Æseifskviða Gylfi Magnússon skrifar 6. apríl 2011 06:00 Grunnurinn að Icesave-deilunni er sú einfalda staðreynd að þegar eigum þrotabús Landsbankans var ráðstafað var það gert þannig að útkoman varð hagstæðari fyrir þá sem áttu innlánsreikninga á Íslandi en í Bretlandi eða Hollandi. Nú hafa náðst samningar um það hvernig á að gera þetta upp með sanngjörnum hætti fyrir báða aðila. Íslenska ríkið bætir Hollendingum og Bretum upp hluta kostnaðarins við að gera innstæðueigendur í þeim löndum jafnsetta innstæðueigendum á Íslandi. Miðað er við afar lága vexti, sem er mikið hagsmunamál fyrir íslenska ríkið. Vextirnir eru til dæmis um helmingi lægri en Evrópulönd hafa boðið ríkissjóðum Grikklands og Írlands sem eiga í miklum kröggum. Þetta er góð og sanngjörn niðurstaða fyrir Ísland og við eigum ekki að kveinka okkur undan því að þurfa með þessum hætti að koma til móts við nágrannaþjóðir okkar. Kostnaður íslenska ríkisins er áætlaður um 30 milljarðar króna. Líklega er það fremur ofmat en vanmat, því að eigur þrotabúsins eru varlega metnar. Myndin af þrotabúinu hefur orðið skýrari eftir því sem tíminn hefur liðið. Það dregur úr áhættu. Gengisáhætta hefur einnig minnkað mikið og mun fyrirsjáanlega hverfa að miklu leyti síðar á þessu ári þegar stór hluti forgangskrafna verður greiddur. Verði dómstólaleiðin farin hverfur engin áhætta en við bætist óvissa um vexti, skiptingu höfuðstóls (hlutdeild íslenska ríkisins gæti allt að tvöfaldast) og greiðslutíma, auk þess sem öryggisfyrirvarar Íslands í núverandi samningi væru ekki lengur tryggir. Það væri engu betra fyrir íslenska ríkið að vera dæmt til að greiða í krónum en að semja um greiðslur í erlendri mynt. Það hefur sömu áhrif á innlendan gjaldeyrismarkað. Kostnaður vegna tafa við að ljúka málinu er þegar orðinn gríðarlegur og eykst enn með frekari töfum. Sá kostnaður kemur fyrst og fremst fram á tvennan hátt. Í fyrsta lagi vegna verri vaxtakjara á erlendum skuldum landsmanna. Þar kostar hvert prósentustig rúma 30 milljarða á hverju ári. Þetta lækkar þjóðartekjur. Í öðru lagi verður fjárfesting minni vegna lakari aðgangs að fjármagni og meiri óvissu. Þetta leiðir til minni hagvaxtar (eða meiri samdráttar) en ella og aukins atvinnuleysis. Lítil fjárfesting er helsti dragbítur á hagvöxt á Íslandi nú. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti, sem ekki tekst að vinna upp aftur, má meta til um 300 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu, m.v. 5% vexti. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti sem tekur 10 ár að vinna upp aftur má meta til um 70 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu m.v. sömu forsendur. Þessi tafakostnaður er langstærsti reikningurinn vegna Icesave. Þær greiðslur sem á endanum kunna að fara úr ríkissjóði vegna uppgjörsins verða aldrei nema lítið brot af þessu. Það er vitaskuld sorglegra en tárum taki. Því getur dómstólaleiðin aldrei skilað Íslendingum neinum ávinningi, jafnvel þótt svo ólíklega færi að dómsmál ynnist. Þegar líklegur reikningur ríkisins vegna Icesave, 30 milljarðar, er skoðaður má hafa í huga að íslenska ríkið hafði um 450 milljarða í tekjur á árunum 2003 til 2007, sem beint má rekja til góðærisbólunnar og þess fjár sem íslensku bankarnir dældu inn í hagkerfið, m.a. af Icesave-reikningunum. Þótt um helmingur þessa fjár hafi tapast við gjaldþrot Seðlabankans og hallarekstur ríkisins árin 2008 til 2012 kosti mikið verður ríkissjóður þegar upp er staðið litlu skuldsettari en hann var undir lok tíunda áratugarins, áður en ballið byrjaði, í hlutfalli við landsframleiðslu. Féð sem bankarnir dældu inn í íslenska hagkerfið skilaði sér líka í því að fjármunaeign landsmanna jókst um hátt á annað þúsund milljarða árin 2003 til 2009. Eftir sitja hús, virkjanir, vegir, jarðgöng, tónlistarhús, sundlaugar, hafnir og svo framvegis. Árið 2008 voru 8.340 Toyota Land Cruiser jeppar á landinu, sem myndu líklega kosta um 80 milljarða króna nýir. Svona mætti nær endalaust telja. Á sama tíma batnaði hrein skuldastaða þjóðarbúsins gagnvart útlöndum og hefur líklega ekki verið betri í um aldarfjórðung. Ekki síst vegna þess að erlendir kröfuhafar urðu að sjá á eftir um 7.000 milljörðum sem þeir höfðu lánað íslensku bönkunum og þeir fá ekki til baka. Hvað er þjóðarbúið lengi að afla 30 milljarða króna? Afgangurinn af utanríkisviðskiptum landsmanna, viðskiptajöfnuðurinn, er nú meiri en nokkurn tíma áður eða sem samsvarar um 3 milljörðum króna á viku. Það tekur því þjóðarbúið 10 vikur að afla nægs gjaldeyris í þetta verkefni. Jafnvel miðað við allra svartsýnustu spár um þróun gengis og endurheimtur eigna Landsbankans verður reikningurinn innan við eins árs afgangur af viðskiptajöfnuði. Allt útlit er fyrir að málið verði að fullu gert upp árið 2016, m.v. núverandi samning. Þangað til eru 5 ár. Þeir sem telja að börnin okkar greiði reikninginn mega hafa það í huga að eftir 5 ár verða þau, merkilegt nokk, að jafnaði 5 árum eldri en þau eru núna. Flest þeirra verða enn börn, þau elstu orðin unglingar. Þeirra skattgreiðslur munu ekki renna til að greiða þennan reikning. Þau erfa hins vegar alla þá innviði sem góðærið skilur eftir. Þeir sem vilja fara dómstólaleiðina hafa sumir hverjir vitnað í ýmsar hetjur Íslandssögunnar og bókmenntanna máli sínu til stuðnings. Vísað í garpa sem þeir telja víst að hefðu sagt nei. Það er dálítið til í þessu. Til dæmis má væntanlega slá því föstu að Egill Skallagrímsson hefði sagt nei. Líklega hefði hann gert það utan kjörstaðar í ránsferð í útlöndum. Dottið svo í það og vegið mann og annan. Það er ekki hægt að vona annað en að á þúsund árum hafi meirihluti þjóðarinnar náð meiri þroska en það. Skilji að það eru hagsmunir Íslands að berjast á sanngjarnan hátt fyrir góðum málstað og taka í útrétta sáttahönd þegar hún býðst. Ekki að ryðjast áfram eins og naut í flagi, fífldjarfir, ósáttir hver við annan og vinafáir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Icesave Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason Skoðun Skoðun Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Grunnurinn að Icesave-deilunni er sú einfalda staðreynd að þegar eigum þrotabús Landsbankans var ráðstafað var það gert þannig að útkoman varð hagstæðari fyrir þá sem áttu innlánsreikninga á Íslandi en í Bretlandi eða Hollandi. Nú hafa náðst samningar um það hvernig á að gera þetta upp með sanngjörnum hætti fyrir báða aðila. Íslenska ríkið bætir Hollendingum og Bretum upp hluta kostnaðarins við að gera innstæðueigendur í þeim löndum jafnsetta innstæðueigendum á Íslandi. Miðað er við afar lága vexti, sem er mikið hagsmunamál fyrir íslenska ríkið. Vextirnir eru til dæmis um helmingi lægri en Evrópulönd hafa boðið ríkissjóðum Grikklands og Írlands sem eiga í miklum kröggum. Þetta er góð og sanngjörn niðurstaða fyrir Ísland og við eigum ekki að kveinka okkur undan því að þurfa með þessum hætti að koma til móts við nágrannaþjóðir okkar. Kostnaður íslenska ríkisins er áætlaður um 30 milljarðar króna. Líklega er það fremur ofmat en vanmat, því að eigur þrotabúsins eru varlega metnar. Myndin af þrotabúinu hefur orðið skýrari eftir því sem tíminn hefur liðið. Það dregur úr áhættu. Gengisáhætta hefur einnig minnkað mikið og mun fyrirsjáanlega hverfa að miklu leyti síðar á þessu ári þegar stór hluti forgangskrafna verður greiddur. Verði dómstólaleiðin farin hverfur engin áhætta en við bætist óvissa um vexti, skiptingu höfuðstóls (hlutdeild íslenska ríkisins gæti allt að tvöfaldast) og greiðslutíma, auk þess sem öryggisfyrirvarar Íslands í núverandi samningi væru ekki lengur tryggir. Það væri engu betra fyrir íslenska ríkið að vera dæmt til að greiða í krónum en að semja um greiðslur í erlendri mynt. Það hefur sömu áhrif á innlendan gjaldeyrismarkað. Kostnaður vegna tafa við að ljúka málinu er þegar orðinn gríðarlegur og eykst enn með frekari töfum. Sá kostnaður kemur fyrst og fremst fram á tvennan hátt. Í fyrsta lagi vegna verri vaxtakjara á erlendum skuldum landsmanna. Þar kostar hvert prósentustig rúma 30 milljarða á hverju ári. Þetta lækkar þjóðartekjur. Í öðru lagi verður fjárfesting minni vegna lakari aðgangs að fjármagni og meiri óvissu. Þetta leiðir til minni hagvaxtar (eða meiri samdráttar) en ella og aukins atvinnuleysis. Lítil fjárfesting er helsti dragbítur á hagvöxt á Íslandi nú. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti, sem ekki tekst að vinna upp aftur, má meta til um 300 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu, m.v. 5% vexti. Eitt prósentustig í töpuðum hagvexti sem tekur 10 ár að vinna upp aftur má meta til um 70 milljarða króna í framtíðarlandsframleiðslu m.v. sömu forsendur. Þessi tafakostnaður er langstærsti reikningurinn vegna Icesave. Þær greiðslur sem á endanum kunna að fara úr ríkissjóði vegna uppgjörsins verða aldrei nema lítið brot af þessu. Það er vitaskuld sorglegra en tárum taki. Því getur dómstólaleiðin aldrei skilað Íslendingum neinum ávinningi, jafnvel þótt svo ólíklega færi að dómsmál ynnist. Þegar líklegur reikningur ríkisins vegna Icesave, 30 milljarðar, er skoðaður má hafa í huga að íslenska ríkið hafði um 450 milljarða í tekjur á árunum 2003 til 2007, sem beint má rekja til góðærisbólunnar og þess fjár sem íslensku bankarnir dældu inn í hagkerfið, m.a. af Icesave-reikningunum. Þótt um helmingur þessa fjár hafi tapast við gjaldþrot Seðlabankans og hallarekstur ríkisins árin 2008 til 2012 kosti mikið verður ríkissjóður þegar upp er staðið litlu skuldsettari en hann var undir lok tíunda áratugarins, áður en ballið byrjaði, í hlutfalli við landsframleiðslu. Féð sem bankarnir dældu inn í íslenska hagkerfið skilaði sér líka í því að fjármunaeign landsmanna jókst um hátt á annað þúsund milljarða árin 2003 til 2009. Eftir sitja hús, virkjanir, vegir, jarðgöng, tónlistarhús, sundlaugar, hafnir og svo framvegis. Árið 2008 voru 8.340 Toyota Land Cruiser jeppar á landinu, sem myndu líklega kosta um 80 milljarða króna nýir. Svona mætti nær endalaust telja. Á sama tíma batnaði hrein skuldastaða þjóðarbúsins gagnvart útlöndum og hefur líklega ekki verið betri í um aldarfjórðung. Ekki síst vegna þess að erlendir kröfuhafar urðu að sjá á eftir um 7.000 milljörðum sem þeir höfðu lánað íslensku bönkunum og þeir fá ekki til baka. Hvað er þjóðarbúið lengi að afla 30 milljarða króna? Afgangurinn af utanríkisviðskiptum landsmanna, viðskiptajöfnuðurinn, er nú meiri en nokkurn tíma áður eða sem samsvarar um 3 milljörðum króna á viku. Það tekur því þjóðarbúið 10 vikur að afla nægs gjaldeyris í þetta verkefni. Jafnvel miðað við allra svartsýnustu spár um þróun gengis og endurheimtur eigna Landsbankans verður reikningurinn innan við eins árs afgangur af viðskiptajöfnuði. Allt útlit er fyrir að málið verði að fullu gert upp árið 2016, m.v. núverandi samning. Þangað til eru 5 ár. Þeir sem telja að börnin okkar greiði reikninginn mega hafa það í huga að eftir 5 ár verða þau, merkilegt nokk, að jafnaði 5 árum eldri en þau eru núna. Flest þeirra verða enn börn, þau elstu orðin unglingar. Þeirra skattgreiðslur munu ekki renna til að greiða þennan reikning. Þau erfa hins vegar alla þá innviði sem góðærið skilur eftir. Þeir sem vilja fara dómstólaleiðina hafa sumir hverjir vitnað í ýmsar hetjur Íslandssögunnar og bókmenntanna máli sínu til stuðnings. Vísað í garpa sem þeir telja víst að hefðu sagt nei. Það er dálítið til í þessu. Til dæmis má væntanlega slá því föstu að Egill Skallagrímsson hefði sagt nei. Líklega hefði hann gert það utan kjörstaðar í ránsferð í útlöndum. Dottið svo í það og vegið mann og annan. Það er ekki hægt að vona annað en að á þúsund árum hafi meirihluti þjóðarinnar náð meiri þroska en það. Skilji að það eru hagsmunir Íslands að berjast á sanngjarnan hátt fyrir góðum málstað og taka í útrétta sáttahönd þegar hún býðst. Ekki að ryðjast áfram eins og naut í flagi, fífldjarfir, ósáttir hver við annan og vinafáir.
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun