Í átt að nýjum hjónabandsskilningi Sigurvin Lárus Jónsson og Sunna Dóra Möller skrifar 7. apríl 2015 13:10 Í grein sem birtist á visi.is þann 24. mars færðum við rök fyrir því að þó lagalegu jafnrétti hafi verið náð með setningu einna hjúskaparlaga, höfum við sem samfélag og kirkja ekki enn náð sátt um hjónabandsskilning sem nær yfir öll hjúskaparform. „Af hefðbundnum hjónabandskilningi” er það að segja að hann er ekki ásættanlegur af þeim sökum að hann byggir á æxlunarforsendu, feðraveldishugmyndum og gagnkynhneigðarhyggju. Lykillinn að nýjum hjónabandsskilningi liggur í endurskilgreiningu á hugtökum um gagnkvæmni og á inntaki hjónabandsins. Með því að endurskoða þá nálgun sem liggur að baki hefðbundum hjónabandsskilningi og hugtakanotkun opnast gluggi til að frelsa hjónabandið úr viðjum karlaveldisins, frá gagnkynhneigðarhyggju og frá kúgandi sýn á samskipti kynjanna. Ein leið til að opna hjónabandsskilninginn til að hann rúmi alla, er að aðskilja hugmyndir um kynlíf og æxlun. Samkvæmt hefðinni á kynlíf í hjónabandi einungis að beinast að frjósemi, það er fela í sér þann möguleika að barn verði til. Með þeim rökum hafa kirkjudeildir bannað getnaðarvarnir og kynlíf utan hjónabands en slík fordæming hefur haft alvarlegar afleiðingar í för með sér, sérstaklega í lífi kvenna og á útbreiðslu alnæmis í Afríku. Nýtt viðmið í garð kynlífs felur í sér að horfa á samlífi frá sjónarhóli tengsla en ekki fjölgunar. Með því að gera það opnast möguleiki á að þróa nýja kynlífssiðfræði, sem hefur gæði kynlífs að leiðarljósi og það leiðir um leið til viðurkenningar á fjölbreyttari samlífisgerðum en sambandi karls og konu. Hið sama gildir um hugmyndina um gagnkvæmni en hana þarf að aðskilja frá þeirri forsendu að kynin séu andstæður og að til að hjónaband sé gilt þurfi karl og konu. Vestræn menning hefur sögulega gengið útfrá því að kynlíf byggist á yfirráðum og að valdaójafnvægi sé kynferðislega aðlaðandi. Hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð þarf að hafna til að komast út úr þeirri krísu sem við stöndun frammi fyrir sem samfélag vegna hlutgervingar líkamans, kynferðisofbeldis og fordæmingu hinsegin ásta. Allt tengist það og á grunn sinn í hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð yfir öðrum. Ný viðmið um gagnkvæmnina fela í sér þá hugsun að um tvo fullveðja einstaklinga sé að ræða, sem koma saman á jafningjagrunni og hafa að leiðarljósi gagnkvæma kynferðislega ánægju og nánd. Sú ánægja er háð sjálfræði og samþykki beggja aðila og ánægja í kynlífi vekur upp siðferðilegan vanda þegar slíkt jafnræði er ekki til staðar. Takist okkur sem samfélag og kirkja að brjótast úr viðjum úreltra hugmynda um hjónabandið og losa okkur undan æxlunar- og gagnkynhneigðarhyggju er til mikils að vinna. Slík þróun yrði ekki einungis skref í átt til aukins stuðnings og viðurkenningar á ólíkum fjölskylduformum, heldur jafnframt skref í átt til aukinnar velferðar í samfélaginu. Börn sem alast upp við þá hugmynd að yfirráð séu staðlandi í samskiptum, leita eðlislægt sjálf í slík sambönd. Þess vegna ber okkur að kenna börnum að vera gagnrýnin á þá ofbeldismenningu sem er ríkjandi í staðalmyndum um samskipti kynjanna í dægurmenningunni og reynast þeim fyrirmynd í þeim samböndum sem þau alast upp við. Það hefur það aldrei verið brýnna að snúa umræðunni í átt að samfélagslegri endurskilgreiningu á því hvað felst í ástarsambandi tveggja einstaklinga og hvernig viljum við sjá það samband þróast til framtíðar. Ef okkur tekst að ná samstöðu um ný viðmið um tilfinningasambönd jafningja leggjum við grundvöll að hjónabandsskilningi sem umfaðmar alla í einn veruleika á grundvelli þess sem Jesús Kristur boðaði. Sambönd sem eru laus við æxlunarhyggju, kynjahyggju og gagnkynhneigðarhyggju innifela gæði fyrir þau börn sem eru hluti af slíkum fjölskyldum, sem og þá hópa samfélagsins, sem eru á jaðrinum vegna karlaveldissjónarmiða og hafa fengið að ríkja um hjónabandið í allt of langan tíma. Slíkt inntak hjónabandsins vísar til framtíðar og leggur grunninn að umræðu um það hvernig við viljum sjá hjónabandið þróast á 21. öldinni. Okkar er að hafa kjark að stíga það mikilvæga skref og taka alvarlega skrif fræðimanna um hjónabandssiðfræði, á erlendri og íslenskri grundu, þar sem leitast er við að hefja hjónabandið til vegs og virðingar en umfaðma um leið alla óháð kyni og kynhneigð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Tengdar fréttir Af hefðbundnum hjónabandsskilningi Þann 19. mars birtist grein í Fréttablaðinu sem ber heitið "Af samvisku presta“ þar sem rætt er um þá kerfislægu mismunun sem enn ríkir innan Þjóðkirkjunnar í garð hjónavígslu hinsegin fólks. 24. mars 2015 11:08 Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Í grein sem birtist á visi.is þann 24. mars færðum við rök fyrir því að þó lagalegu jafnrétti hafi verið náð með setningu einna hjúskaparlaga, höfum við sem samfélag og kirkja ekki enn náð sátt um hjónabandsskilning sem nær yfir öll hjúskaparform. „Af hefðbundnum hjónabandskilningi” er það að segja að hann er ekki ásættanlegur af þeim sökum að hann byggir á æxlunarforsendu, feðraveldishugmyndum og gagnkynhneigðarhyggju. Lykillinn að nýjum hjónabandsskilningi liggur í endurskilgreiningu á hugtökum um gagnkvæmni og á inntaki hjónabandsins. Með því að endurskoða þá nálgun sem liggur að baki hefðbundum hjónabandsskilningi og hugtakanotkun opnast gluggi til að frelsa hjónabandið úr viðjum karlaveldisins, frá gagnkynhneigðarhyggju og frá kúgandi sýn á samskipti kynjanna. Ein leið til að opna hjónabandsskilninginn til að hann rúmi alla, er að aðskilja hugmyndir um kynlíf og æxlun. Samkvæmt hefðinni á kynlíf í hjónabandi einungis að beinast að frjósemi, það er fela í sér þann möguleika að barn verði til. Með þeim rökum hafa kirkjudeildir bannað getnaðarvarnir og kynlíf utan hjónabands en slík fordæming hefur haft alvarlegar afleiðingar í för með sér, sérstaklega í lífi kvenna og á útbreiðslu alnæmis í Afríku. Nýtt viðmið í garð kynlífs felur í sér að horfa á samlífi frá sjónarhóli tengsla en ekki fjölgunar. Með því að gera það opnast möguleiki á að þróa nýja kynlífssiðfræði, sem hefur gæði kynlífs að leiðarljósi og það leiðir um leið til viðurkenningar á fjölbreyttari samlífisgerðum en sambandi karls og konu. Hið sama gildir um hugmyndina um gagnkvæmni en hana þarf að aðskilja frá þeirri forsendu að kynin séu andstæður og að til að hjónaband sé gilt þurfi karl og konu. Vestræn menning hefur sögulega gengið útfrá því að kynlíf byggist á yfirráðum og að valdaójafnvægi sé kynferðislega aðlaðandi. Hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð þarf að hafna til að komast út úr þeirri krísu sem við stöndun frammi fyrir sem samfélag vegna hlutgervingar líkamans, kynferðisofbeldis og fordæmingu hinsegin ásta. Allt tengist það og á grunn sinn í hugmyndinni um kynferðisleg yfirráð yfir öðrum. Ný viðmið um gagnkvæmnina fela í sér þá hugsun að um tvo fullveðja einstaklinga sé að ræða, sem koma saman á jafningjagrunni og hafa að leiðarljósi gagnkvæma kynferðislega ánægju og nánd. Sú ánægja er háð sjálfræði og samþykki beggja aðila og ánægja í kynlífi vekur upp siðferðilegan vanda þegar slíkt jafnræði er ekki til staðar. Takist okkur sem samfélag og kirkja að brjótast úr viðjum úreltra hugmynda um hjónabandið og losa okkur undan æxlunar- og gagnkynhneigðarhyggju er til mikils að vinna. Slík þróun yrði ekki einungis skref í átt til aukins stuðnings og viðurkenningar á ólíkum fjölskylduformum, heldur jafnframt skref í átt til aukinnar velferðar í samfélaginu. Börn sem alast upp við þá hugmynd að yfirráð séu staðlandi í samskiptum, leita eðlislægt sjálf í slík sambönd. Þess vegna ber okkur að kenna börnum að vera gagnrýnin á þá ofbeldismenningu sem er ríkjandi í staðalmyndum um samskipti kynjanna í dægurmenningunni og reynast þeim fyrirmynd í þeim samböndum sem þau alast upp við. Það hefur það aldrei verið brýnna að snúa umræðunni í átt að samfélagslegri endurskilgreiningu á því hvað felst í ástarsambandi tveggja einstaklinga og hvernig viljum við sjá það samband þróast til framtíðar. Ef okkur tekst að ná samstöðu um ný viðmið um tilfinningasambönd jafningja leggjum við grundvöll að hjónabandsskilningi sem umfaðmar alla í einn veruleika á grundvelli þess sem Jesús Kristur boðaði. Sambönd sem eru laus við æxlunarhyggju, kynjahyggju og gagnkynhneigðarhyggju innifela gæði fyrir þau börn sem eru hluti af slíkum fjölskyldum, sem og þá hópa samfélagsins, sem eru á jaðrinum vegna karlaveldissjónarmiða og hafa fengið að ríkja um hjónabandið í allt of langan tíma. Slíkt inntak hjónabandsins vísar til framtíðar og leggur grunninn að umræðu um það hvernig við viljum sjá hjónabandið þróast á 21. öldinni. Okkar er að hafa kjark að stíga það mikilvæga skref og taka alvarlega skrif fræðimanna um hjónabandssiðfræði, á erlendri og íslenskri grundu, þar sem leitast er við að hefja hjónabandið til vegs og virðingar en umfaðma um leið alla óháð kyni og kynhneigð.
Af hefðbundnum hjónabandsskilningi Þann 19. mars birtist grein í Fréttablaðinu sem ber heitið "Af samvisku presta“ þar sem rætt er um þá kerfislægu mismunun sem enn ríkir innan Þjóðkirkjunnar í garð hjónavígslu hinsegin fólks. 24. mars 2015 11:08
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar