Skoðun

Nútíminn - Myndin sem við blasir

Böðvar Jónsson skrifar
Það eru sannarlega undarlegir tímar sem við lifum á.  Hvert sem litið er blasa við ofbeldisverk af öllu tagi,  á heimilum,  í samfélögum, í  þjóðfélögum og á hinum víða alþjóðlega vettvangi. Þolendur eru fyrst og fremst börn, konur og gamalmenni. Stríðsátök,  þar sem varnarlaust fólk er drepið í þúsundavís með hátækni fjarstýrðum drápstækjum allt niður í það að vera skorið á háls að heimsbyggðinni ásjáandi.  Þjóðir og samfélög eru arðrænd sem aldrei fyrr þar sem alþjóðlegir auðhringir hafa tekið við af nýlenduveldum fyrri tíma. Nútíma nýlendustefna einkennist af því að risafyrirtæki mjólka auðlindir heilla þjóða í þágu örfárra. Ríkisstjórnir horfa á, fylgjast með og geta ekki eða vilja ekki takast á við vandann sem við blasir. „G 20“ ríkin funda,  samdar ályktanir en hvað sem slíkum ályktunum líður heldur áfram að síga á ógæfuhliðina.  Þeir ríku verða stöðugt ríkari og hinir fátæku sökkva í sífellt óviðráðanlegri fátækt vegna arðráns, þrælahalds, mansals og annarra þjóðfélagslegra meina sem stjórnendur heimsins sjá enga leið til að höndla sökum innbyrðis sundurlyndis og þeirrar staðreyndar að þeir eru að reyna að stjórna nýjum og gjörbreyttum heimi með aðferðum sem áttu rétt á sér á gullöld þjóðríkisins.  Þeir sem aftur á móti hafa tileinkað sér stjórnunarhætti  nýrrar heimsmyndar eru auðhringir og fjölþjóðafyrirtæki, vopnasalar,  eiturlyfjasalar, hryðjuverkamenn og þeir sem stunda mansal svo einhverjir séu nefndir.  Þeirra sýn er heimsvíð, þeir stjórna í þágu hömlulausrar  auðsöfnunar sem víkkar með ljóshraða  bilið milli þeirra ríku og þeirra sem búa við örbirgð eða þeir stjórna í þágu sóknar í völd og yfirráð. Árið 2012 segja alþjóðlegar tölur að 8,4% íbúa heimsins hafi átt 83% jarðarauðsins en fátækustu 69% íbúanna 3%.

Er komið nóg?

Fylgjast má í forundran með hvernig mannkynið virðist algerlega hjálparlaust gagnvart eigin brjálsemi. Stöðugir smáskammtar af hræðilegum uppákomum minnir mig á tilraun  með frosk sem settur var í krukku með köldu vatni sem síðan var hitað upp hægt og rólega. Þótt hitinn væri að lokum komin vel yfir þolmörk frosksins hreyfði hann sig ekki fyrr en komið var við hann,  þá gerði hann sér grein fyrir ástandinu og forðaði sér með látum. Er þetta sambærilegt við ástandið sem einkennir líf mannkynsins í dag?  Er „hitinn“ sem við búum við enn þá þægilegur eða er hann kannski kominn yfir hættumörk? Er enn ekkert það komið upp sem vekur mannkynið af dvalanum svo það grípi til þeirra ráða sem samsvara því þegar froskurinn brást við og forðaði lífi sínu. Virðist ekki vera.

Fyrirheit um heimsfrið og Sevilla yfirlýsingin

Vegna aðgerðarleysisins leitar á hugann það sem fram kemur í Fyrirheiti um heimsfrið, víðkunnu friðarbréfi  baháí heimssamfélagsins frá árinu 1985. Þar er talað um tregðu í friðarviðleitni sem „lömun viljans“ og því haldið fram að þessa lömun viljans megi rekja til þeirrar rótgrónu falshugmyndar að maðurinn sé sjálfselskur og árásargjarn að eðlisfari.

Í þessu samhengi er áhugavert að skoða  Sevilla yfirlýsinguna um ofbeldi, sem var samþykkt á alþjóðlegri  ráðstefnu vísindamanna  í Sevilla á Spáni 1986. Tilgangur ráðstefnunnar var að fjalla um og hrekja þá fullyrðingu að skipulegt mannlegt ofbeldi sé líffræðilega ákvarðað.  Í ályktun ráðstefnunnar segir m.a. að það sé vísindalega rangt að halda því fram að við erfum stríðshneigðina frá  forfeðrum okkar í dýraríkinu. Hernaður sé fyrirbæri sem einskorðist við manninn og þekkist ekki hjá öðrum tegundum.  Það sé vísindalega rangt að halda því fram að ofbeldisfull hegðun sé erfðafræðilega forrituð í mannlegt eðli.  Einnig segir þar að það sé rangt að halda því fram að menn fæðist með „ofbeldisfullan heila“. Hegðun okkar mótist fyrst og fremst af því hvernig við höfum verið skilyrt og af félagslegum aðstæðum.  Lokaorð yfirlýsingarinnar eru á þessa leið  – Við ályktum að við (mennirnir) séum ekki dæmdir til hernaðarátaka og ofbeldis af líffræðilegum ástæðum. Þess í  stað er okkur mögulegt að binda enda á stríð og þær þjáningar sem þau valda. Við getum það ekki ein og hvert í sínu lagi heldur aðeins með samvinnu. Það skiptir hins vegar gríðarlegu máli að við, hvert og eitt okkar, trúum því  að við getum þetta.  Án þeirrar trúar má vera að við reynum ekki einu sinni. (viljinn lamast innsk. höf.) Stríð voru fundin upp í fornöld og á sama hátt getum við fundið upp friðinn á okkar tímum. Það er í höndum hvers og eins okkar að leggja okkar lóð á vogarskálina.

Þann 25. september 2011 var haldin önnur ráðstefna í Róm undir yfirskriftinni Sevilla yfirlýsingin 25 árum síðar. Til ráðstefnunnar mætti  hópur alþjóðlegra sérfræðinga úr ýmsum greinum frá fjölda landa. Í hringborðsumræðu í lok ráðstefnunnar var sá möguleiki ræddur hvort endurskoða þyrfti yfirlýsinguna frá 1986 og uppfæra hana eða breyta. Niðurstaða samráðsins varð sú að yfirlýsingin frá 1986 væri enn í fullu gildi óbreytt.

Lokaorð

Hvert getur framlag okkar hér á landi verið til að aflétta stríðsbölinu? Manni dettur í hug að það gæti falist í því að sameinast um að halda því á lofti að stríðsrekstur sé ekki líffræðilega byggður inn í eðli mannsins og að tegundin sem fann upp stríð í fyrndinni  sé fullkomlega fær um að finna upp frið í nútímanum. 




Skoðun

Skoðun

Börnin okkar

Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar

Sjá meira


×