Merkustu fornleifafundir nýliðins árs Atli Ísleifsson skrifar 1. janúar 2018 09:30 Stórt og áður óþekkt holrúm fannst í Keopspíramídanum í Egyptalandi og þá fannst brak bandaríska herskipsins USS Indianapolis á 5,5 kílómetra dýpi í Kyrrahafi. Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg. Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn stúlkunnar sem lést Innlent Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Innlent Banaslys á byggingarsvæði í Árborg Innlent Bjarni segir brottvísunina standa Innlent Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Erlent „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Erlent Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Læknir grunaður um að nauðga 88 konum Erlent Fleiri fréttir „Það er hula yfir sólinni“ Læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Stækkar herinn í þriðja sinn Verður kanslaraefni Kristilegra demókrata „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Blóðug barátta um yfirráð yfir Sinaloa-samtökunum Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Flóð í Evrópu og Mjanmar og gróðureldar í Portúgal Ákærur gefnar út og Sean Combs handtekinn í New York Herforingi kallar eftir innrás í Líbanon Lamdi mótframbjóðanda með stól í kappræðum Dæmdur fyrir barnaníðsefni en sleppur við fangelsi Lifa enn í vellystingum á rívíerunni þrátt fyrir refsiaðgerðir Litlar breytingar á fylgi eftir kappræðurnar Dæmdur fyrir stuttermabol á grundvelli þjóðaröryggis Þriggja mánaða úrkoma á þremur dögum í mannskæðum flóðum Grunaður tilræðismaður vildi berjast og deyja í Úkraínu Vaktin: Rannsakað sem banatilræði gegn Trump Hafna því að CIA hafi reynt að ráða Maduro af dögum Lofar að svara árásum Húta af hörku Vill ekki ræða verðmiðann Tilkynnti of seint um fatastyrki til konunnar sinnar Neyðarástand vegna flóða í Mið- og Austur- Evrópu Fundu um 40 kíló af kókaíni í bananasendingu Búa sig undir aftakaúrkomu og flóð í Mið-Evrópu Hét því að vísa haítískum innflytjendum til Venesúela Saka rússneskan ríkisfjölmiðil um að vera arm leyniþjónustunnar Hafa áhyggjur af samsæringi sem fylgir Trump Hlutu IG Nóbelinn fyrir rannsóknir á öndun gegnum endaþarminn Sjá meira
Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg.
Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið Sárnar hvernig fjölskyldunni bárust tíðindin hörmulegu Innlent Nafn stúlkunnar sem lést Innlent Eyða ekki tíma í að eltast við sögusagnir Innlent Banaslys á byggingarsvæði í Árborg Innlent Bjarni segir brottvísunina standa Innlent Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Erlent „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Erlent Telur litlar líkur á að Yazan verði vísað úr landi Innlent Bjóst ekki við því að þurfa á svartri vinnu að halda í ellinni Innlent Læknir grunaður um að nauðga 88 konum Erlent Fleiri fréttir „Það er hula yfir sólinni“ Læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Stækkar herinn í þriðja sinn Verður kanslaraefni Kristilegra demókrata „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Blóðug barátta um yfirráð yfir Sinaloa-samtökunum Lífvarðaþjónustan segist meðvituð um tíst Musk um Biden og Harris Flóð í Evrópu og Mjanmar og gróðureldar í Portúgal Ákærur gefnar út og Sean Combs handtekinn í New York Herforingi kallar eftir innrás í Líbanon Lamdi mótframbjóðanda með stól í kappræðum Dæmdur fyrir barnaníðsefni en sleppur við fangelsi Lifa enn í vellystingum á rívíerunni þrátt fyrir refsiaðgerðir Litlar breytingar á fylgi eftir kappræðurnar Dæmdur fyrir stuttermabol á grundvelli þjóðaröryggis Þriggja mánaða úrkoma á þremur dögum í mannskæðum flóðum Grunaður tilræðismaður vildi berjast og deyja í Úkraínu Vaktin: Rannsakað sem banatilræði gegn Trump Hafna því að CIA hafi reynt að ráða Maduro af dögum Lofar að svara árásum Húta af hörku Vill ekki ræða verðmiðann Tilkynnti of seint um fatastyrki til konunnar sinnar Neyðarástand vegna flóða í Mið- og Austur- Evrópu Fundu um 40 kíló af kókaíni í bananasendingu Búa sig undir aftakaúrkomu og flóð í Mið-Evrópu Hét því að vísa haítískum innflytjendum til Venesúela Saka rússneskan ríkisfjölmiðil um að vera arm leyniþjónustunnar Hafa áhyggjur af samsæringi sem fylgir Trump Hlutu IG Nóbelinn fyrir rannsóknir á öndun gegnum endaþarminn Sjá meira