Áskorun til bankanna: Lækkið vextina til byggingar íbúðarhúsnæðis! Ole Anton Bieltvedt skrifar 25. ágúst 2024 13:02 Ég skoðaði vexti í Þýzkalandi til íbúðarkaupa. Ef íbúð er keypt á verði, sem samsvarar 70 milljónum kr., og lán tekið fyrir 50 milljónum kr., bjóðast vextir þar t.a.m. upp á 3,02%, fastir til 10 ára, eða 3,42%, til 20 ára. Þarna bjóðast ekki aðeins lágmarksvextir, heldur, auðvitað, líka langtíma trygging og öryggi, mikilvægur fyrirsjáanleiki, fyrir lántakanda. Veigamikill þáttur í velferð. ECB, Evrópski Seðlabankinn, sem ákveður stýrivexti fyrir Evru-löndin 25, líka auðvitað Þýzkaland, hefur samt haldið stýrivöxtum í 4,25%. Punkturinn hér er auðvitað þessi: Hvernig má það verða, að viðskiptabankarnir í Þýzkalandi geti lánað íbúðarkaupendum fé langt undir stýrivöxtum. Stýrivextir ECB eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurfa að greiða ECB, ef þeir fá fé að láni hjá ECB. Hvernig geta viðskiptabankarnir þá lánað út fé undir stýrivöxtum? Ástæðan er einföld. Flestir viðskiptabankar byggja sín útlán mest á innlánum viðskiptavina að viðbættu eigin fé. Auðvitað gætu þýzku bankarnir fært upp sína útlánsvexti, vel yfir stýrivexti - húsnæðislán myndu þá kosta minnst 5-7%, í stað 3%, - í skjóli þess, hverjir stýrivextirnir eru, og kennt ECB um. En, það gera þeir ekki. Ástæðurnar eru þessar: 1. Þeir vilja styðja sína viðskiptavini til góðra og hagstæðra íbúðarkaupa 2. Þeir skilja sína samfélagslegu ábyrgð og þörfina á því, að sem mest sé byggt, til að fyrirbyggja spennu, þenslu, á húsnæðismarkaði og verðbólguspennu. Samfélagsleg ábyrgð fjármálastofnana, ekki sízt þeirra, sem ríkið sjálft á, verður að teljast grunnskylda. Virðist ekki í hámarki hér. Hér á Íslandi var fyrirkomulag stýrivaxta lengi vel það sama og í Evrópu. Stýrivextir voru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurftu að greiða, þegar þeir tóku lán hjá Seðlabanka. Nú er þetta breytt. Stýrivextir eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir fá á fé, sem þeir binda í Seðlabanka í minnst 7 daga. Skv. ársreikningum bankanna þriggja, per 31.12.22, er skuld þeirra við Seðlabanka sáralítil og inneign frá 2,4-7,8% af eignum. Þetta þýðir, að skulda- og/eða eignastaða viðskiptabankanna þriggja, við Seðlabankann, er hlutfallslega lítil. Á sama hátt þýðir þetta það, að stýrivextir Seðlabanka, hækkanir eða lækkanir, hafa, í reynd, óveruleg áhrif á rekstur og útlán bankanna. Það er ekkert og enginn, sem skyldar þá eða knýr til að fylgja breyttum stýrivöxtum. Ekki heldur þörf. Stýrivextir Seðlabanka hafa því nær engin praktisk áhrif á starfsemi og útlán viðskiptabankanna, og, þar með, eru hinar gífurlegu hækkanir útlánsvaxta, síðustu árin - þar sem útlánsvextir, og það á teknum/hlaupandi lánum, haf verið minnst tvölfaldaðir - að mestu óþarfar. Ekki verður annað séð, en, að bankarnir hafi nýtt sér hækkun stýrivaxta sem skálkaskjól til að vaða upp með sína vexti, mikið til að bæta afkomu sína og auka gróða. Þeir gættu lítt að því, að í leiðinni voru þeira að steypa öllum sínum viðskiptavinum - einstaklingum, fjölskyldum og fyrirtækjum - sem voru með lán hjá þeim, í óvænta og erfiða stöðu, marga í algjörar þreningar. Það, sem gerðist með þessum stórfelldu vaxtahækkunum, málið í hnotskurn, er það, að aukavextirnir, milljarðar og tugir milljarða, voru hirtir af skuldurum og færðir yfir á bankana sjálfa og fjármagnseigendur. Jafngildir þetta eignaupptöku hjá skuldurum og eignayfirfærslu yfir á banka og fjármagnseigendur. Með valdi. Siðlaust, óréttlátt og vart löglegt. Verðbólga reiknast nú 6,3%, 4,2% án húsnæðiskostnaðar. Fyrir undirrituðum er sú tala, 4,2%, hin rétta og sanna verðbólgutala. Húsnæðiskostnaður er feiki misjafn, frá nánast engu, hjá mörgum, upp í töluvert eða mikið hjá öðrum, og getur hann ekki talizt almennur framfærslukostnaður. Þar koma líka til verðbreytingar á húsnæði, mest hækkanir, á móti kostnaði. Stýrivextir upp á 9,25% eru í þessari stöðu fyrir undirritðum yfirkeyrðir - Seðlabanki hefur í reynd veitt þeim sína eigin dýnamík - og eru þessir yfirkeyrðu vextir til þess eins fallnir, að halda verðbólgunni uppi, jafnvel auka hana, enda keyra þeir alla kostnaðarliði upp. Á sama tíma eru óverðtryggðir útlánavextir viðskiptabankana frá 10-11% upp í 17-18%. Í Morgunblaðinu var á dögunum forsíðugrein með fyrirsögninni: „Vaxtakostnaður alltof íþyngjandi“, undirfyrirsögn: „Þingvangur setur stóran reit á ís“. Í texta stendur svo þetta: „Pálmar Harðarson, framkvæmdastjóri byggingafyrirtækisins Þingvangs, segir fyrirtækið hafa ákveðið að fresta uppbyggingu 140 íbúða í Hafnarfirði vegna mikils vaxtakostnaðar, en þeim bjóðist nú allt að 14% vextir“. Á 6. síðu, inni í blaðinu, er svo fyrirsögn þvert yfir síðuna: Vextir eru of háir til að byggja“. Sem sagt; til að lækka byggingarkostnað og þar með húsnæðiskostnað í framfærsluvísitölu, þarf að byggja miklu meira, en Seðlabanki og bankarnir eru búinn að hækka vexti svo mikið, einmitt vegna hækkunar húsnæðiskostnaðar í framfærsluvísitölu, að vextir eru orðnir svo háir, að byggingarvektakar treysta sér ekki til að halda áfram með áformaðar byggingarframkvæmdir. Eins og hér blasir við, þarf að auðvelda fjárfestum og byggingarfyrirtækjum að byggja meira íbúðarhúsnæði. Það myndi lækka íbúðarverð, spennu á þeim markaði, sem aftur myndi lækka verðbólgu. Það myndi svo lækka stýrivexti; rjúfa vítahringinn. Eins og fram kom í fyrri hluta þessa pistils, þurftu bankarnir ekki að elta Seðlabanka í stýrivaxtahækkunum. Það sama gildir auðvitað um vaxtalækkanir. Undirritaður vill hér með skora á stjórnendur viðskiptabankanna, að snarlækka vexti til byggingar íbúðarhúsnæðis, t.a.m. niður í 8-10%, til að stuðla að því, að meira verði byggt af íbúðarhúsnæði, sem leiði þá til verðlækkunar á því, og, um leið, til lækkunnar verðbólgu og almennra vaxta! Slíkt skref sýndi ábyrgð af hálfu bankanna, þjóðfélagslega ábyrgð. – Verður spennandi að sjá, á hvaða stigi hún er. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Ég skoðaði vexti í Þýzkalandi til íbúðarkaupa. Ef íbúð er keypt á verði, sem samsvarar 70 milljónum kr., og lán tekið fyrir 50 milljónum kr., bjóðast vextir þar t.a.m. upp á 3,02%, fastir til 10 ára, eða 3,42%, til 20 ára. Þarna bjóðast ekki aðeins lágmarksvextir, heldur, auðvitað, líka langtíma trygging og öryggi, mikilvægur fyrirsjáanleiki, fyrir lántakanda. Veigamikill þáttur í velferð. ECB, Evrópski Seðlabankinn, sem ákveður stýrivexti fyrir Evru-löndin 25, líka auðvitað Þýzkaland, hefur samt haldið stýrivöxtum í 4,25%. Punkturinn hér er auðvitað þessi: Hvernig má það verða, að viðskiptabankarnir í Þýzkalandi geti lánað íbúðarkaupendum fé langt undir stýrivöxtum. Stýrivextir ECB eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurfa að greiða ECB, ef þeir fá fé að láni hjá ECB. Hvernig geta viðskiptabankarnir þá lánað út fé undir stýrivöxtum? Ástæðan er einföld. Flestir viðskiptabankar byggja sín útlán mest á innlánum viðskiptavina að viðbættu eigin fé. Auðvitað gætu þýzku bankarnir fært upp sína útlánsvexti, vel yfir stýrivexti - húsnæðislán myndu þá kosta minnst 5-7%, í stað 3%, - í skjóli þess, hverjir stýrivextirnir eru, og kennt ECB um. En, það gera þeir ekki. Ástæðurnar eru þessar: 1. Þeir vilja styðja sína viðskiptavini til góðra og hagstæðra íbúðarkaupa 2. Þeir skilja sína samfélagslegu ábyrgð og þörfina á því, að sem mest sé byggt, til að fyrirbyggja spennu, þenslu, á húsnæðismarkaði og verðbólguspennu. Samfélagsleg ábyrgð fjármálastofnana, ekki sízt þeirra, sem ríkið sjálft á, verður að teljast grunnskylda. Virðist ekki í hámarki hér. Hér á Íslandi var fyrirkomulag stýrivaxta lengi vel það sama og í Evrópu. Stýrivextir voru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir þurftu að greiða, þegar þeir tóku lán hjá Seðlabanka. Nú er þetta breytt. Stýrivextir eru þeir vextir, sem viðskiptabankarnir fá á fé, sem þeir binda í Seðlabanka í minnst 7 daga. Skv. ársreikningum bankanna þriggja, per 31.12.22, er skuld þeirra við Seðlabanka sáralítil og inneign frá 2,4-7,8% af eignum. Þetta þýðir, að skulda- og/eða eignastaða viðskiptabankanna þriggja, við Seðlabankann, er hlutfallslega lítil. Á sama hátt þýðir þetta það, að stýrivextir Seðlabanka, hækkanir eða lækkanir, hafa, í reynd, óveruleg áhrif á rekstur og útlán bankanna. Það er ekkert og enginn, sem skyldar þá eða knýr til að fylgja breyttum stýrivöxtum. Ekki heldur þörf. Stýrivextir Seðlabanka hafa því nær engin praktisk áhrif á starfsemi og útlán viðskiptabankanna, og, þar með, eru hinar gífurlegu hækkanir útlánsvaxta, síðustu árin - þar sem útlánsvextir, og það á teknum/hlaupandi lánum, haf verið minnst tvölfaldaðir - að mestu óþarfar. Ekki verður annað séð, en, að bankarnir hafi nýtt sér hækkun stýrivaxta sem skálkaskjól til að vaða upp með sína vexti, mikið til að bæta afkomu sína og auka gróða. Þeir gættu lítt að því, að í leiðinni voru þeira að steypa öllum sínum viðskiptavinum - einstaklingum, fjölskyldum og fyrirtækjum - sem voru með lán hjá þeim, í óvænta og erfiða stöðu, marga í algjörar þreningar. Það, sem gerðist með þessum stórfelldu vaxtahækkunum, málið í hnotskurn, er það, að aukavextirnir, milljarðar og tugir milljarða, voru hirtir af skuldurum og færðir yfir á bankana sjálfa og fjármagnseigendur. Jafngildir þetta eignaupptöku hjá skuldurum og eignayfirfærslu yfir á banka og fjármagnseigendur. Með valdi. Siðlaust, óréttlátt og vart löglegt. Verðbólga reiknast nú 6,3%, 4,2% án húsnæðiskostnaðar. Fyrir undirrituðum er sú tala, 4,2%, hin rétta og sanna verðbólgutala. Húsnæðiskostnaður er feiki misjafn, frá nánast engu, hjá mörgum, upp í töluvert eða mikið hjá öðrum, og getur hann ekki talizt almennur framfærslukostnaður. Þar koma líka til verðbreytingar á húsnæði, mest hækkanir, á móti kostnaði. Stýrivextir upp á 9,25% eru í þessari stöðu fyrir undirritðum yfirkeyrðir - Seðlabanki hefur í reynd veitt þeim sína eigin dýnamík - og eru þessir yfirkeyrðu vextir til þess eins fallnir, að halda verðbólgunni uppi, jafnvel auka hana, enda keyra þeir alla kostnaðarliði upp. Á sama tíma eru óverðtryggðir útlánavextir viðskiptabankana frá 10-11% upp í 17-18%. Í Morgunblaðinu var á dögunum forsíðugrein með fyrirsögninni: „Vaxtakostnaður alltof íþyngjandi“, undirfyrirsögn: „Þingvangur setur stóran reit á ís“. Í texta stendur svo þetta: „Pálmar Harðarson, framkvæmdastjóri byggingafyrirtækisins Þingvangs, segir fyrirtækið hafa ákveðið að fresta uppbyggingu 140 íbúða í Hafnarfirði vegna mikils vaxtakostnaðar, en þeim bjóðist nú allt að 14% vextir“. Á 6. síðu, inni í blaðinu, er svo fyrirsögn þvert yfir síðuna: Vextir eru of háir til að byggja“. Sem sagt; til að lækka byggingarkostnað og þar með húsnæðiskostnað í framfærsluvísitölu, þarf að byggja miklu meira, en Seðlabanki og bankarnir eru búinn að hækka vexti svo mikið, einmitt vegna hækkunar húsnæðiskostnaðar í framfærsluvísitölu, að vextir eru orðnir svo háir, að byggingarvektakar treysta sér ekki til að halda áfram með áformaðar byggingarframkvæmdir. Eins og hér blasir við, þarf að auðvelda fjárfestum og byggingarfyrirtækjum að byggja meira íbúðarhúsnæði. Það myndi lækka íbúðarverð, spennu á þeim markaði, sem aftur myndi lækka verðbólgu. Það myndi svo lækka stýrivexti; rjúfa vítahringinn. Eins og fram kom í fyrri hluta þessa pistils, þurftu bankarnir ekki að elta Seðlabanka í stýrivaxtahækkunum. Það sama gildir auðvitað um vaxtalækkanir. Undirritaður vill hér með skora á stjórnendur viðskiptabankanna, að snarlækka vexti til byggingar íbúðarhúsnæðis, t.a.m. niður í 8-10%, til að stuðla að því, að meira verði byggt af íbúðarhúsnæði, sem leiði þá til verðlækkunar á því, og, um leið, til lækkunnar verðbólgu og almennra vaxta! Slíkt skref sýndi ábyrgð af hálfu bankanna, þjóðfélagslega ábyrgð. – Verður spennandi að sjá, á hvaða stigi hún er. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun