruna þessa misskilnings, en hann á væntanlega rætur sínar að rekja til „flæðisvanda“ Landspítalans. Orðið „flæðisvandi“ er einstaklega hvimleitt og niðurlægjandi gagnvart þeim hópi sem það er notað um. Fólk er ekki „flæði“ heldur einstaklingar með minni eða stærri vandamál, sem krefjast mis flókinna úrræða, sem sum hver eru ekki í boði fyrr en eftir langa bið. Þeir einstaklingar sem komast ekki heim að lokinni meðferð og endurhæfingu á Landakoti vilja gjarnan ílendast þar vegna langrar biðar eftir hjúkrunarheimili. Það má því segja að sumir skjólstæðingar Landakots neyðist til að „búa“ þar um lengri eða skemmri tíma í bið eftir varanlegu heimili. Dæmi eru um að fólk hafi búið á Landakotsspítala í marga mánuði og jafnvel í ár. Þetta er einstaklega óheppilegt fyrir þá einstaklinga sem þetta á við um. Landakotsskýrslan svo kallaða, sem kom út nýlega, lýsir vel þeim húsakosti sem Landakotsspítali býr yfir. Húsið er barn síns tíma, þar er léleg loftræsting, gangarnir eru litlir og fjölbýlin mörg. Margir sjúklingar deila sama salerni og eru þau staðsett frammi á gangi. Starfsmannaaðstaða er einnig þröng, rými lítil og sum hver gluggalaus. Það væri óskandi að enginn þyrfti að kalla Landakot heimili sitt. Það er ekki boðlegt að dveljast mánuðum saman á sjúkrahúsi, á litlu fjölbýli með nýjum og nýjum herbergisfélögum og salerni frammi á gangi. Það er í raun alveg merkilegt að við sem samfélag teljum eðlilegt að öldruðustu og fjölveikustu sjúklingarnir búi að jafnaði við elsta og þrengsta húsakostinn. Þetta er viðkvæmasti hópur samfélagsins eins og marg oft hefur komið fram. Þetta eru þeir sem eru viðkvæmastir fyrir spítalasýkingum, þeir sem við ættum helst að vernda og þar er húsakostur lykilatriði. Yngra fólk sem dvelur að öllu jöfnu mun styttra á sjúkrahúsi í sínum veikindum ætti að eiga mun auðveldara að þola þröngbýlið í nokkra daga en eldra og langveikara fólk sem „býr“ á spítalanum mánuðum saman. Ég geri mér sterkar vonir um að hugað verði að húsakosti elsta og veikasta hópsins í tengslum við byggingu nýs spítala. Ég tel augljóst að sá hópur verði ekki látinn sitja eftir í gömlu, ófullnægjandi húsnæði sem er barn síns tíma eins og Landakot. Við verðum flest gömul ef við erum heppin, þótt að það sé ekki auðvelt fyrir alla að setja sig í þau spor. Af hverju í ósköpunum eigum við skyndilega að sætta okkur við alls ófullnægjandi aðbúnað eingöngu vegna þess að við eigum að baki ákveðinn fjölda afmælisdaga? Að lokum skal tekið fram að þessari samantekt er ekki ætlað að benda á neina sökudólga, vandinn hefur orðið til á mjög löngum tíma og enginn einn ábyrgur fyrir honum. Það er þó tími til kominn að við tökum öll ábyrgð á því að tryggja elsta og veikasta fólkinu í samfélaginu boðlegar aðstæður og að við drögum lærdóm af aðstæðunum á Landakoti. Ég vona innilega að breið samstaða skapist um að breyta þessu hið snarasta og setja þá sem eru í mestri þörf á þjónustu heilbrigðiskerfisins í forgang. Höfundur er yfirlæknir heilabilunareiningar Landspítala.
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar
Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar