Nútíminn - Myndin sem við blasir Böðvar Jónsson skrifar 16. febrúar 2015 12:57 Það eru sannarlega undarlegir tímar sem við lifum á. Hvert sem litið er blasa við ofbeldisverk af öllu tagi, á heimilum, í samfélögum, í þjóðfélögum og á hinum víða alþjóðlega vettvangi. Þolendur eru fyrst og fremst börn, konur og gamalmenni. Stríðsátök, þar sem varnarlaust fólk er drepið í þúsundavís með hátækni fjarstýrðum drápstækjum allt niður í það að vera skorið á háls að heimsbyggðinni ásjáandi. Þjóðir og samfélög eru arðrænd sem aldrei fyrr þar sem alþjóðlegir auðhringir hafa tekið við af nýlenduveldum fyrri tíma. Nútíma nýlendustefna einkennist af því að risafyrirtæki mjólka auðlindir heilla þjóða í þágu örfárra. Ríkisstjórnir horfa á, fylgjast með og geta ekki eða vilja ekki takast á við vandann sem við blasir. „G 20“ ríkin funda, samdar ályktanir en hvað sem slíkum ályktunum líður heldur áfram að síga á ógæfuhliðina. Þeir ríku verða stöðugt ríkari og hinir fátæku sökkva í sífellt óviðráðanlegri fátækt vegna arðráns, þrælahalds, mansals og annarra þjóðfélagslegra meina sem stjórnendur heimsins sjá enga leið til að höndla sökum innbyrðis sundurlyndis og þeirrar staðreyndar að þeir eru að reyna að stjórna nýjum og gjörbreyttum heimi með aðferðum sem áttu rétt á sér á gullöld þjóðríkisins. Þeir sem aftur á móti hafa tileinkað sér stjórnunarhætti nýrrar heimsmyndar eru auðhringir og fjölþjóðafyrirtæki, vopnasalar, eiturlyfjasalar, hryðjuverkamenn og þeir sem stunda mansal svo einhverjir séu nefndir. Þeirra sýn er heimsvíð, þeir stjórna í þágu hömlulausrar auðsöfnunar sem víkkar með ljóshraða bilið milli þeirra ríku og þeirra sem búa við örbirgð eða þeir stjórna í þágu sóknar í völd og yfirráð. Árið 2012 segja alþjóðlegar tölur að 8,4% íbúa heimsins hafi átt 83% jarðarauðsins en fátækustu 69% íbúanna 3%.Er komið nóg? Fylgjast má í forundran með hvernig mannkynið virðist algerlega hjálparlaust gagnvart eigin brjálsemi. Stöðugir smáskammtar af hræðilegum uppákomum minnir mig á tilraun með frosk sem settur var í krukku með köldu vatni sem síðan var hitað upp hægt og rólega. Þótt hitinn væri að lokum komin vel yfir þolmörk frosksins hreyfði hann sig ekki fyrr en komið var við hann, þá gerði hann sér grein fyrir ástandinu og forðaði sér með látum. Er þetta sambærilegt við ástandið sem einkennir líf mannkynsins í dag? Er „hitinn“ sem við búum við enn þá þægilegur eða er hann kannski kominn yfir hættumörk? Er enn ekkert það komið upp sem vekur mannkynið af dvalanum svo það grípi til þeirra ráða sem samsvara því þegar froskurinn brást við og forðaði lífi sínu. Virðist ekki vera.Fyrirheit um heimsfrið og Sevilla yfirlýsingin Vegna aðgerðarleysisins leitar á hugann það sem fram kemur í Fyrirheiti um heimsfrið, víðkunnu friðarbréfi baháí heimssamfélagsins frá árinu 1985. Þar er talað um tregðu í friðarviðleitni sem „lömun viljans“ og því haldið fram að þessa lömun viljans megi rekja til þeirrar rótgrónu falshugmyndar að maðurinn sé sjálfselskur og árásargjarn að eðlisfari. Í þessu samhengi er áhugavert að skoða Sevilla yfirlýsinguna um ofbeldi, sem var samþykkt á alþjóðlegri ráðstefnu vísindamanna í Sevilla á Spáni 1986. Tilgangur ráðstefnunnar var að fjalla um og hrekja þá fullyrðingu að skipulegt mannlegt ofbeldi sé líffræðilega ákvarðað. Í ályktun ráðstefnunnar segir m.a. að það sé vísindalega rangt að halda því fram að við erfum stríðshneigðina frá forfeðrum okkar í dýraríkinu. Hernaður sé fyrirbæri sem einskorðist við manninn og þekkist ekki hjá öðrum tegundum. Það sé vísindalega rangt að halda því fram að ofbeldisfull hegðun sé erfðafræðilega forrituð í mannlegt eðli. Einnig segir þar að það sé rangt að halda því fram að menn fæðist með „ofbeldisfullan heila“. Hegðun okkar mótist fyrst og fremst af því hvernig við höfum verið skilyrt og af félagslegum aðstæðum. Lokaorð yfirlýsingarinnar eru á þessa leið – Við ályktum að við (mennirnir) séum ekki dæmdir til hernaðarátaka og ofbeldis af líffræðilegum ástæðum. Þess í stað er okkur mögulegt að binda enda á stríð og þær þjáningar sem þau valda. Við getum það ekki ein og hvert í sínu lagi heldur aðeins með samvinnu. Það skiptir hins vegar gríðarlegu máli að við, hvert og eitt okkar, trúum því að við getum þetta. Án þeirrar trúar má vera að við reynum ekki einu sinni. (viljinn lamast innsk. höf.) Stríð voru fundin upp í fornöld og á sama hátt getum við fundið upp friðinn á okkar tímum. Það er í höndum hvers og eins okkar að leggja okkar lóð á vogarskálina. Þann 25. september 2011 var haldin önnur ráðstefna í Róm undir yfirskriftinni Sevilla yfirlýsingin 25 árum síðar. Til ráðstefnunnar mætti hópur alþjóðlegra sérfræðinga úr ýmsum greinum frá fjölda landa. Í hringborðsumræðu í lok ráðstefnunnar var sá möguleiki ræddur hvort endurskoða þyrfti yfirlýsinguna frá 1986 og uppfæra hana eða breyta. Niðurstaða samráðsins varð sú að yfirlýsingin frá 1986 væri enn í fullu gildi óbreytt.Lokaorð Hvert getur framlag okkar hér á landi verið til að aflétta stríðsbölinu? Manni dettur í hug að það gæti falist í því að sameinast um að halda því á lofti að stríðsrekstur sé ekki líffræðilega byggður inn í eðli mannsins og að tegundin sem fann upp stríð í fyrndinni sé fullkomlega fær um að finna upp frið í nútímanum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Böðvar Jónsson Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Sjá meira
Það eru sannarlega undarlegir tímar sem við lifum á. Hvert sem litið er blasa við ofbeldisverk af öllu tagi, á heimilum, í samfélögum, í þjóðfélögum og á hinum víða alþjóðlega vettvangi. Þolendur eru fyrst og fremst börn, konur og gamalmenni. Stríðsátök, þar sem varnarlaust fólk er drepið í þúsundavís með hátækni fjarstýrðum drápstækjum allt niður í það að vera skorið á háls að heimsbyggðinni ásjáandi. Þjóðir og samfélög eru arðrænd sem aldrei fyrr þar sem alþjóðlegir auðhringir hafa tekið við af nýlenduveldum fyrri tíma. Nútíma nýlendustefna einkennist af því að risafyrirtæki mjólka auðlindir heilla þjóða í þágu örfárra. Ríkisstjórnir horfa á, fylgjast með og geta ekki eða vilja ekki takast á við vandann sem við blasir. „G 20“ ríkin funda, samdar ályktanir en hvað sem slíkum ályktunum líður heldur áfram að síga á ógæfuhliðina. Þeir ríku verða stöðugt ríkari og hinir fátæku sökkva í sífellt óviðráðanlegri fátækt vegna arðráns, þrælahalds, mansals og annarra þjóðfélagslegra meina sem stjórnendur heimsins sjá enga leið til að höndla sökum innbyrðis sundurlyndis og þeirrar staðreyndar að þeir eru að reyna að stjórna nýjum og gjörbreyttum heimi með aðferðum sem áttu rétt á sér á gullöld þjóðríkisins. Þeir sem aftur á móti hafa tileinkað sér stjórnunarhætti nýrrar heimsmyndar eru auðhringir og fjölþjóðafyrirtæki, vopnasalar, eiturlyfjasalar, hryðjuverkamenn og þeir sem stunda mansal svo einhverjir séu nefndir. Þeirra sýn er heimsvíð, þeir stjórna í þágu hömlulausrar auðsöfnunar sem víkkar með ljóshraða bilið milli þeirra ríku og þeirra sem búa við örbirgð eða þeir stjórna í þágu sóknar í völd og yfirráð. Árið 2012 segja alþjóðlegar tölur að 8,4% íbúa heimsins hafi átt 83% jarðarauðsins en fátækustu 69% íbúanna 3%.Er komið nóg? Fylgjast má í forundran með hvernig mannkynið virðist algerlega hjálparlaust gagnvart eigin brjálsemi. Stöðugir smáskammtar af hræðilegum uppákomum minnir mig á tilraun með frosk sem settur var í krukku með köldu vatni sem síðan var hitað upp hægt og rólega. Þótt hitinn væri að lokum komin vel yfir þolmörk frosksins hreyfði hann sig ekki fyrr en komið var við hann, þá gerði hann sér grein fyrir ástandinu og forðaði sér með látum. Er þetta sambærilegt við ástandið sem einkennir líf mannkynsins í dag? Er „hitinn“ sem við búum við enn þá þægilegur eða er hann kannski kominn yfir hættumörk? Er enn ekkert það komið upp sem vekur mannkynið af dvalanum svo það grípi til þeirra ráða sem samsvara því þegar froskurinn brást við og forðaði lífi sínu. Virðist ekki vera.Fyrirheit um heimsfrið og Sevilla yfirlýsingin Vegna aðgerðarleysisins leitar á hugann það sem fram kemur í Fyrirheiti um heimsfrið, víðkunnu friðarbréfi baháí heimssamfélagsins frá árinu 1985. Þar er talað um tregðu í friðarviðleitni sem „lömun viljans“ og því haldið fram að þessa lömun viljans megi rekja til þeirrar rótgrónu falshugmyndar að maðurinn sé sjálfselskur og árásargjarn að eðlisfari. Í þessu samhengi er áhugavert að skoða Sevilla yfirlýsinguna um ofbeldi, sem var samþykkt á alþjóðlegri ráðstefnu vísindamanna í Sevilla á Spáni 1986. Tilgangur ráðstefnunnar var að fjalla um og hrekja þá fullyrðingu að skipulegt mannlegt ofbeldi sé líffræðilega ákvarðað. Í ályktun ráðstefnunnar segir m.a. að það sé vísindalega rangt að halda því fram að við erfum stríðshneigðina frá forfeðrum okkar í dýraríkinu. Hernaður sé fyrirbæri sem einskorðist við manninn og þekkist ekki hjá öðrum tegundum. Það sé vísindalega rangt að halda því fram að ofbeldisfull hegðun sé erfðafræðilega forrituð í mannlegt eðli. Einnig segir þar að það sé rangt að halda því fram að menn fæðist með „ofbeldisfullan heila“. Hegðun okkar mótist fyrst og fremst af því hvernig við höfum verið skilyrt og af félagslegum aðstæðum. Lokaorð yfirlýsingarinnar eru á þessa leið – Við ályktum að við (mennirnir) séum ekki dæmdir til hernaðarátaka og ofbeldis af líffræðilegum ástæðum. Þess í stað er okkur mögulegt að binda enda á stríð og þær þjáningar sem þau valda. Við getum það ekki ein og hvert í sínu lagi heldur aðeins með samvinnu. Það skiptir hins vegar gríðarlegu máli að við, hvert og eitt okkar, trúum því að við getum þetta. Án þeirrar trúar má vera að við reynum ekki einu sinni. (viljinn lamast innsk. höf.) Stríð voru fundin upp í fornöld og á sama hátt getum við fundið upp friðinn á okkar tímum. Það er í höndum hvers og eins okkar að leggja okkar lóð á vogarskálina. Þann 25. september 2011 var haldin önnur ráðstefna í Róm undir yfirskriftinni Sevilla yfirlýsingin 25 árum síðar. Til ráðstefnunnar mætti hópur alþjóðlegra sérfræðinga úr ýmsum greinum frá fjölda landa. Í hringborðsumræðu í lok ráðstefnunnar var sá möguleiki ræddur hvort endurskoða þyrfti yfirlýsinguna frá 1986 og uppfæra hana eða breyta. Niðurstaða samráðsins varð sú að yfirlýsingin frá 1986 væri enn í fullu gildi óbreytt.Lokaorð Hvert getur framlag okkar hér á landi verið til að aflétta stríðsbölinu? Manni dettur í hug að það gæti falist í því að sameinast um að halda því á lofti að stríðsrekstur sé ekki líffræðilega byggður inn í eðli mannsins og að tegundin sem fann upp stríð í fyrndinni sé fullkomlega fær um að finna upp frið í nútímanum.
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar