Made in Germany Guðjón Hreinn Hauksson skrifar 30. ágúst 2024 10:33 Einhver vissi af mér og kom þeirri hugmynd inn hjá stjórnendum Menntaskólans á Akureyri að ég gæti hugsanlega leyst af í þýskunni þetta árið meðan ein kennaranna færi í fæðingarorlof. Ég var á þessum tíma 27 ára gamall við þýskunám við Kölnarháskóla og var farinn að finna að nú færi að koma nóg af svo góðu; konan mín ólétt af okkar fyrsta barni og tími til kominn að fara að afla sér einhverra tekna. Ég taldi mig bara orðinn býsna góðan í þýskunni og sló því til án þess að hafa nokkra hugmynd um hvað biði mín. Þetta fyrsta ár mitt við kennslu er einhver sá rosalegasti rússíbani sem ég hef upplifað. Þrátt fyrir að hafa setið megnið af ágústmánuði yfir kennsluefninu fór því fjarri að ég væri undirbúinn fyrir verkefnið. Byrjun skólaársins skall á eins og flóðbylgja og allan veturinn var keyrslan óskapleg. Já og svo hafði víst fyrsta barnið komið í heiminn nokkrum dögum fyrir skólasetninguna, býsna brothætt þótt það væri made in Germany. Það kom mér gríðarlega á óvart hversu mikinn undirbúning maður þurfti fyrir hvern tíma og hvernig alltaf þurfti að vera til plan B, C, D und so weiter. Og hvað þá verkefnahaugurinn, maður lifandi! Hvernig fóru kennararnir mínir gegnum tíðina eiginlega að þessu? Var þetta eitthvað meðfætt gen sem ég bjó ekki yfir? Þetta fyrsta ár hefði ég aldrei komist í gegnum nema fyrir það hvað samkennarar mínir héldu vel utan um mig og leiðbeindu í hvívetna. Það sama má raunar segja um allt starfsfólk skólans. Þegar leið á veturinn fékk ég svo óvænt að vita að aðstæður hefðu skipast þannig að ég ætti góðan möguleika á því að halda áfram við skólann. Til þess að svo yrði þyrfti ég þó að skrá mig í kennsluréttindanám. Ég held ég geti sagt það nú að fernt hafi ráðið algerum úrslitum um það að ég ákvað að afla mér kennararéttinda og helga mig þessu starfi: Í fyrsta lagi verður að nefna mína mögnuðu, fórnfúsusamkennara sem leiddu mig stöðugt og hvöttu áfram. Í öðru lagi upplifði ég mikið traust til kennara innan skólans og almenna virðingu í samfélaginu fyrir störfum þeirra. Í þriðja lagi hafði ég mikla gleði af starfinu með nemendum og að fylgjast með þeim þroskast og mannast. Að lokum skipti sú heppilega staða mjög miklu að við Háskólann á Akureyri var risin öflug kennaradeild. Sú nálægð gerði það mögulegt yfirhöfuð að halda starfinu við skólann, taka kennslufræðina í hæfilegum en snörpum lotum og þannig koma fótunum undir litla fjölskyldu og finna til sín dálítið. Þegar maður horfir svona til baka er sorglegt að hugsa til þess hvernig þeim fækkar sífellt sem sjá sig fyrir sér sem kennara eftir að hafa reynt sig við kennarastörf. Kennarasambandið hefur undanfarið bent á ýmsar hryggilegar staðreyndir og í samhengi við það sem hér fer á undan langar mig sérstaklega að nefna hópinn 39 ára og yngri við kennslu í framhaldsskólum. Á aðeins tíu árum, frá skólaárinu 2011-2012 til skólaársins 2020-2021, fækkaði kennaramenntuðum í þessum aldurshópi um 134 en innan hans störfuðu rúmlega 470 alls við kennslu við upphaf þessa tímabils. Nýtt og efnilegt fólk kom reyndar inn á móti en þau voru aðeins 37. Þetta þýðir að skólaárið 2020-2021 voru alls 42% án kennsluréttinda við kennslu. Miðað við þróun undanfarinna ára verður því miður að teljast ólíklegt að okkur haldist á öllu þessu góða fólki og það hreiðri um sig í þessu mikilvæga og gefandi starfi. Að óbreyttu horfum við fram á áframhaldandi fækkun kennaramenntaðra, aukna starfsmannaveltu og aukinn óstöðugleika. Mórallinn með þessari sögu er kannski sá að kennarar verða ekki til á trjánum. Við verðum að fjölga kennurum með öllum tiltækum ráðum. Það er ekkert kennaragen – jafnvel þótt maður sé made in Germany. Fjárfestum í kennurum. Þannig fjárfestum við líka í framtíð barnanna okkar. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðjón H. Hauksson Framhaldsskólar Skóla- og menntamál Mest lesið Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson Skoðun Skoðun Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Við lifum lengur – Jákvæð áskorun fyrir lífeyrissjóði Magnús Helgason skrifar Skoðun Krabbameinsgreining og andleg líðan Helga Jóna Ósmann Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um „orðskrípið“ inngildingu Kjartan Þór Ingason skrifar Skoðun Öryggi og sjálfbærni í ferðaþjónustu: Hvað segir ný könnun? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Innflytjendalandið Ísland – nokkrar staðreyndir Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar Skoðun Óljós viðurkenning þrátt fyrir stefnu stjórnvalda Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar Skoðun Vaxandi stríðsátök, en með íslenskum vopnum? Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þau eru við, við erum þau Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Óhæfur leiðtogi? Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Loksins, Gunnar Bragi! Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Skynsemi Sigmundar Davíðs rýnd – Er ESB aðild/Evra tóm tjara? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvorki útlendingahatur né gestrisni Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar Skoðun Er ekki einokun Háskóla Íslands óviðunandi? Helga Dögg Sverrisdóttir skrifar Skoðun Kílómetragjald: Gjöf fyrir marga, refsiskattur fyrir aðra Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Róttækar og tafarlausar umbætur Arnar þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar Skoðun Er verið að blekkja fólk? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar Skoðun Um blöndun menningarheima Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir skrifar Skoðun Ökuskírteini á hval Sigursteinn Másson skrifar Skoðun Barningur smáframleiðenda Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Erum við í ofbeldissambandi? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Ó nei, ekki aftur! Leyfisveitingar fyrir Hvammsvirkjun Margrét Erlendsdóttir skrifar Skoðun Siddhi: Yfirnáttúrulegir hæfileikar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Innviðaskuldin mikla Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Einhver vissi af mér og kom þeirri hugmynd inn hjá stjórnendum Menntaskólans á Akureyri að ég gæti hugsanlega leyst af í þýskunni þetta árið meðan ein kennaranna færi í fæðingarorlof. Ég var á þessum tíma 27 ára gamall við þýskunám við Kölnarháskóla og var farinn að finna að nú færi að koma nóg af svo góðu; konan mín ólétt af okkar fyrsta barni og tími til kominn að fara að afla sér einhverra tekna. Ég taldi mig bara orðinn býsna góðan í þýskunni og sló því til án þess að hafa nokkra hugmynd um hvað biði mín. Þetta fyrsta ár mitt við kennslu er einhver sá rosalegasti rússíbani sem ég hef upplifað. Þrátt fyrir að hafa setið megnið af ágústmánuði yfir kennsluefninu fór því fjarri að ég væri undirbúinn fyrir verkefnið. Byrjun skólaársins skall á eins og flóðbylgja og allan veturinn var keyrslan óskapleg. Já og svo hafði víst fyrsta barnið komið í heiminn nokkrum dögum fyrir skólasetninguna, býsna brothætt þótt það væri made in Germany. Það kom mér gríðarlega á óvart hversu mikinn undirbúning maður þurfti fyrir hvern tíma og hvernig alltaf þurfti að vera til plan B, C, D und so weiter. Og hvað þá verkefnahaugurinn, maður lifandi! Hvernig fóru kennararnir mínir gegnum tíðina eiginlega að þessu? Var þetta eitthvað meðfætt gen sem ég bjó ekki yfir? Þetta fyrsta ár hefði ég aldrei komist í gegnum nema fyrir það hvað samkennarar mínir héldu vel utan um mig og leiðbeindu í hvívetna. Það sama má raunar segja um allt starfsfólk skólans. Þegar leið á veturinn fékk ég svo óvænt að vita að aðstæður hefðu skipast þannig að ég ætti góðan möguleika á því að halda áfram við skólann. Til þess að svo yrði þyrfti ég þó að skrá mig í kennsluréttindanám. Ég held ég geti sagt það nú að fernt hafi ráðið algerum úrslitum um það að ég ákvað að afla mér kennararéttinda og helga mig þessu starfi: Í fyrsta lagi verður að nefna mína mögnuðu, fórnfúsusamkennara sem leiddu mig stöðugt og hvöttu áfram. Í öðru lagi upplifði ég mikið traust til kennara innan skólans og almenna virðingu í samfélaginu fyrir störfum þeirra. Í þriðja lagi hafði ég mikla gleði af starfinu með nemendum og að fylgjast með þeim þroskast og mannast. Að lokum skipti sú heppilega staða mjög miklu að við Háskólann á Akureyri var risin öflug kennaradeild. Sú nálægð gerði það mögulegt yfirhöfuð að halda starfinu við skólann, taka kennslufræðina í hæfilegum en snörpum lotum og þannig koma fótunum undir litla fjölskyldu og finna til sín dálítið. Þegar maður horfir svona til baka er sorglegt að hugsa til þess hvernig þeim fækkar sífellt sem sjá sig fyrir sér sem kennara eftir að hafa reynt sig við kennarastörf. Kennarasambandið hefur undanfarið bent á ýmsar hryggilegar staðreyndir og í samhengi við það sem hér fer á undan langar mig sérstaklega að nefna hópinn 39 ára og yngri við kennslu í framhaldsskólum. Á aðeins tíu árum, frá skólaárinu 2011-2012 til skólaársins 2020-2021, fækkaði kennaramenntuðum í þessum aldurshópi um 134 en innan hans störfuðu rúmlega 470 alls við kennslu við upphaf þessa tímabils. Nýtt og efnilegt fólk kom reyndar inn á móti en þau voru aðeins 37. Þetta þýðir að skólaárið 2020-2021 voru alls 42% án kennsluréttinda við kennslu. Miðað við þróun undanfarinna ára verður því miður að teljast ólíklegt að okkur haldist á öllu þessu góða fólki og það hreiðri um sig í þessu mikilvæga og gefandi starfi. Að óbreyttu horfum við fram á áframhaldandi fækkun kennaramenntaðra, aukna starfsmannaveltu og aukinn óstöðugleika. Mórallinn með þessari sögu er kannski sá að kennarar verða ekki til á trjánum. Við verðum að fjölga kennurum með öllum tiltækum ráðum. Það er ekkert kennaragen – jafnvel þótt maður sé made in Germany. Fjárfestum í kennurum. Þannig fjárfestum við líka í framtíð barnanna okkar. Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara.
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir Skoðun
Skoðun Kvennabarátta síðustu áratuga og virðing fyrir starfi kennara Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir skrifar
Skoðun Sömu rök og styðja rétt kvenna til þungunarrofs eiga við um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Steinar Harðarson skrifar
Skoðun Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Menntakerfið í öfuga átt við atvinnulífið: Hvers vegna eykst álag á nemendur á meðan vinnuvikan styttist? Karl Liljendal Hólmgeirsson skrifar
Skoðun Afleiðingar ríkisafskipta: Af hverju skaðleg einokun er ekki til á frjálsum markaði Eiríkur Magnússon skrifar
Skoðun Það er ekkert til sem heitir full vinnustytting með 15 mínútna neysluhléi Jóhanna Helgadóttir skrifar
Ísland þarf ríkisstjórn um almannahagsmuni – ekki sérhagsmuni Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun
Akademískt frelsi er í hættu – Tími til aðgerða Sigrún Ólafsdóttir,Baldvin Zarioh,Hjördís Sigursteinsdóttir Skoðun