Heilbrigðiskerfi framtíðarinnar Victor Guðmundsson skrifar 27. nóvember 2024 09:51 Það hefur verið áhugavert að fylgjast með umræðunni undanfarið, en það er augljóst hvaða málefni Íslendingar brenna mest fyrir - heilbrigðismálin. Mikið hefur verið rætt um vandamálin sem blasa við samfélaginu í heilbrigðiskerfinu: álag, skortur á heilbrigðisstarfsfólki og hjúkrunarrýmum, aðgengi að heilbrigðisþjónustu um land allt, kostnaður og lýðheilsa svo eitthvað sé nefnt. Þetta er auðvitað risastórt verkefni og margt í vinnslu, en mér hefur þó fundist vanta í umræðuna meiri jákvæðni og umtal um raunverulegar lausnir. Mig langar því að segja frá minni upplifun af heilbrigðiskerfinu sem læknir, hvaða vandamálum ég hef tekið eftir og hvaða lausn ég hef verið að þróa. Skortur á heilbrigðisstarfsfólki og öldrun þjóðar Ég hef unnið víða í heilbrigðiskerfinu - á mismunandi deildum inni á Landspítalanum, heilsugæslum og úti á landi, og þannig kynnst ýmsu fagfólki í stéttinni. Það fer ekkert á milli mála að við höfum gríðarlega öflugt fólk í heilbrigðiskerfinu okkar sem er ávallt tilbúið að sinna sjúklingum undir hvaða kringumstæðum sem er og við getum verið mjög stolt af því. Það er samt staðreynd að fólki fer fjölgandi og þjóðin er að eldast, m.a. vegna mikilla framfara í læknisfræðinni, en árin sem við lifum við góða heilsu eru ekki í samræmi við það og álagið á heilbrigðiskerfið hefur því aukist. Heilbrigðisstarfsfólki fer hins vegar ekki fjölgandi í takt við þá þróun og skortur á læknum er raunverulegt vandamál. Það kom nýlega fram að það vanti um 200 heimilislækna á Íslandi, en stór hluti lækna er að fara á eftirlaun. Þar fyrir utan eru íslenskir læknanemar og læknar út um allan heim sem hafa áhuga á að koma til Íslands að vinna, en þar skortir aukinn stuðning við þau himinháu námslán sem safnast upp og að kjör lækna séu bætt svo þeir hafi viljann til að vinna hér á landi. Það er þó augljóst að það verður erfitt að finna þann fjölda af læknum sem skortir í bráð. Tækninni hefur samt fleygt mikið fram og við getum gert töluvert betur þar með því að innleiða nýjar lausnir sem gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari. Nýsköpun í heilbrigðisþjónustu: Fjarlækningar Ég tók snemma eftir því þegar ég byrjaði að vinna á heilsugæslu að það var nánast undantekningarlaust full biðstofa af fólki með vandamál sem mörg hver hefði verið hægt að leysa án þess að koma á stofu til læknis. Einnig tók ég eftir því að biðtími eftir lausum tíma hjá okkur læknum var oftast margar vikur og jafnvel mánuðir, sem er ekki boðlegt. Ég fór því að hugsa hvort það væri ekki hægt að einfalda þetta ferli og gera það skilvirkara til að koma í veg fyrir óþarfa bið, ferðalög og komur á heilsugæsluna fyrir sjúklinga og í leiðinni minnkað álag á lækna. Ég þurfti ekki að líta lengra en til nágrannalanda, en þar sá ég að fjarheilbrigðisþjónusta eða fjarlækningar hafa verið stundaðar lengi með góðum árangri. Ég ákvað því að taka af skarið og hef nú síðastliðin 3 ár verið að þróa slíka fjarlækna þjónustu, en ég fékk til liðs við mig frábært teymi af læknum og öðru fagfólki. Skemmst er frá því að segja að lausnin er tilbúin og við erum gríðarlega spennt að koma þessari fjarlækna þjónustu í loftið, en þar mun fólk hvar á landi sem er geta fengið hjálp við ýmsum vandamálum þar sem ekki er þörf að hitta lækni á stofu. Þessi lausn getur þannig stutt við þá þjónustu sem er nú þegar í boði og minnkað álagið þar, en að auki sparað óþarfa ferðalög og kostnað. Aðgengi að læknisþjónustu er þannig stóraukið um land allt, en með því að leysa ákveðin vandamál á þennan hátt hafa læknar á heilsugæslum meiri tíma til að sinna öðrum vandamálum sem krefjast þess að sjúklingar mæti á stofu til þeirra. Þessa fjarheilbrigðisþjónustu höfum við unnið í nánu samstarfi við íslenska tæknifyrirtækið Leviosa sem er að þróa nýtt sjúkraskráningakerfi, hannað af læknum og fagfólki. Þau hafa það markmið að gera skráningu og vinnslu heilbrigðisgagna einfaldari og skilvirkari, en samkvæmt rannsóknum er heilbrigðisstarfsfólk almennt um 50-70% af vinnutíma sínum fyrir framan tölvuskjá. Þessar lausnir okkar hafa því sameiginlegt markmið að létta álagið og gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari, sem er að mínu mati rétta leiðin áfram í heilbrigðiskerfinu. Það var mikilvægt skref stigið þegar frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á fjarheilbrigðisþjónustu var samþykkt á Alþingi nú fyrr á árinu, en þessi breyting á lögum um heilbrigðisþjónustu gerir fjarheilbrigðisþjónustu hluta af heilbrigðiskerfinu rétt eins og aðrar hefðbundnari þjónustur. Því miður hefur það þó tekið tíma og fyrirhöfn að fá samþykki fyrir nýjum þjónustum þar sem að embætti landlæknis hefur ekki sett fram skýrar kröfur til leyfisveitingar á lausnum sem flokkast sem fjarheilbrigðislausnir. En með nýlegum úrskurðum Heilbrigðisráðuneytisins í nokkrum umsóknum eru þær línur þó að skýrast og von á spennandi nýjungum á hverri stundu. Framtíðin er björt Þrátt fyrir mikið álag og neikvæðni yfir ástandinu í heilbrigðiskerfinu, þá er mikið til af jákvæðum punktum og lausnum. Hvað varðar mönnunarvandann, þá er hægt að styðja betur við þá íslensku læknanema sem fara erlendis að sækja nám, bæta kjör þeirra lækna sem starfa í kerfinu núna og laða að fleiri íslenska lækna sem starfa erlendis. Svo eru spennandi tímar framundan með tilkomu nýrra lausna til að auka aðgengi og skilvirkni í læknisþjónustu um land allt, en fyrir áhugasama þá fjallaði ég nánar um kosti fjarheilbrigðisþjónustu hér: Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Að lokum ber að nefna mikilvægi forvarna og lýðheilsunnar - að við tökum okkur saman og sinnum hreyfingu, næringu, svefni og andlegu hliðinni betur, en það er undirstaða heilsunnar. Þar eru líka spennandi tækifæri sem gætu gert fólki kleift að halda betur utan um heilsuna sína og fá faglega ráðgjöf með næstu skref og eftirfylgni í kerfinu. Annars vona ég að á næstunni og þessum síðustu dögum fyrir kosningar munum við heyra frá okkar frábæra fólki í pólitík hvaða aðgerðaráætlun þau eru með fyrir heilbrigðiskerfið og að ný ríkisstjórn setji fókus á nýjar lausnir fyrir það. Lausnir sem eru margar hverjar mjög spennandi og til þess gerðar að auka aðgengi, hagkvæmni og skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og ekki síst minnka álag á heilbrigðisstarfsfólk, sem skilar sér í styttri biðtíma fyrir sjúklinga. Áfram Ísland! Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Heilbrigðismál Mest lesið Málþófið er séríslenskt Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skoðun Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Sjá meira
Það hefur verið áhugavert að fylgjast með umræðunni undanfarið, en það er augljóst hvaða málefni Íslendingar brenna mest fyrir - heilbrigðismálin. Mikið hefur verið rætt um vandamálin sem blasa við samfélaginu í heilbrigðiskerfinu: álag, skortur á heilbrigðisstarfsfólki og hjúkrunarrýmum, aðgengi að heilbrigðisþjónustu um land allt, kostnaður og lýðheilsa svo eitthvað sé nefnt. Þetta er auðvitað risastórt verkefni og margt í vinnslu, en mér hefur þó fundist vanta í umræðuna meiri jákvæðni og umtal um raunverulegar lausnir. Mig langar því að segja frá minni upplifun af heilbrigðiskerfinu sem læknir, hvaða vandamálum ég hef tekið eftir og hvaða lausn ég hef verið að þróa. Skortur á heilbrigðisstarfsfólki og öldrun þjóðar Ég hef unnið víða í heilbrigðiskerfinu - á mismunandi deildum inni á Landspítalanum, heilsugæslum og úti á landi, og þannig kynnst ýmsu fagfólki í stéttinni. Það fer ekkert á milli mála að við höfum gríðarlega öflugt fólk í heilbrigðiskerfinu okkar sem er ávallt tilbúið að sinna sjúklingum undir hvaða kringumstæðum sem er og við getum verið mjög stolt af því. Það er samt staðreynd að fólki fer fjölgandi og þjóðin er að eldast, m.a. vegna mikilla framfara í læknisfræðinni, en árin sem við lifum við góða heilsu eru ekki í samræmi við það og álagið á heilbrigðiskerfið hefur því aukist. Heilbrigðisstarfsfólki fer hins vegar ekki fjölgandi í takt við þá þróun og skortur á læknum er raunverulegt vandamál. Það kom nýlega fram að það vanti um 200 heimilislækna á Íslandi, en stór hluti lækna er að fara á eftirlaun. Þar fyrir utan eru íslenskir læknanemar og læknar út um allan heim sem hafa áhuga á að koma til Íslands að vinna, en þar skortir aukinn stuðning við þau himinháu námslán sem safnast upp og að kjör lækna séu bætt svo þeir hafi viljann til að vinna hér á landi. Það er þó augljóst að það verður erfitt að finna þann fjölda af læknum sem skortir í bráð. Tækninni hefur samt fleygt mikið fram og við getum gert töluvert betur þar með því að innleiða nýjar lausnir sem gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari. Nýsköpun í heilbrigðisþjónustu: Fjarlækningar Ég tók snemma eftir því þegar ég byrjaði að vinna á heilsugæslu að það var nánast undantekningarlaust full biðstofa af fólki með vandamál sem mörg hver hefði verið hægt að leysa án þess að koma á stofu til læknis. Einnig tók ég eftir því að biðtími eftir lausum tíma hjá okkur læknum var oftast margar vikur og jafnvel mánuðir, sem er ekki boðlegt. Ég fór því að hugsa hvort það væri ekki hægt að einfalda þetta ferli og gera það skilvirkara til að koma í veg fyrir óþarfa bið, ferðalög og komur á heilsugæsluna fyrir sjúklinga og í leiðinni minnkað álag á lækna. Ég þurfti ekki að líta lengra en til nágrannalanda, en þar sá ég að fjarheilbrigðisþjónusta eða fjarlækningar hafa verið stundaðar lengi með góðum árangri. Ég ákvað því að taka af skarið og hef nú síðastliðin 3 ár verið að þróa slíka fjarlækna þjónustu, en ég fékk til liðs við mig frábært teymi af læknum og öðru fagfólki. Skemmst er frá því að segja að lausnin er tilbúin og við erum gríðarlega spennt að koma þessari fjarlækna þjónustu í loftið, en þar mun fólk hvar á landi sem er geta fengið hjálp við ýmsum vandamálum þar sem ekki er þörf að hitta lækni á stofu. Þessi lausn getur þannig stutt við þá þjónustu sem er nú þegar í boði og minnkað álagið þar, en að auki sparað óþarfa ferðalög og kostnað. Aðgengi að læknisþjónustu er þannig stóraukið um land allt, en með því að leysa ákveðin vandamál á þennan hátt hafa læknar á heilsugæslum meiri tíma til að sinna öðrum vandamálum sem krefjast þess að sjúklingar mæti á stofu til þeirra. Þessa fjarheilbrigðisþjónustu höfum við unnið í nánu samstarfi við íslenska tæknifyrirtækið Leviosa sem er að þróa nýtt sjúkraskráningakerfi, hannað af læknum og fagfólki. Þau hafa það markmið að gera skráningu og vinnslu heilbrigðisgagna einfaldari og skilvirkari, en samkvæmt rannsóknum er heilbrigðisstarfsfólk almennt um 50-70% af vinnutíma sínum fyrir framan tölvuskjá. Þessar lausnir okkar hafa því sameiginlegt markmið að létta álagið og gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari, sem er að mínu mati rétta leiðin áfram í heilbrigðiskerfinu. Það var mikilvægt skref stigið þegar frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á fjarheilbrigðisþjónustu var samþykkt á Alþingi nú fyrr á árinu, en þessi breyting á lögum um heilbrigðisþjónustu gerir fjarheilbrigðisþjónustu hluta af heilbrigðiskerfinu rétt eins og aðrar hefðbundnari þjónustur. Því miður hefur það þó tekið tíma og fyrirhöfn að fá samþykki fyrir nýjum þjónustum þar sem að embætti landlæknis hefur ekki sett fram skýrar kröfur til leyfisveitingar á lausnum sem flokkast sem fjarheilbrigðislausnir. En með nýlegum úrskurðum Heilbrigðisráðuneytisins í nokkrum umsóknum eru þær línur þó að skýrast og von á spennandi nýjungum á hverri stundu. Framtíðin er björt Þrátt fyrir mikið álag og neikvæðni yfir ástandinu í heilbrigðiskerfinu, þá er mikið til af jákvæðum punktum og lausnum. Hvað varðar mönnunarvandann, þá er hægt að styðja betur við þá íslensku læknanema sem fara erlendis að sækja nám, bæta kjör þeirra lækna sem starfa í kerfinu núna og laða að fleiri íslenska lækna sem starfa erlendis. Svo eru spennandi tímar framundan með tilkomu nýrra lausna til að auka aðgengi og skilvirkni í læknisþjónustu um land allt, en fyrir áhugasama þá fjallaði ég nánar um kosti fjarheilbrigðisþjónustu hér: Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Að lokum ber að nefna mikilvægi forvarna og lýðheilsunnar - að við tökum okkur saman og sinnum hreyfingu, næringu, svefni og andlegu hliðinni betur, en það er undirstaða heilsunnar. Þar eru líka spennandi tækifæri sem gætu gert fólki kleift að halda betur utan um heilsuna sína og fá faglega ráðgjöf með næstu skref og eftirfylgni í kerfinu. Annars vona ég að á næstunni og þessum síðustu dögum fyrir kosningar munum við heyra frá okkar frábæra fólki í pólitík hvaða aðgerðaráætlun þau eru með fyrir heilbrigðiskerfið og að ný ríkisstjórn setji fókus á nýjar lausnir fyrir það. Lausnir sem eru margar hverjar mjög spennandi og til þess gerðar að auka aðgengi, hagkvæmni og skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og ekki síst minnka álag á heilbrigðisstarfsfólk, sem skilar sér í styttri biðtíma fyrir sjúklinga. Áfram Ísland! Höfundur er læknir.
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun