Segir varnarorð sín vegna Krabbameinsfélagsins rætast Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 4. september 2020 19:01 Kristján Oddsson er fyrrverandi yfirlæknir hjá Krabbameinsfélaginu og leiðir nú þá vinnu að færa skimun yfir til heilsugæslunnar. Vísir/Friðrik Fyrrverandi yfirlæknir hjá Krabbameinsfélaginu segir varnaðarorð sín til fjölda ára rætast í mistökum við skimanir hjá félaginu. Reksturinn sé háður sérhagsmunum og fjármagn flæði milli sviða sem bitni sárlega á lífi og heilsu kvenna. Kristján Oddsson starfaði sem yfirlæknir og sviðsstjóri leitarstöðvar Krabbameinsfélagsins frá 2013 til 2017 og var samhliða forstjóri í eitt ár. Honum finnst sárt að horfa upp á umfjöllun um mistök félagsins við skimun síðustu daga. „Því miður kemur þetta ekki á óvart og það er sorglegt að fylgjast með henni. Ég varaði við þessu í 2-3 ár þegar ég starfaði þarna og talaði fyrir daufum eyrum. Því miður er að raungerast það sem ég varaði við í sérstöku minnisblaði til stjórnar og framkvæmdastjóra í október árið 2017,“ segir Kristján. Að sögn Kristjáns varð þetta tiltekna minnisblað til þess að honum var sagt upp störfum. Hagsmunir kvenna víki fyrir sérhagsmunum Í minnisblaðinu færir Kristján rök fyrir því að ef skimanir verði ekki færðar úr höndum sérhagsmunasamtaka og til stjórnvalda í samræmi við evrópustanda, þá fari illa. Í minnisblaðinu stendur meðal annars að bæði núverandi og fyrrverandi stjórnendur leitarsviðs hafi ítekað og í fjölda ára bent á þau vandamál sem steðja að sviðinu og skimun almennt en að hagsmunir kvenna hafi þurft að víkja fyrir fjárhagslegum og ímyndarlegum hagsmunum Krabbameinsfélagsins. Þetta minnisblað varð það síðasta sem Kristján sendi til stjórnar og framkvæmdastjóra. „Maður getur ekki blandað sérhagsmunum, átaksverkefnum, inn í skimunina með þeim hætti sem það hefur verið gert,“ útskýrir Kristján. „Það er ekki í samræmi við það hvernig standa eigi að skimun.“ Söfnunarfé fari ekki í skimanir Kristján segir óljós skil hafa verið á milli verkefna Krabbameinsfélagsins. Í minnisblaðinu segir: „Að auki hefur fjárhagslegur ávinningur fjáraflana í tengslum við átaks- og fræðsluherferðir ekki runnið til starfsemi leitarsviðs mörg undanfarin ár þó að almenningur standi í þeirri trú.“ Þannig hafi t.a.m. söfnunarfé ekki runnið til skimana. „Krabbameinsfélagið hefur verið duglegt að láta í veðri vaka að söfnunarfék fari í skimun. En eins og framkvæmdastjórinn hefur viðurkennt í viðtali þá hefur það ekki gerst í tíu ár.“ Kristján segir leitarstöðina flaggskip Krabbameinsfélagsins, þar fari fram um 90% af starfsemi félagsins. Stöðin er með þjónustusamning við Sjúkratryggingar Íslands og hefur því verið haldið fram að allt það fé renni beint í starfsemina. Kristján segir aftur á móti að eyrnamerkt fjármagn til leitarstöðvar farið í annað. En hvert? „Stór hluti er laun eins og í flestri starfsemi. En svo er spurning hvort það sé þörf á öllum þessum launakostnaði – en það er önnur spurning og þau þurfa að svara fyrir það.“ Flutningur á fjármagni bitni á endurmenntun Kristján leiðir nú það verkefni að færa skimun við leghálskrabbameini til heilsugæslunnar. Verkefnið er í samstarfi við heilbrigðisráðuneytið, Landlækni og Landspítalann. Hann segist sjá fram á að kostnaðurinn verði minni en hefur verið hjá leitarstöð Krabbameinsfélagsins og heldur því fram að nóg hafi verið af fjármagni í verkefninu hingað til. „Við teljum okkur geta gert þetta ódýrara. Hvort það hafi verið bruðlað hjá Krabbameinsfélaginu þurfa aðrir að svara fyrir. En gegnsæið er nánast ekkert. Þannig að það væri fengur í því að fá Ríkisendurskoðun til að skoða þessi mál og slá á slíkar vangaveltur.“ Viðkvæðið hjá Krabbameinsfélaginu hafi alltaf verið að leitarstöðin sé fjársvelt og tap sé á rekstrinum. „Ég mótmæli því harðlega. Ég held þetta [millifærsla á fé] hafi bitnað á endurmenntun og símenntun starfsfólks og það skorti nauðsynleg tæki og tól með bestum hætti.“ Margar konur hræddar Krabbameinsfélagið hefur verið gagnrýnt í dag fyrir að gangast ekki við ábyrgð sinni, heldur varpi það sök á einn fyrrverandi starfsmann og það vegna veikinda hans. Kristján segir málflutning Krabbameinsfélagsins sorglegan. „Ég hef fyrst og fremst verið að benda á kerfislega misbresti. Við komum ekki í veg fyrir að mannleg mistök gerist. En við verðum að axla ábyrgð á þeim en ekki útsetja ákveðna einstaklinga fyrir slíku.“ Kristján starfar sem kvensjúkdómalæknir og segir margar konur afar áhyggjufullar eftir fréttaflutning af málinu. „Ég og þau sem starfa með mér finnst að rannsaka eigi öll sýni sem hafa verið tekin síðustu þrjú ár af óháðum aðila á viðurkenndri rannsóknarstofu. Það finnst mér nauðsynlegt.“ Hann segir erfitt að svara konum sem spyrja hvort þeirra sýni hafi verið 100% í lagi. „Ég get ekki svarað því. Það er ekkert 100% í þessum málum. En ég held að það verði ekki komist til botns í þessu fyrr en öll sýni verða rannsökuð, til að slá á ótta þessara kvenna.“ Framkvæmdastjóra Krabbameinsfélagsins var boðið viðtal í dag vegna málsins en þáði ekki boðið vegna anna. Mistök við greiningu hjá Krabbameinsfélaginu Heilbrigðismál Mest lesið „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Innlent Lífstíðarfangelsi fyrir að selja dóttur sína Erlent Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Innlent Leitinni að sundmanninum lokið að sinni Innlent Ísrael samþykkir vopnahlé Trumps Erlent Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Innlent Barn fórst í Hvítá í gær Innlent Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Innlent Ákærður fyrir að keyra á hóp fólks í Liverpool Erlent Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Innlent Fleiri fréttir „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Biblíur og Kjarval sameinast í Vestmannaeyjum Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Sjaldséð heimsókn utanríkisráðherra og háar upphæðir sem hverfa Ætla ekki að minnka leyfilegan dagsafla Leitinni að sundmanninum lokið að sinni „Arfavitlaus lausn“ að minnka aflann í hverri veiðiferð Barn fórst í Hvítá í gær Drengurinn er kominn í leitirnar Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Ómetanlegt að koma skilaboðum sinnar kynslóðar á framfæri á svo stórum viðburði Segir ráðgjöf Hafró kippt úr sambandi og „gúmmítékki“ sendur á næstu ríkisstjórn Svæðið sem Veitur vilja girða „óþarflega stórt“ Enn unnið að því að ná dráttarvélinni upp eftir alvarlegt slys í Hvítá Strandveiðifrumvarp „með ólíkindum“ og drama í borðtennisheiminum Gæsluvarðhald framlengt um fjórar vikur Kynna bráðabirgðarúfærslu á strandveiðunum Dómur yfir Bergvini óbreyttur en þarf að greiða hærri miskabætur Fjórtán ára á rúntinum Verst þegar barninu líður eins og það sé annars flokks Rétt náði að stilla hjálminn sem bjargaði lífi dótturinnar Átta nemendur með ágætiseinkunn Margt til fyrirmyndar á Íslandi en gerir athugasemd við einangrunarvistun ódæmdra fanga Oscar fluttur úr landi á þriðjudag Sveitastjóraskipti í Reykhólahreppi Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Fasteignamat fyrir 2026: Seltjarnarnes hástökkvarinn á höfuðborgarsvæðinu Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Samrunatillögur bankanna og sjóveikur sundkappi Sjá meira
Fyrrverandi yfirlæknir hjá Krabbameinsfélaginu segir varnaðarorð sín til fjölda ára rætast í mistökum við skimanir hjá félaginu. Reksturinn sé háður sérhagsmunum og fjármagn flæði milli sviða sem bitni sárlega á lífi og heilsu kvenna. Kristján Oddsson starfaði sem yfirlæknir og sviðsstjóri leitarstöðvar Krabbameinsfélagsins frá 2013 til 2017 og var samhliða forstjóri í eitt ár. Honum finnst sárt að horfa upp á umfjöllun um mistök félagsins við skimun síðustu daga. „Því miður kemur þetta ekki á óvart og það er sorglegt að fylgjast með henni. Ég varaði við þessu í 2-3 ár þegar ég starfaði þarna og talaði fyrir daufum eyrum. Því miður er að raungerast það sem ég varaði við í sérstöku minnisblaði til stjórnar og framkvæmdastjóra í október árið 2017,“ segir Kristján. Að sögn Kristjáns varð þetta tiltekna minnisblað til þess að honum var sagt upp störfum. Hagsmunir kvenna víki fyrir sérhagsmunum Í minnisblaðinu færir Kristján rök fyrir því að ef skimanir verði ekki færðar úr höndum sérhagsmunasamtaka og til stjórnvalda í samræmi við evrópustanda, þá fari illa. Í minnisblaðinu stendur meðal annars að bæði núverandi og fyrrverandi stjórnendur leitarsviðs hafi ítekað og í fjölda ára bent á þau vandamál sem steðja að sviðinu og skimun almennt en að hagsmunir kvenna hafi þurft að víkja fyrir fjárhagslegum og ímyndarlegum hagsmunum Krabbameinsfélagsins. Þetta minnisblað varð það síðasta sem Kristján sendi til stjórnar og framkvæmdastjóra. „Maður getur ekki blandað sérhagsmunum, átaksverkefnum, inn í skimunina með þeim hætti sem það hefur verið gert,“ útskýrir Kristján. „Það er ekki í samræmi við það hvernig standa eigi að skimun.“ Söfnunarfé fari ekki í skimanir Kristján segir óljós skil hafa verið á milli verkefna Krabbameinsfélagsins. Í minnisblaðinu segir: „Að auki hefur fjárhagslegur ávinningur fjáraflana í tengslum við átaks- og fræðsluherferðir ekki runnið til starfsemi leitarsviðs mörg undanfarin ár þó að almenningur standi í þeirri trú.“ Þannig hafi t.a.m. söfnunarfé ekki runnið til skimana. „Krabbameinsfélagið hefur verið duglegt að láta í veðri vaka að söfnunarfék fari í skimun. En eins og framkvæmdastjórinn hefur viðurkennt í viðtali þá hefur það ekki gerst í tíu ár.“ Kristján segir leitarstöðina flaggskip Krabbameinsfélagsins, þar fari fram um 90% af starfsemi félagsins. Stöðin er með þjónustusamning við Sjúkratryggingar Íslands og hefur því verið haldið fram að allt það fé renni beint í starfsemina. Kristján segir aftur á móti að eyrnamerkt fjármagn til leitarstöðvar farið í annað. En hvert? „Stór hluti er laun eins og í flestri starfsemi. En svo er spurning hvort það sé þörf á öllum þessum launakostnaði – en það er önnur spurning og þau þurfa að svara fyrir það.“ Flutningur á fjármagni bitni á endurmenntun Kristján leiðir nú það verkefni að færa skimun við leghálskrabbameini til heilsugæslunnar. Verkefnið er í samstarfi við heilbrigðisráðuneytið, Landlækni og Landspítalann. Hann segist sjá fram á að kostnaðurinn verði minni en hefur verið hjá leitarstöð Krabbameinsfélagsins og heldur því fram að nóg hafi verið af fjármagni í verkefninu hingað til. „Við teljum okkur geta gert þetta ódýrara. Hvort það hafi verið bruðlað hjá Krabbameinsfélaginu þurfa aðrir að svara fyrir. En gegnsæið er nánast ekkert. Þannig að það væri fengur í því að fá Ríkisendurskoðun til að skoða þessi mál og slá á slíkar vangaveltur.“ Viðkvæðið hjá Krabbameinsfélaginu hafi alltaf verið að leitarstöðin sé fjársvelt og tap sé á rekstrinum. „Ég mótmæli því harðlega. Ég held þetta [millifærsla á fé] hafi bitnað á endurmenntun og símenntun starfsfólks og það skorti nauðsynleg tæki og tól með bestum hætti.“ Margar konur hræddar Krabbameinsfélagið hefur verið gagnrýnt í dag fyrir að gangast ekki við ábyrgð sinni, heldur varpi það sök á einn fyrrverandi starfsmann og það vegna veikinda hans. Kristján segir málflutning Krabbameinsfélagsins sorglegan. „Ég hef fyrst og fremst verið að benda á kerfislega misbresti. Við komum ekki í veg fyrir að mannleg mistök gerist. En við verðum að axla ábyrgð á þeim en ekki útsetja ákveðna einstaklinga fyrir slíku.“ Kristján starfar sem kvensjúkdómalæknir og segir margar konur afar áhyggjufullar eftir fréttaflutning af málinu. „Ég og þau sem starfa með mér finnst að rannsaka eigi öll sýni sem hafa verið tekin síðustu þrjú ár af óháðum aðila á viðurkenndri rannsóknarstofu. Það finnst mér nauðsynlegt.“ Hann segir erfitt að svara konum sem spyrja hvort þeirra sýni hafi verið 100% í lagi. „Ég get ekki svarað því. Það er ekkert 100% í þessum málum. En ég held að það verði ekki komist til botns í þessu fyrr en öll sýni verða rannsökuð, til að slá á ótta þessara kvenna.“ Framkvæmdastjóra Krabbameinsfélagsins var boðið viðtal í dag vegna málsins en þáði ekki boðið vegna anna.
Mistök við greiningu hjá Krabbameinsfélaginu Heilbrigðismál Mest lesið „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Innlent Lífstíðarfangelsi fyrir að selja dóttur sína Erlent Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Innlent Leitinni að sundmanninum lokið að sinni Innlent Ísrael samþykkir vopnahlé Trumps Erlent Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Innlent Barn fórst í Hvítá í gær Innlent Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Innlent Ákærður fyrir að keyra á hóp fólks í Liverpool Erlent Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Innlent Fleiri fréttir „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Biblíur og Kjarval sameinast í Vestmannaeyjum Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Sjaldséð heimsókn utanríkisráðherra og háar upphæðir sem hverfa Ætla ekki að minnka leyfilegan dagsafla Leitinni að sundmanninum lokið að sinni „Arfavitlaus lausn“ að minnka aflann í hverri veiðiferð Barn fórst í Hvítá í gær Drengurinn er kominn í leitirnar Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Ómetanlegt að koma skilaboðum sinnar kynslóðar á framfæri á svo stórum viðburði Segir ráðgjöf Hafró kippt úr sambandi og „gúmmítékki“ sendur á næstu ríkisstjórn Svæðið sem Veitur vilja girða „óþarflega stórt“ Enn unnið að því að ná dráttarvélinni upp eftir alvarlegt slys í Hvítá Strandveiðifrumvarp „með ólíkindum“ og drama í borðtennisheiminum Gæsluvarðhald framlengt um fjórar vikur Kynna bráðabirgðarúfærslu á strandveiðunum Dómur yfir Bergvini óbreyttur en þarf að greiða hærri miskabætur Fjórtán ára á rúntinum Verst þegar barninu líður eins og það sé annars flokks Rétt náði að stilla hjálminn sem bjargaði lífi dótturinnar Átta nemendur með ágætiseinkunn Margt til fyrirmyndar á Íslandi en gerir athugasemd við einangrunarvistun ódæmdra fanga Oscar fluttur úr landi á þriðjudag Sveitastjóraskipti í Reykhólahreppi Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Fasteignamat fyrir 2026: Seltjarnarnes hástökkvarinn á höfuðborgarsvæðinu Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Samrunatillögur bankanna og sjóveikur sundkappi Sjá meira
Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Innlent
Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“
Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Innlent