Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar 2. maí 2025 10:03 Rússar tóku úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna höndum sumarið 2023 nærri kjarnorkuverinu í Zaporizhzhia í Úkraínu. Hún var þar í sinni fjórðu ferð yfir víglínuna til þess að flytja fréttir af ástandinu undir hernámi Rússa og þá sérstaklega til að rannsaka umfangsmiklar handtökur á úkraínskum borgurum. Ferðin var hættuleg vegna þess að hernámsliðið hefur bannað eða komið í veg fyrir sjálfstæðan fréttaflutning frá þeim svæðum Úkraínu sem eru í þeirra höndum. Viktoriia var þegar hér var komið sögu eini úkraínski blaðamaðurinn sem fór í slíkar fréttaöflunarferðir. Lík Viktoriiu var eitt af rúmlega sjö hundruð sem Rússar afhentu við skipti líkamsleifa um miðjan febrúar sl., en slík skipti hafa nokkrum sinnum farið fram undanfarið. Líkamsleifarnar voru sveipaðar hvítu plasti og höfðu verið merktar nafni, staðsetningu og stundum dánarorsök. Neðst á listanum var færsla merkt “óþekkt lík karlmanns” sem eftir rannsóknir reyndist vera lík Viktoriiu. Hún var 27 ára þegar hún var tekin af lífi. “Líkið bar merki pyntinga. Rannsókn sýndi fram á raflostsbrunasár á fótum, brotið rifbein og meiðsli sem benda til kyrkingar, m.a. beinbrot í hálsi. Augu, heili og barki Viktoriiu höfðu einnig verið fjarlægð.” Jan Braathu, fulltrúi fjölmiðlafrelsis hjá Öryggis- og Samvinnustofnun Evrópu (OSCE) fordæmdi illa meðferð og morðið á Viktoriiu í yfirlýsingu í vikunni. Morðið á Viktoriiu er nú rannsakað sem stríðsglæpur, einn fjölmargra sem Rússar hafa framið samfara ólöglegri innrás sinni í Úkraínu og hernámi í kjölfarið. Undirritaður skrifaði grein hér nýverið sem fjallaði um mannréttindabrot og stríðsglæpi Rússa í Úkraínu og því miður er ekkert lát á fréttum af slíku. Örlög Viktoriiu voru rannsökuð af frönsku fréttasamtökunum Forbidden Stories í samstarfi við 13 miðla, þar á meðal Guardian, Washington Post, DER SPIEGEL, France24, Le Monde, ásamt Ukrainska Pravda sem Viktoriia starfaði fyrir. 46 blaðamenn í sex löndum hafa komið að þessari fréttaöflun. Auk þess að rannsaka örlög blaðakonunnar, héldu miðlarnir áfram rannsókn hennar sem hafði það markmið að rannsaka og flytja fréttir af þeim fjölmörgu íbúum hernumdra svæða sem Rússar hafa fangelsað, flesta án ákæru. Áætlað er að yfir 16 þúsund manns séu þannig í haldi Rússa. Slík ólögleg fangelsun getur talist til stríðsglæpa og er til rannsóknar sem slík. Upplýsingum um örlög Viktoriiu og annarra fanga var aflað með yfir 50 viðtölum við fólk sem hafði losnað úr slíkri fangelsun og við fjölskyldur þeirra. Eins var rætt við aðila innan Rússlands og á hernumdu svæðunum sem og við starfsmenn rússneskra fangelsa sem hætt hafa störfum vegna þess sem þar fór fram. Hin fangelsuðu eru hjálparstarfsmenn, blaðamenn, eigendur fyrirtækja, stjórnmálafólk, trúarleiðtogar, og annað fólk sem liggur undir grun Rúsaa um að hafa einhvern veginn streist á móti innrás þeirra og hernámi. Þeim er haldið á fleiri en 180 stöðum bæði á hernumdu svæðunum og í Rússlandi. Guardian flutti ítarlega frétt um meðferð þessara fanga í vikunni, þar sem fram kemur að flestir hafa ekki verið ákærðir og að upplýsingar um staðsetningu þeirra eru ekki veittar af hernámsliðinu. Hvoru tveggja getur talist til stríðsglæpa. Guardian og aðrir fjölmiðlar hafa skrásett skipulegar pyntingar á 29 af þeim 180 stöðum sem föngum er haldið og leiða má líkur að því að svipuðum aðferðum sé beitt á öðrum stöðum. Algengustu pyntingaraðferðirnar eru raflost, drukknun (e. waterboarding), gerviaftökur, barsmíðar með tré og málmhömrum og ítrekuð högg á sama líkamshluta, ásamt ýmis konar auðmýkingu eins og að vera bundin með límbandi og setið á eins og húsgögnum. Fyrrverandi fangar hafa einnig sagt að þeim hafi verið bannað að tala úkraínsku, að matur hafi verið af ákaflega skornum skammti og að fangar hafi verið hvattir til sjálfsmorðs. Pyntingum var beitt til þess að afla upplýsinga og til þess að knýja fram játningar. Að sögn Guardian var það gert með vitund og vilja háttsettra fulltrúa rússneskra stjórnvalda. Þegar rætt er um mögulegt vopnahlé og friðarsamninga er áríðandi að framferði rússneska hernámsliðsins verði rannsakað frekar í kjölfarið og þeir sem gerst hafa sekir um stríðsglæpi verði látnir svara til saka. Fréttaflutningur af glæpum hernámsliðsins segir sína sögu um hvers vegna úkraínskum stjórnvöldum er mjög í mun að tryggja að úkraínskir borgarar verði ekki til langframa á valdi Rússa og að hernámið verði aðeins tímabundið - að yfirráð Rússa yfir hluta Úkraínu verði ekki samþykkt þó að ekki kunni að vera mögulegt að frelsa þau svæði eins og staðan er í dag, hvorki á vígvellinum né við samningaborðið. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur og fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar. Hann starfaði náið með mannréttindateymi SÞ í Afganistan 2009-11. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erlingur Erlingsson Innrás Rússa í Úkraínu Mest lesið Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson Skoðun Halldór 26.07.2025 Halldór Skoðun Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Rússar tóku úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna höndum sumarið 2023 nærri kjarnorkuverinu í Zaporizhzhia í Úkraínu. Hún var þar í sinni fjórðu ferð yfir víglínuna til þess að flytja fréttir af ástandinu undir hernámi Rússa og þá sérstaklega til að rannsaka umfangsmiklar handtökur á úkraínskum borgurum. Ferðin var hættuleg vegna þess að hernámsliðið hefur bannað eða komið í veg fyrir sjálfstæðan fréttaflutning frá þeim svæðum Úkraínu sem eru í þeirra höndum. Viktoriia var þegar hér var komið sögu eini úkraínski blaðamaðurinn sem fór í slíkar fréttaöflunarferðir. Lík Viktoriiu var eitt af rúmlega sjö hundruð sem Rússar afhentu við skipti líkamsleifa um miðjan febrúar sl., en slík skipti hafa nokkrum sinnum farið fram undanfarið. Líkamsleifarnar voru sveipaðar hvítu plasti og höfðu verið merktar nafni, staðsetningu og stundum dánarorsök. Neðst á listanum var færsla merkt “óþekkt lík karlmanns” sem eftir rannsóknir reyndist vera lík Viktoriiu. Hún var 27 ára þegar hún var tekin af lífi. “Líkið bar merki pyntinga. Rannsókn sýndi fram á raflostsbrunasár á fótum, brotið rifbein og meiðsli sem benda til kyrkingar, m.a. beinbrot í hálsi. Augu, heili og barki Viktoriiu höfðu einnig verið fjarlægð.” Jan Braathu, fulltrúi fjölmiðlafrelsis hjá Öryggis- og Samvinnustofnun Evrópu (OSCE) fordæmdi illa meðferð og morðið á Viktoriiu í yfirlýsingu í vikunni. Morðið á Viktoriiu er nú rannsakað sem stríðsglæpur, einn fjölmargra sem Rússar hafa framið samfara ólöglegri innrás sinni í Úkraínu og hernámi í kjölfarið. Undirritaður skrifaði grein hér nýverið sem fjallaði um mannréttindabrot og stríðsglæpi Rússa í Úkraínu og því miður er ekkert lát á fréttum af slíku. Örlög Viktoriiu voru rannsökuð af frönsku fréttasamtökunum Forbidden Stories í samstarfi við 13 miðla, þar á meðal Guardian, Washington Post, DER SPIEGEL, France24, Le Monde, ásamt Ukrainska Pravda sem Viktoriia starfaði fyrir. 46 blaðamenn í sex löndum hafa komið að þessari fréttaöflun. Auk þess að rannsaka örlög blaðakonunnar, héldu miðlarnir áfram rannsókn hennar sem hafði það markmið að rannsaka og flytja fréttir af þeim fjölmörgu íbúum hernumdra svæða sem Rússar hafa fangelsað, flesta án ákæru. Áætlað er að yfir 16 þúsund manns séu þannig í haldi Rússa. Slík ólögleg fangelsun getur talist til stríðsglæpa og er til rannsóknar sem slík. Upplýsingum um örlög Viktoriiu og annarra fanga var aflað með yfir 50 viðtölum við fólk sem hafði losnað úr slíkri fangelsun og við fjölskyldur þeirra. Eins var rætt við aðila innan Rússlands og á hernumdu svæðunum sem og við starfsmenn rússneskra fangelsa sem hætt hafa störfum vegna þess sem þar fór fram. Hin fangelsuðu eru hjálparstarfsmenn, blaðamenn, eigendur fyrirtækja, stjórnmálafólk, trúarleiðtogar, og annað fólk sem liggur undir grun Rúsaa um að hafa einhvern veginn streist á móti innrás þeirra og hernámi. Þeim er haldið á fleiri en 180 stöðum bæði á hernumdu svæðunum og í Rússlandi. Guardian flutti ítarlega frétt um meðferð þessara fanga í vikunni, þar sem fram kemur að flestir hafa ekki verið ákærðir og að upplýsingar um staðsetningu þeirra eru ekki veittar af hernámsliðinu. Hvoru tveggja getur talist til stríðsglæpa. Guardian og aðrir fjölmiðlar hafa skrásett skipulegar pyntingar á 29 af þeim 180 stöðum sem föngum er haldið og leiða má líkur að því að svipuðum aðferðum sé beitt á öðrum stöðum. Algengustu pyntingaraðferðirnar eru raflost, drukknun (e. waterboarding), gerviaftökur, barsmíðar með tré og málmhömrum og ítrekuð högg á sama líkamshluta, ásamt ýmis konar auðmýkingu eins og að vera bundin með límbandi og setið á eins og húsgögnum. Fyrrverandi fangar hafa einnig sagt að þeim hafi verið bannað að tala úkraínsku, að matur hafi verið af ákaflega skornum skammti og að fangar hafi verið hvattir til sjálfsmorðs. Pyntingum var beitt til þess að afla upplýsinga og til þess að knýja fram játningar. Að sögn Guardian var það gert með vitund og vilja háttsettra fulltrúa rússneskra stjórnvalda. Þegar rætt er um mögulegt vopnahlé og friðarsamninga er áríðandi að framferði rússneska hernámsliðsins verði rannsakað frekar í kjölfarið og þeir sem gerst hafa sekir um stríðsglæpi verði látnir svara til saka. Fréttaflutningur af glæpum hernámsliðsins segir sína sögu um hvers vegna úkraínskum stjórnvöldum er mjög í mun að tryggja að úkraínskir borgarar verði ekki til langframa á valdi Rússa og að hernámið verði aðeins tímabundið - að yfirráð Rússa yfir hluta Úkraínu verði ekki samþykkt þó að ekki kunni að vera mögulegt að frelsa þau svæði eins og staðan er í dag, hvorki á vígvellinum né við samningaborðið. Höfundur er hernaðarsagnfræðingur og fyrrverandi starfsmaður íslensku utanríkisþjónustunnar. Hann starfaði náið með mannréttindateymi SÞ í Afganistan 2009-11.
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun