Hvetur fram­boðin til nota raf­ræna meðmælalista

Kristín var gestur í Bítinu á Bylgjunni í morgun og fór þar yfir kosningarnar og fyrirkomulag þeirra. Hún segir rafræna meðmælendakerfið gott og einfaldi allt. Fólk geti skráð sig inn með rafrænum skilríkjum og framboðin geti fylgst með í rauntíma hversu mörg meðmæli eru komin. Mæli fólk með öðru framboði detti það til dæmis út. Þá megi fólk sem vinnur að kosningunum ekki mæla með framboði og geti dottið út.

Þá segir hún mikilvægt að huga að framboðsfresti og öllum formsatriðum. Þau skipti máli.

„Það er strangt á mat á því og verður að vera, vegna öryggis og trúverðugleika kosningar, að það sé ekkert svigrúm mikið þar.“

Dæmi um formsatriði er að ef fólk skilar meðmælalistum á pappír að allar viðeigandi upplýsingar séu á blaðinu.

„Það þarf bara að vanda sig.“

Alþingiskosningarnar fara fram þann 30. nóvember og þurfa allir stjórnmálaflokkar að skila inn sínum framboðum fyrir 31. október. Utankjörfundaratkvæðagreiðsla hefst 7. nóvember. Kristín bendir á að fólk erlendis þurfi að gæta þess að kjósa í tíma svo atkvæðið nái heim.

Hlutverkið breyttist mikið 2022

Kristín hefur verið í starfi formanns frá 2013 en árið 2020 breyttist hlutverk landskjörstjórnar þegar hún tók við stærra hlutverki auk þess sem samsetning hennar er önnur. Þrír eru kosnir af Alþingi og tveir af Sambandi íslenskra sveitarfélaga. Áður hafi landskjörstjórn einungis séð um alþingiskosningar og komið lítillega að forsetakosningum en sjái nú einnig um sveitarstjórnarkosningar.

Kristín segist hafa brennandi áhuga á kosningum og framkvæmda þeirra. „Ég er kosninganörd,“ segir Kristín og allt frá unga aldri hafi hún starfað við kosningar. Áhuginn hafi líklega komið frá pabba hennar sem starfaði alltaf í kosningum.

Í landskjörstjórn eru fimm manns auk þess sem með stjórninni starfar framkvæmdastjóri. Á skrifstofu landskjörstjórnar eru fimm stöðugildi. Kristín segir alltaf nóg að gera hjá landskjörstjórn. Þau hafi áður tekist á við kosningar með stuttum fyrirvara.

Alltar tilbúin í kosningar

„Nýju lögin tóku gildi 1. janúar 2022 og svo eru sveitarstjórnarkosningar 14. maí. Okkur fannst það líka stuttur tími. Þá átti líka eftir að setja fullt af reglum og leiðbeiningum fyrir kosningarnar,“ segir Kristín.

Eftir þessar kosningar fóru þau svo beint í að vinna að forsetakosningum. Að tryggja að reglurnar giltu einnig fyrir þær. Svo þegar þeim var lokið í júní þá byrjuðu þau að undirbúa sig fyrir alþingiskosningar.

Þá hafi skrifstofan einnig verið í samvinnu við aðra sem komi að kosningum eins og yfirkjörstjórnir sveitarfélaga og kjördæma. Sýslumenn sem sjái um fólk erlendis og ræðismenn. Það sé hægt að kjósa á 128 stöðum erlendis. Landskjörstjórn sjái um samhæfingu allra þessara aðila.

„Landskjörstjórn á að vera tilbúin,“ segir Kristín um það hvort það sé ekki óþægilegt að fá svona óvæntar kosningar. Það sé alltaf passað upp á að þetta gæti gerst samkvæmt stjórnarskrá og lögum. Þeim beri að vera tilbúin.

Kristín segir ekki þurfa að gera neinar breytingar á lögum svo hægt sé að gera kosningar. Það séu ákveðnir vankantar sem þurfi að snyrta til en ekkert sem hafi bein áhrif á kosningarnar.

Kristín segist ekki sjá fyrir sér rafræna kosningu í framtíðinni en hún myndi vilja fá rafræna kjörskrá. Á sumum kjörstöðum sé ekki nægilega gott netsamband til að framkvæma kosningarnar þannig. Það þurfi að bæta úr því áður en farið verður í að gera kjörskrána rafræna.