Tilraun til 40 ára býður skipbrot - allir þegja Björn Ólafsson skrifar 6. janúar 2025 07:30 Árið 1983 var ákveðið að setja kvóta á þorsk, til að sporna við „ofveiði“. En veiðin hafði „dottið niður í aðeins“ 300 þús tonn. Markmið kvótasetningar var að byggja upp veiðiþol þorskstofnsins. Hafró gaf sér að jafnstöðuafli úr þorskstofninum ætti að vera um 450 þús tonn á ári.(Sigfús A. Schopka fiskifræðingur) Kvóti var síðan settur á samkvæmt reiknireglum árið 1984. Hafró lagði til að viðmiðunarkvótinn yrði um 200/250 þús tonn. Viðmiðunarkvótinn hefur nánast staðið í stað alla tíð síðan, eða í 40 ár. Stjórnleysi í þorskveiðum gaf 400-546 þús tonna afla áratugum saman. Frá stríðslokum og fram til 1980, eða í yfir 30 ár samfleytt, ár eftir ár voru veidd um 400-546 þús tonn af þorski hér við land. Erlendir togarar gátu þá veitt nánast upp í fjöru og með þeirri möskvastærð sem þeim hentaði. Því var mikill smáþorskur veiddur á öllu þessu tímabili, hvort sem hann var nýttur eða hent í sjóinn aftur. Svona var umgengnin um fiskimiðin áratugum saman. Síðan þá höfum við unnið tvö þorskastríð, komið öllum erlendum veiðiskipum af miðunum, sett reglur um möskvastærðir, friðað hrygningarhólf, beitt skyndifriðunum svæða, notað alla nútíma tækni til að rannsaka og efla þorskstofninn, tekið algjöra stjórn á umgengni við fiskimiðin. Jafnstöðuaflinn sem Hafró sagði þorskstofninn bera; 450 þús tonn, er enn jafn fjarlægur og fyrir 40 árum. Þorskaflinn hefur síðast liðinn 40 ár verið að meðaltali um 50% af því sem hann var í amk 30 ár samfleytt fyrir kvótasetningu. Hafró týndi hálfri milljón tonna af þorski 2021/22. Samkvæmt tölum Hafró hefur stærð þorskstofnsins þróast svona: Samkvæmt þessum tölum hefur þorskstofninn minnkað um 61. þús tonn, eftir 40 ára uppbyggingarstefnu. Árið 2019 gaf Hafró út að hrygningastofn þorsksins hafi ekki verið stærri í 60 ár, eða frá árinu 1959. Hafró hafði árin áður ítrekað að stofninn væri á uppleið. Tveimur árum síðar, 2021, segir Hafró að reyndar hafi stofninn verið ofmetinn, líklega sem nemur um 500 þús tonnum. Bara frávik. Forsendur sem notaðar höfðu verið, taldi Hafró þurfa að breyta. Ýmsir stuðlar og breytur í formúlunni voru ekki alveg að gefa rétt mynd af stöðunni. Árgangar nokkurra ára fyrr hefðu verið minni en reiknað var með. Á einni nóttu hurfu sem sagt hálf milljón tonna af þorski úr sjónum við landið. Reyndar höfðu komið fram frávik í gegnum árin, en aldrei neitt í líkingu við þessa stærð. Frávikið nam meira en 2ja ára veiði þors. Tug milljarða aflaverðmæti. Ef Seðlabankinn væri jafn mistækur í sinni áætlanagerð, er hætt við að trúverðugleiki hans væri ekki beint til útflutnings. Umhverfisáhrif. Nú mætti halda að allt tal um hlýnun jarðar hafi kannski haft áhrif á hversu illa hefur gengið að efla þorskstofninn. Þó hitastigið hér sé ekki að taka þátt í umræddri hlýnun. Hvað segir Hafró um umhverfisárhif á þorskinn? Á vefsíðu stofnunarinnar má sjá og lesa: „Þorskurinn kann best við sig við í 4-7°C hita en finnst þó við allt frá 0°C til 16 og jafnvel 20°C hita. Hann er ekki heldur mjög viðkvæmur fyrir seltu því hann getur verið í fullsöltum sjó sem og í söltu vatni árósa” Þá segir Hafró: “Breytingar á hitastigi og seltu í hafinu við Ísland undanfarin 20 ár má rekja til náttúrulegra sveiflna.” Í janúar 2024, segir Jónas Páll Jónasson, sviðsstjóri botnsjávarsviðs Hafró: “….er bjartsýnn á framtíð íslenska þorsksins, þrátt fyrir að sjór fari hlýnandi hér við land eins og víðast annars staðar. Svo í þeim efnum er ekkert sem ætti að koma vísindamönnum Hafró né þorskinum á óvart. Þorskurinn hefur sem sagt lifað við þessar náttúrulegu breytingar, lengur en menn muna eða vita. Ráðherrar hafa gefið Hafró alræðisvald til að fyrra sig ábyrgð. Fagráðherrar sjávarútvegsmála hafa aldrei haft dug og eða þor, til að gagnrýna ráðgjöf og vinnuaðferðir Hafró. Þó tilefnin séu ærin. Það er svo mun auðveldara að fara eftir ráðgjöfinni, eftirláta embættismönnum vald yfir einni mestu auðlind þjóðarinnar, hugsunarlaust, fría sig ábyrgð. Skipbrot-staðreyndir Grundvöllur fyrir að kvótasetja þorskinn, var að byggja upp stofninn með öllum ráðum og kenningum okkar “færustu” fiskifræðinga. Niðurstaða 40 ára tilraunar er sú að aflinn náði aldrei meiru en um 50% af aflanum sem veiddur í yfir 30 ár, áður en kvótinn var reyndur. Jafnstöðu afli úr stofninum sem Hafró taldi vera um 450 þús tonn, líkt og stofninn gaf áratugum saman, er hvergi í sjónmáli. Og, stofninn er minni en þegar tilraunin hófst. Tilraun til 40 ára hefur mistekist, staðreynd. Sé sömu tilraun framhaldið með sama móti næstu 40 árin, búast sérfræðingar við annarri niðurstöðu? Varla vinnur Íslensk Erfðagreining eftir þeirri forskrift. Ríkisstjórn breytinga? Þora Valkyrjurnar? Valkyrjustjórnin ætlar að auka krókaveiðar. Viðbrögð Hafró og SFS eru fyrirséð. Hundar sleppa ekki fiskiroði svo glatt. Þorir ný ríkisstjórn að gera það liggur í augum uppi að þurfi að ráðast í ? Að láta fara fram skoðun, rannsókn á afhverju tilraunin með kvótasetningu þorsks, og fleiri fiskitegunda hefur gjörsamlega mistekist. Hér getur verið um gífurlegar upphæðir fyrir ríkissjóð að ræða. Eins og staðan er nú, er ómögulegt fyrir nokkurn um að fullyrða hversu mikið veiðiþol helstu fiskauðlindir landsmanna geta gefið. Eða á að taka næstu 40 ár í að gera sömu tilraun og vona eins og jólasveinn eftir annarri niðurstöðu? Í ljósi þessa, ætti ríkisstjórnin ekki að hika við að auka þorskkvóta handa krókaveiðibátum. Frávikin í veiðiráðgjöf, spám, stofnstærðarmælingum þorsks, eru slík. Hvort sem kvóti krókabáta væri aukinn um 10-20 þús tonn, rúmast sá afli vel innan allra frávika, skekkjumarka, sem eru í vísundunnið er eftir. Höfundur er útgerðartæknir, fyrrverandi sjómaður og framleiðslustjóri í fiskvinnslu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjávarútvegur Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Sjá meira
Árið 1983 var ákveðið að setja kvóta á þorsk, til að sporna við „ofveiði“. En veiðin hafði „dottið niður í aðeins“ 300 þús tonn. Markmið kvótasetningar var að byggja upp veiðiþol þorskstofnsins. Hafró gaf sér að jafnstöðuafli úr þorskstofninum ætti að vera um 450 þús tonn á ári.(Sigfús A. Schopka fiskifræðingur) Kvóti var síðan settur á samkvæmt reiknireglum árið 1984. Hafró lagði til að viðmiðunarkvótinn yrði um 200/250 þús tonn. Viðmiðunarkvótinn hefur nánast staðið í stað alla tíð síðan, eða í 40 ár. Stjórnleysi í þorskveiðum gaf 400-546 þús tonna afla áratugum saman. Frá stríðslokum og fram til 1980, eða í yfir 30 ár samfleytt, ár eftir ár voru veidd um 400-546 þús tonn af þorski hér við land. Erlendir togarar gátu þá veitt nánast upp í fjöru og með þeirri möskvastærð sem þeim hentaði. Því var mikill smáþorskur veiddur á öllu þessu tímabili, hvort sem hann var nýttur eða hent í sjóinn aftur. Svona var umgengnin um fiskimiðin áratugum saman. Síðan þá höfum við unnið tvö þorskastríð, komið öllum erlendum veiðiskipum af miðunum, sett reglur um möskvastærðir, friðað hrygningarhólf, beitt skyndifriðunum svæða, notað alla nútíma tækni til að rannsaka og efla þorskstofninn, tekið algjöra stjórn á umgengni við fiskimiðin. Jafnstöðuaflinn sem Hafró sagði þorskstofninn bera; 450 þús tonn, er enn jafn fjarlægur og fyrir 40 árum. Þorskaflinn hefur síðast liðinn 40 ár verið að meðaltali um 50% af því sem hann var í amk 30 ár samfleytt fyrir kvótasetningu. Hafró týndi hálfri milljón tonna af þorski 2021/22. Samkvæmt tölum Hafró hefur stærð þorskstofnsins þróast svona: Samkvæmt þessum tölum hefur þorskstofninn minnkað um 61. þús tonn, eftir 40 ára uppbyggingarstefnu. Árið 2019 gaf Hafró út að hrygningastofn þorsksins hafi ekki verið stærri í 60 ár, eða frá árinu 1959. Hafró hafði árin áður ítrekað að stofninn væri á uppleið. Tveimur árum síðar, 2021, segir Hafró að reyndar hafi stofninn verið ofmetinn, líklega sem nemur um 500 þús tonnum. Bara frávik. Forsendur sem notaðar höfðu verið, taldi Hafró þurfa að breyta. Ýmsir stuðlar og breytur í formúlunni voru ekki alveg að gefa rétt mynd af stöðunni. Árgangar nokkurra ára fyrr hefðu verið minni en reiknað var með. Á einni nóttu hurfu sem sagt hálf milljón tonna af þorski úr sjónum við landið. Reyndar höfðu komið fram frávik í gegnum árin, en aldrei neitt í líkingu við þessa stærð. Frávikið nam meira en 2ja ára veiði þors. Tug milljarða aflaverðmæti. Ef Seðlabankinn væri jafn mistækur í sinni áætlanagerð, er hætt við að trúverðugleiki hans væri ekki beint til útflutnings. Umhverfisáhrif. Nú mætti halda að allt tal um hlýnun jarðar hafi kannski haft áhrif á hversu illa hefur gengið að efla þorskstofninn. Þó hitastigið hér sé ekki að taka þátt í umræddri hlýnun. Hvað segir Hafró um umhverfisárhif á þorskinn? Á vefsíðu stofnunarinnar má sjá og lesa: „Þorskurinn kann best við sig við í 4-7°C hita en finnst þó við allt frá 0°C til 16 og jafnvel 20°C hita. Hann er ekki heldur mjög viðkvæmur fyrir seltu því hann getur verið í fullsöltum sjó sem og í söltu vatni árósa” Þá segir Hafró: “Breytingar á hitastigi og seltu í hafinu við Ísland undanfarin 20 ár má rekja til náttúrulegra sveiflna.” Í janúar 2024, segir Jónas Páll Jónasson, sviðsstjóri botnsjávarsviðs Hafró: “….er bjartsýnn á framtíð íslenska þorsksins, þrátt fyrir að sjór fari hlýnandi hér við land eins og víðast annars staðar. Svo í þeim efnum er ekkert sem ætti að koma vísindamönnum Hafró né þorskinum á óvart. Þorskurinn hefur sem sagt lifað við þessar náttúrulegu breytingar, lengur en menn muna eða vita. Ráðherrar hafa gefið Hafró alræðisvald til að fyrra sig ábyrgð. Fagráðherrar sjávarútvegsmála hafa aldrei haft dug og eða þor, til að gagnrýna ráðgjöf og vinnuaðferðir Hafró. Þó tilefnin séu ærin. Það er svo mun auðveldara að fara eftir ráðgjöfinni, eftirláta embættismönnum vald yfir einni mestu auðlind þjóðarinnar, hugsunarlaust, fría sig ábyrgð. Skipbrot-staðreyndir Grundvöllur fyrir að kvótasetja þorskinn, var að byggja upp stofninn með öllum ráðum og kenningum okkar “færustu” fiskifræðinga. Niðurstaða 40 ára tilraunar er sú að aflinn náði aldrei meiru en um 50% af aflanum sem veiddur í yfir 30 ár, áður en kvótinn var reyndur. Jafnstöðu afli úr stofninum sem Hafró taldi vera um 450 þús tonn, líkt og stofninn gaf áratugum saman, er hvergi í sjónmáli. Og, stofninn er minni en þegar tilraunin hófst. Tilraun til 40 ára hefur mistekist, staðreynd. Sé sömu tilraun framhaldið með sama móti næstu 40 árin, búast sérfræðingar við annarri niðurstöðu? Varla vinnur Íslensk Erfðagreining eftir þeirri forskrift. Ríkisstjórn breytinga? Þora Valkyrjurnar? Valkyrjustjórnin ætlar að auka krókaveiðar. Viðbrögð Hafró og SFS eru fyrirséð. Hundar sleppa ekki fiskiroði svo glatt. Þorir ný ríkisstjórn að gera það liggur í augum uppi að þurfi að ráðast í ? Að láta fara fram skoðun, rannsókn á afhverju tilraunin með kvótasetningu þorsks, og fleiri fiskitegunda hefur gjörsamlega mistekist. Hér getur verið um gífurlegar upphæðir fyrir ríkissjóð að ræða. Eins og staðan er nú, er ómögulegt fyrir nokkurn um að fullyrða hversu mikið veiðiþol helstu fiskauðlindir landsmanna geta gefið. Eða á að taka næstu 40 ár í að gera sömu tilraun og vona eins og jólasveinn eftir annarri niðurstöðu? Í ljósi þessa, ætti ríkisstjórnin ekki að hika við að auka þorskkvóta handa krókaveiðibátum. Frávikin í veiðiráðgjöf, spám, stofnstærðarmælingum þorsks, eru slík. Hvort sem kvóti krókabáta væri aukinn um 10-20 þús tonn, rúmast sá afli vel innan allra frávika, skekkjumarka, sem eru í vísundunnið er eftir. Höfundur er útgerðartæknir, fyrrverandi sjómaður og framleiðslustjóri í fiskvinnslu.
,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun