Ráðherra læsir úti læknana og kastar krónunni Ragnar Freyr Ingvarsson og Þórarinn Guðnason skrifar 26. júní 2018 07:00 Því hefur verið haldið fram að rammasamningur Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðinga sé ríkinu kostnaðarsamur og það langt umfram það sem gert hefur verið ráð fyrir í fjárlögum. Í nýlegri skýrslu Ríkisendurskoðunar er komist að þeirri niðurstöðu að kostnaðaraukning frá því árið 2012 hafi verið 60% á fimm ára tímabili og ýmsir hafa gripið þá tölu á lofti. Þegar grannt er skoðað væri hins vegar miklu nær lagi að tala um þessa aukningu sem 10% eða u.þ.b. 2% á ári. Á þessum tveimur tölum er mikill munur og hann skekkir verulega mikilvæga umræðu sem nauðsynlegt er að halda á vitrænum nótum.Þórarinn ?Guðnason hjartalæknir og formaður Læknafélags ReykjavíkurÞessi 60% tala sjálfs ríkisendurskoðanda er einfaldlega röng og leiðrétting með eftirgreindum hætti blasir við: Þegar tekið er tillit til verðlagsþróunar lækkar talan í 47%. Ríkisendurskoðandi viðurkennir þessi mistök og jafnframt að viðmiðunarárin 2011-2012 væru ekki marktæk því þá var enginn samningur við sérfræðilækna og stærri hluti gjaldsins kom beint frá sjúklingunum. Því var ekki reiknað með í skýrslunni en þegar það er leiðrétt fer talan niður um 20 prósentustig til viðbótar og 60% aukningin um leið niður í 27%, eða 5,4 % á ári í fimm ár. Fólksfjölgun var um 1,5% á ári og þegar öldrun þjóðarinnar er bætt við má reikna með 2% aukinni þjónustuþörf á ári. Þá stendur eftir rúmlega 2% hækkun á ári eða samtals 10% á fyrrnefndu fimm ára tímabili. Sú hækkun varð einfaldlega til vegna flutnings verka frá spítölunum í þetta ódýrara úrræði og auðvelt er að ímynda sér að með því sparist talsverðir fjármunir samhliða því að þjónusta við sjúklinga batnar. Verk hafa færst út frá Landspítala en mikið af því sem gert var á St. Jósefsspítala fluttist líka inn á samninginn á þessu tímabili. Vonandi er að nákvæmni ríkisendurskoðanda í álitsgjöf sinni og útreikningum sé að öllu jöfnu meiri en í þessu tilfelli.Innistæðulausar fullyrðingar Þeir sem horn hafa í síðu sérfræðilækna í stofurekstri, með núverandi heilbrigðisráðherra í broddi fylkingar, klifa á því að hann sé mun dýrari en sú læknisþjónusta sem ríkið starfrækir sjálft. Fullyrðingin er röng enda yfirleitt sett fram án alls rökstuðnings. Margir láta sér það þó því miður í léttu rúmi liggja. Erfitt er að nálgast tölur og gögn um kostnað í ríkisreknu læknisþjónustunni öfugt við það sem gerist um samninga Sjúkratrygginga Íslands. Þar er gerð grein fyrir hverri krónu í hverju unnu læknisverki. Vegna þessa skorts á upplýsingum um ríkisreknu þjónustuna getur reynst þrautin þyngri að hrekja þessar innistæðulausu fullyrðingarnar ráðamanna. Sumt liggur þó ljóst fyrir og talar skýru máli um mismunandi kostnað eftir því hver veitir þjónustuna. Dæmi: Læknisheimsókn ósjúkratryggðra einstaklinga (t.d. ferðamanna) sem borga fullt verð fyrir þjónustuna er mun hagkvæmari á stofu sérfræðings en bæði á heilsugæslu og á göngudeild Landspítalans. Heimsókn til sérfræðings á stofu kostar í heildina 8.700 krónur, á heilsugæslu 9.600 krónur og dýraust er hún, eða 13.200 krónur, á göngudeild spítala. Heimsóknin á stofu kostar þannig 4.500 krónum minna en á göngudeild Landspítalans, sem þýðir um 66% af kostnaðinum. Fyrir hverjar 100 þúsund komur á stofu sérfræðilækna (þær eru alls 500 þúsund á ári en 250 þúsund á Landspítala) sparast þannig 450 milljónir króna miðað við að veita þjónustuna á göngudeild spítala.Komur til sérfræðingaHagkvæmur samningur Margt bendir til þess að samningur Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðilækna sé jafnframt mjög hagkvæmur þegar borið er saman við nágrannalöndin. Tökum Svíþjóð, Stóra-Bretland og Bandaríkin sem dæmi: Í Halland í Svíþjóð er samningur við sjálfstætt starfandi gigtarlækna. Þar eru greiddar 44 þúsund krónur fyrir stofuheimsókn. Í Bretlandi er ekki ósvipað verð, eða 37 þúsund krónur fyrir heimsókn á göngudeild gigtarlæknis. Á einkarekinni stofu á Íslandi eru greiddar 8.700 krónur fyrir venjulega heimsókn til gigtarlæknis, en 12.800 krónur ef um flókna sérhæfða heimsókn er að ræða. Íslenska sérfræðiþjónustan kostar því aðeins 20-34% af sænsku og bresku gjaldskránum. Í Bandaríkjunum kostar fyrsta koma Parkinsonsjúklings til taugalæknis 50-60 þúsund krónur en á stofu á Íslandi 19 þúsund krónur eða 30-40% af gjaldinu í Bandaríkjunum. Af þessu má sjá að rammasamningur Sjúkratrygginga er ríkinu afar hagkvæmur. Í nýlegri rannsókn, sem birtist í hinu virta tímariti Lancet, voru heilbrigðiskerfi í heiminum skoðuð, m.a. aðgengi að þjónustunni og árangur af meðferðum mismunandi sjúkdóma. Þar kemur fram að íslenska heilbirgðiskerfið sé einfaldlega það besta í heimi. Meðal annars eru mestar líkur á því að ná 75 ára aldri á Íslandi óháð því hvaða sjúkdóm maður greinist með. Þessi árangur næst þó Íslendingar greiði mun minna hlutfall landsframleiðslunnar (ríflega 7%) til heilbrigðismála en nágrannaþjóðirnar (um 10-11%). Íslenska heilbrigðiskerfið er því ekki bara best heldur einnig með því ódýrasta í rekstri. Hagkvæmni, fjölbreytni og sveigjanleiki vegna samnings Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðilækna vegur þar afar þungt. Glórulaus kúrs Sitjandi heilbrigðisráðherra og tveir síðustu forverar hans hafa samt ítrekað brotið þennan góða samning, meðal annars með einhliða lokun á nýliðun lækna sem þar með eru læstir úti úr landinu. Samningurinn rennur út um næstu áramót og ráðherra hefur margoft lýst því yfir að nýr samningur verði aldrei gerður nema á gjörbreyttum grunni. Ódýrasta og besta heilbrigðiskerfi í heimi verður að víkja til að flytja þjónustuna inn í ríkisrekstur hvað sem það kostar. Og það verður dýrt því hvort sem aukning umsvifa sérfræðilækna á stofu mælist 12% á ári eða 2% leiðir sú aukning til mikils heildarsparnaðar í kerfinu. Sé farið í hina áttina og kerfið ríkisvætt eykst kostnaður verulega á sama hátt. Augljóst er að heilbrigðisyfirvöld eru á villigötum. Á meðan alþjóðleg þróun er í þá átt að þjónusta hefðbundinna spítala minnkar samhliða aukinni þekkingu og tækni sem einfaldar læknisverkin, rær íslenski heilbrigðisráðherrann á móti straumnum. Hann setur úrelt sjónarmið í öndvegi og setur stefnuna á að spara aurinn en kasta krónunni. Fjárhagslega er ekkert vit í því en alvarlegast er að með áformum sínum læsir hann líka unga lækna og nýja þekkingu úti úr landinu. Þennan glórulausa kúrs þarf að leiðrétta strax, opna samninginn, endurnýja hann og tryggja að þjónusta sérfræðilækna verði áfram innan opinbera kerfisins. Líðan og heilsa íslenskra sjúklinga og grunnstoðir heilbrigðiskerfisins eru í húfi.Höfundar Þórarinn Guðnason, hjartalæknir og formaður Læknafélags Reykjavíkur Ragnar Freyr Ingvarsson, gigtarlæknir Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Mest lesið Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Draumalandið Björn Þorláksson skrifar Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta og orkuvinnsla fara vel saman Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Hvers vegna skortir hjúkrunarrými á Íslandi? Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Þegar Vestfjörðum gengur vel, gengur Íslandi vel Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar að nauðsynjar snúast um viðskipti Davíð Routley skrifar Skoðun Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Sköpun er efnahagsmál: Tími fyrir öðruvísi nálgun Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar Skoðun Máttur orðanna: Breyting á orðavali getur breytt hugarfarinu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson skrifar Sjá meira
Því hefur verið haldið fram að rammasamningur Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðinga sé ríkinu kostnaðarsamur og það langt umfram það sem gert hefur verið ráð fyrir í fjárlögum. Í nýlegri skýrslu Ríkisendurskoðunar er komist að þeirri niðurstöðu að kostnaðaraukning frá því árið 2012 hafi verið 60% á fimm ára tímabili og ýmsir hafa gripið þá tölu á lofti. Þegar grannt er skoðað væri hins vegar miklu nær lagi að tala um þessa aukningu sem 10% eða u.þ.b. 2% á ári. Á þessum tveimur tölum er mikill munur og hann skekkir verulega mikilvæga umræðu sem nauðsynlegt er að halda á vitrænum nótum.Þórarinn ?Guðnason hjartalæknir og formaður Læknafélags ReykjavíkurÞessi 60% tala sjálfs ríkisendurskoðanda er einfaldlega röng og leiðrétting með eftirgreindum hætti blasir við: Þegar tekið er tillit til verðlagsþróunar lækkar talan í 47%. Ríkisendurskoðandi viðurkennir þessi mistök og jafnframt að viðmiðunarárin 2011-2012 væru ekki marktæk því þá var enginn samningur við sérfræðilækna og stærri hluti gjaldsins kom beint frá sjúklingunum. Því var ekki reiknað með í skýrslunni en þegar það er leiðrétt fer talan niður um 20 prósentustig til viðbótar og 60% aukningin um leið niður í 27%, eða 5,4 % á ári í fimm ár. Fólksfjölgun var um 1,5% á ári og þegar öldrun þjóðarinnar er bætt við má reikna með 2% aukinni þjónustuþörf á ári. Þá stendur eftir rúmlega 2% hækkun á ári eða samtals 10% á fyrrnefndu fimm ára tímabili. Sú hækkun varð einfaldlega til vegna flutnings verka frá spítölunum í þetta ódýrara úrræði og auðvelt er að ímynda sér að með því sparist talsverðir fjármunir samhliða því að þjónusta við sjúklinga batnar. Verk hafa færst út frá Landspítala en mikið af því sem gert var á St. Jósefsspítala fluttist líka inn á samninginn á þessu tímabili. Vonandi er að nákvæmni ríkisendurskoðanda í álitsgjöf sinni og útreikningum sé að öllu jöfnu meiri en í þessu tilfelli.Innistæðulausar fullyrðingar Þeir sem horn hafa í síðu sérfræðilækna í stofurekstri, með núverandi heilbrigðisráðherra í broddi fylkingar, klifa á því að hann sé mun dýrari en sú læknisþjónusta sem ríkið starfrækir sjálft. Fullyrðingin er röng enda yfirleitt sett fram án alls rökstuðnings. Margir láta sér það þó því miður í léttu rúmi liggja. Erfitt er að nálgast tölur og gögn um kostnað í ríkisreknu læknisþjónustunni öfugt við það sem gerist um samninga Sjúkratrygginga Íslands. Þar er gerð grein fyrir hverri krónu í hverju unnu læknisverki. Vegna þessa skorts á upplýsingum um ríkisreknu þjónustuna getur reynst þrautin þyngri að hrekja þessar innistæðulausu fullyrðingarnar ráðamanna. Sumt liggur þó ljóst fyrir og talar skýru máli um mismunandi kostnað eftir því hver veitir þjónustuna. Dæmi: Læknisheimsókn ósjúkratryggðra einstaklinga (t.d. ferðamanna) sem borga fullt verð fyrir þjónustuna er mun hagkvæmari á stofu sérfræðings en bæði á heilsugæslu og á göngudeild Landspítalans. Heimsókn til sérfræðings á stofu kostar í heildina 8.700 krónur, á heilsugæslu 9.600 krónur og dýraust er hún, eða 13.200 krónur, á göngudeild spítala. Heimsóknin á stofu kostar þannig 4.500 krónum minna en á göngudeild Landspítalans, sem þýðir um 66% af kostnaðinum. Fyrir hverjar 100 þúsund komur á stofu sérfræðilækna (þær eru alls 500 þúsund á ári en 250 þúsund á Landspítala) sparast þannig 450 milljónir króna miðað við að veita þjónustuna á göngudeild spítala.Komur til sérfræðingaHagkvæmur samningur Margt bendir til þess að samningur Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðilækna sé jafnframt mjög hagkvæmur þegar borið er saman við nágrannalöndin. Tökum Svíþjóð, Stóra-Bretland og Bandaríkin sem dæmi: Í Halland í Svíþjóð er samningur við sjálfstætt starfandi gigtarlækna. Þar eru greiddar 44 þúsund krónur fyrir stofuheimsókn. Í Bretlandi er ekki ósvipað verð, eða 37 þúsund krónur fyrir heimsókn á göngudeild gigtarlæknis. Á einkarekinni stofu á Íslandi eru greiddar 8.700 krónur fyrir venjulega heimsókn til gigtarlæknis, en 12.800 krónur ef um flókna sérhæfða heimsókn er að ræða. Íslenska sérfræðiþjónustan kostar því aðeins 20-34% af sænsku og bresku gjaldskránum. Í Bandaríkjunum kostar fyrsta koma Parkinsonsjúklings til taugalæknis 50-60 þúsund krónur en á stofu á Íslandi 19 þúsund krónur eða 30-40% af gjaldinu í Bandaríkjunum. Af þessu má sjá að rammasamningur Sjúkratrygginga er ríkinu afar hagkvæmur. Í nýlegri rannsókn, sem birtist í hinu virta tímariti Lancet, voru heilbrigðiskerfi í heiminum skoðuð, m.a. aðgengi að þjónustunni og árangur af meðferðum mismunandi sjúkdóma. Þar kemur fram að íslenska heilbirgðiskerfið sé einfaldlega það besta í heimi. Meðal annars eru mestar líkur á því að ná 75 ára aldri á Íslandi óháð því hvaða sjúkdóm maður greinist með. Þessi árangur næst þó Íslendingar greiði mun minna hlutfall landsframleiðslunnar (ríflega 7%) til heilbrigðismála en nágrannaþjóðirnar (um 10-11%). Íslenska heilbrigðiskerfið er því ekki bara best heldur einnig með því ódýrasta í rekstri. Hagkvæmni, fjölbreytni og sveigjanleiki vegna samnings Sjúkratrygginga Íslands við sjálfstætt starfandi sérfræðilækna vegur þar afar þungt. Glórulaus kúrs Sitjandi heilbrigðisráðherra og tveir síðustu forverar hans hafa samt ítrekað brotið þennan góða samning, meðal annars með einhliða lokun á nýliðun lækna sem þar með eru læstir úti úr landinu. Samningurinn rennur út um næstu áramót og ráðherra hefur margoft lýst því yfir að nýr samningur verði aldrei gerður nema á gjörbreyttum grunni. Ódýrasta og besta heilbrigðiskerfi í heimi verður að víkja til að flytja þjónustuna inn í ríkisrekstur hvað sem það kostar. Og það verður dýrt því hvort sem aukning umsvifa sérfræðilækna á stofu mælist 12% á ári eða 2% leiðir sú aukning til mikils heildarsparnaðar í kerfinu. Sé farið í hina áttina og kerfið ríkisvætt eykst kostnaður verulega á sama hátt. Augljóst er að heilbrigðisyfirvöld eru á villigötum. Á meðan alþjóðleg þróun er í þá átt að þjónusta hefðbundinna spítala minnkar samhliða aukinni þekkingu og tækni sem einfaldar læknisverkin, rær íslenski heilbrigðisráðherrann á móti straumnum. Hann setur úrelt sjónarmið í öndvegi og setur stefnuna á að spara aurinn en kasta krónunni. Fjárhagslega er ekkert vit í því en alvarlegast er að með áformum sínum læsir hann líka unga lækna og nýja þekkingu úti úr landinu. Þennan glórulausa kúrs þarf að leiðrétta strax, opna samninginn, endurnýja hann og tryggja að þjónusta sérfræðilækna verði áfram innan opinbera kerfisins. Líðan og heilsa íslenskra sjúklinga og grunnstoðir heilbrigðiskerfisins eru í húfi.Höfundar Þórarinn Guðnason, hjartalæknir og formaður Læknafélags Reykjavíkur Ragnar Freyr Ingvarsson, gigtarlæknir
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar
Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar