Spennandi ung­linga­bók um sam­félag í upp­lausn, sam­kennd og heitar til­finningar

Þetta er aldeilis svakalegur söguþráður. Hvaðan spratt þessi hugmynd?

„Við fengum auðvitað öll að upplifa það fyrir tæpum sex árum í tengslum við Covid-faraldurinn að heimurinn, sem virðist alltaf sjálfum sér líkur, getur breyst alveg ótrúlega hratt. Ég hugsa að það hafi hreyft við okkur mörgum. Við þetta bætast stöðugar áminningar um það hvað okkar þægilega líf stendur stundum tæpt. Af og til kemur t.d. upp lyfjaskortur á einhverjum nauðsynlegum lyfjum og ekkert er hægt að gera. Í fyrra varð heitavatnslaust í kuldakasti á Reykjanesinu í óþægilega langan tíma. Allt þetta fær mann til að velta upp hvað ef …?-spurningum,“ segir Arndís.

Fyrir mörgum árum las Arndís um Carrington-viðburðinn árið 1859, stórt sólgos sem hafði töluverð áhrif á það litla rafkerfi sem þá var til. Í kjölfarið hóf hún að velta fyrir sér hvað myndi gerast ef sambærileg gusa, eða stærri, lenti á okkur núna þegar allt er töluvert tæknivæddara en á 19. öld. „Ef við kippum öllum kerfum í einu úr sambandi, þá er mjög snúið að ætla að ná tökum á ástandinu því vandinn er of víðfeðmur.“

Hún velti þessu fyrir sér í nokkur ár og hvernig hún gæti unnið með þennan efnivið. „Ég fann það hratt að ég vildi að þetta yrði unglingabók en ég fann ekki alveg strax sögupersónuna mína, hana Unni, og þennan knappa frásagnarmáta sem varð á endanum ofan á. Þegar sagan varð svo til reyndist í henni vangavelta um samband barna og foreldra. Foreldrar segja iðulega að þeir væru til í að gera hvað sem er fyrir börnin sín en hvað nær þetta hvað sem er langt? Og hvernig er að vera sá sem allt er gert fyrir?“

Þetta eru vissulega óvenjulegar aðstæður sem sögupersónur bókarinnar lenda í en hefur hún velt fyrir sér hvernig hún myndi sjálf bregðast við í svona aðstæðum?

„Ó, ég held að ég yrði frekar gagnslaus við þessar aðstæður sjálf. Það er nokkuð sem maður þarf að horfast í augu við í eigin fari. Ég er bæði sérhlífin og óhandlagin og held að ég væri ekki alls rétta konan í að slátra heimiliskettinum til að bjarga lífi fjölskyldunnar.“

En þessar hugsanir hafa þó alltaf blundað í henni, óttinn við að fótunum yrði kippt undan samfélaginu með einum eða öðrum hætti. „Ég man eftir því sem barn að hafa skoðað herbergin heima út frá því hver þeirra yrði auðveldast að verja, ef illa færi. Samt ólst ég upp við mesta öryggi sem hægt var að hugsa sér. Sennilega hefði ég átt að læra hjúkrun eða trésmíði og gerast svo sjálfsþurftabóndi ef ég meinti eitthvað með þeim pælingum – en það má líta á mína mjög ópraktísku menntun sem ákveðna sjálfssefjun: Þetta verður sennilega í lagi. Ef ég fer að undirbúa heimsenda af of mikilli alvöru er það sennilega til marks um að ég hafi misst alla stjórn á kvíðahugsununum.“

Arndís skrifar bæði fyrir börn og fullorðna og hefur hlotið fjölmargar viðurkenningar fyrir verk sín. „Ég les sjálf bækur sem eru ætlaðar börnum og fullorðnum svo mér finnst mjög náttúrulegt að skauta þar á milli. Hvert verk hefur sinn tón og aldur sögupersónanna er bara einn af mörgum þáttum sem ákvarðar þann tón. Ég nálgast nýtt verk alltaf á svipuðum forsendum, ég reyni að finna því lögun og fanga raddir persónanna.“

Það er frekar þegar bækurnar eru komnar út sem Arndís finnur fyrir muninum. „Ég hef skrifað tvær bækur fyrir fullorðna, ljóðabókina Innræti og núna í vor Morð og messufall ásamt Huldu Sigrúnu Bjarnadóttur. Það kom mér á óvart með báðar þeirra hvað það var gaman að rekast á fullorðna lesendur á förnum vegi. Börn eru miklu ólíklegri til þess að gefa sig að manni og segjast hafa lesið. Kynningarstarfið er sömuleiðis annað en mér finnst hvort tveggja skemmtilegt, að heimsækja krakka í grunnskólum og að hitta fullorðið fólk á bókmenntaviðburðum.“

Bækur Arndísar hafa komið út í Danmörku, Eistlandi, Finnlandi, Hollandi, Ítalíu, Rússlandi, Spáni, Þýskalandi, Makedóníu og Tékklandi og þýðingar á ungversku, frönsku og kínversku eru væntanlegar.

Hvernig viðtökur hefur þú fengið úti í heimi?

„Það hefur verið algjört ævintýri og mikill heiður og gleði. Ég fór t.d. í upplestrarferð til Ítalíu fyrr í ár þar sem ég fékk höfðinglegar móttökur. Það var líka gaman að heimsækja Alþjóðlegu bókmenntahátíðina í Berlín með Huldu Sigrúnu og bók okkar Blokkina á heimsenda. Hún hefur notið talsverðrar velgengni þar og það verður gaman þegar Kollhnís fylgir í kjölfarið á næsta ári. Mér hefur líka verið vel tekið í Hollandi og gaman að það dúkki stundum upp einhverjir samfélagsmiðlapóstar þar sem maður er merktur. Síðast í gær fékk ég tölvupóst frá 11 ára gömlum lesanda frá Utrecht.“

Blokkin á heimsenda er þessa dagana að skríða úr prentsmiðjunni í Kína sem Arndísi finnst mjög spennandi tilhugsun. „Það verður áhugavert að vita hvernig hún lendir í allt öðru menningarsamhengi. Kollhnís er sömuleiðis nýkominn út í Norður-Makedóníu og væntanleg á fleiri stöðum. Það er sannarlega spennandi að sjá verkin fara lengra, þótt það sé ekki tilgangurinn með skrifunum. Ég er mjög meðvituð um það hvað ég er lánsöm að bækurnar hafi fundið lesendur víða. Ég verð raunar hissa, þakklát og glöð í hvert sinn sem bók ratar í hendurnar á lesanda sem tengir við hana.“