Það verður að takmarka skammtímaleigu á íbúðarhúsnæði Guðmundur Hrafn Arngrímsson og Ragnar Þór Ingólfsson skrifa 25. nóvember 2023 10:30 Áhrif skammtímaútleigu á íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu skapar mörg og alvarleg vandamál á húsnæðismarkaði. Allt í senn dregur þannig starfsemi úr framboði á almennum leigumarkaði sem leiðir óhjákvæmilega til hækkandi verðs. Að auki hafa miklir tekjumöguleikar á skammtíma- leigumarkaði líkt og á AirBnB áhrif á hvernig verðlagningu er háttað almennum leigumarkaði, því í allmörg ár hafa íslenskir gestgjafar á AirBnB verið þeir langtekjuhæstu í Evrópu. Það lokkar marga íbúðareigendur til að færa íbúðir yfir á skammtímaleigumarkað eða þá að haga verðlagningu á leiguíbúðum á almennum leigumarkaði í takt við tekjumöguleika á skammtímaleigumarkði. Tekjumöguleikar á skammtímaleigumarkaði hækka húsnæðisverð og húsaleigu Þessir miklu tekjumöguleikar á skammtímaleigumarkaði hafa líka orsakað kapphlaup hjá fjárfestum sem í stórum stíl sópa til sín íbúðum á fasteignamarkaði. Það sýna tölur Fasteignaskrár yfir þróun á eignarhaldi á húsnæði undanfarin áratug. Rannsókn Seðlabankans á áhrifum slíkrar framvindu leiddi í ljós að stór hluti hækkunar á fasteignaverði er tilkomin vegna ásóknar fjárfesta í íbúðarhúsnæði gagngert fyrir skammtíamleigumarkað. Fjárfestar sem kaupa húsnæði sem fjárfestingu skeyta mun minna um kaupverð þegar ætlunin er að láta aðra borga og því hækkar verð látlaust. Þessi ásókn fjárfesta í íbúðarhúsnæði dregur svo auðvitað verulega úr framboði á húsnæði til almennings sem ýtir húsnæðisverði enn frekar upp, þegar æ fleiri fjölskyldur bítast um sífellt færri eignir. Þau eru því umfangsmikil og alvarleg þau áhrif sem umfangsmikill skammtímaleigumarkaður hefur í för með sér. Þetta vandamál einskorðast þó ekki bara við Ísland því að þetta vandamál er þekkt víða á vinsælum ferðamannastöðum. Hinsvegar er það svo að vandfundið er það land þar sem vandamálið hefur verið meira og verra en einmitt hér á Íslandi. Ísland með eitt hæsta hlutfall AirBnB íbúða í heimi Um þessar mundir er hægt að bóka gistingu á tvö þúsund og fjögur hundruð íbúðum í Reykjavík einni. Af þeim eru rúmlega níu hundruð sem hægt er að bóka til lengri tíma en 90 daga, sem er löglegt hámark samkvæmt reglugerð um heimagistingu. Í heildina eru þrjú þúsund og átta hundruð íbúðir í Reykjavík með virka skráningu á AirBnB, sem er tæplega 7% af öllu íbúðarhúsnæði í borginni. Í öðrum helstu ferðamannaborgum í Evrópu er hlutfallið að meðaltali rúmlega 2%. Að auki er fjöldi íbúða á hverja þúsund íbúa langtum minni í Reykjavík en í samanburðarborgunum.Það er því deginum ljósara að áhrif skammtímaleigu á húsnæðisframboð er meira hér en annars staðar vegna hversu fáar íbúðir eru á Íslandi til miðað við fjölda íbúa. Það er því sérstakt svo ekki sé meira sagt að hlutfall íbúða á skammtímaleigumarkaði skuli vera um það þrisvar sinnum hærra í Reykjavík en á öðrum helstu ferðamannastöðum álfunnar. Núverandi fyrirkomulag gengur gegn markmiðum laga um heimagistingu Lög um heimagistingu, en svo kallast lög um útleigu íbúðarhúsnæðis á skammtímaleigumarkaði eru mjög skýr. Samkvæmt þeim er heimilt að leigja frá sér heimili sitt og eina íbúð að auki í allt að 90 daga á ári. Ljóst er að ekki er farið eftir þeim lögum miðað við umfang starfseminnnar. Hefur skammtímaleigumarkaðurinn orðið að leikvelli spákaupmanna sem margir hverjir eiga tugi íbúða í þéttbýli sem eingöngu er leigðar út til ferðamanna í gegnum bókunarsíður líkt og AirBnB. Að sama skapi hafa sum sveitarfélög farið offari í að veita fjárfestum leyfi til að reka gistihús í húsnæði sem byggt var og ætlað til almennrar búsetu fyrir fjölskyldur. Víða í miðborg Reykjavíkur hefur húsnæði sem áður hýsti kannski fjórar til tíu fjölskyldur verið breytt í gistihús fyrir ferðafólk og það mitt í íbúðahverfum. Það má með sanni segja að lögleysa hafi umlukið þennan málaflokk um skeið, Það verður að stöðva lögleysuna á skammtímaleigumarkaði Vegna hversu íbúaþéttni er há á Íslandi í samanburði við nágrannalöndin þ.e. fáar íbúðir miðað við fólksfjölda þá verða áhrif af skammtímaleigu og gistihúsarekstri í íbúðarhúsnæði mun meiri hér en annars staðar. Það er því sérstaklega skaðlegt fyrir íslenskan húsnæðismarkað að hlutfall og fjöldi íbúða sem tekin er undir slíka starfsemi skuli vera margfalt hærri en í nágrannalöndunum. Stjórnvöld verða að stöðva þessa lögleysu á skammtímaleigumarkaði og setja sveitarfélögunum skorður er kemur að því að heimila að íbúðarhúsnæði sé breytt í gistiheimili. Gera verður þá kröfu að þær íbúðir sem sannarlega eiga ekki heima inni á skammtímaleigumarkaði verði komið í útleigu á almennum leigumarkaði, eða eftir atvikum í almenna sölu. Áhrifin sem þetta hefur haft hingað til eru skelfileg fyrir leigjendur á almennum markaði og ekki síst fyrir þá sem eru að reyna að koma sér fyrir í eigin húsnæði. Þúsund íbúðir, núna, bara í Reykjavík Um þessar mundir eru rétt tæplega eitt þúsund íbúðir til leigu á AirBnB í Reykjavík einni, íbúðir sem eru leigðar í heilu lagi lengur en lögbundið 90 daga hámark. Þetta eru tölur sem eru fengnar hjá vefnum airdna.com, sem heldur utan um tölfræði á skammtímaleigumarkaði. Þetta eru í langflestum tilvikum íbúðir sem sannarlega eiga ekki að vera í skammtímaútleigu. Þar fyrir utan eru tugir ef ekki hundruðir íbúða sem á undanförnum árum hefur verið breytt í gistihús.Skortur á húsnæði fyrir almenning á Íslandi hefur verið ríkjandi í einn og hálfan áratug. Það ástand hefur skapað leikvöll braskara og spákaupmanna sem hafa fundið margar leiðir til að græða á þeirri frumþörf fólks fyrir að eignast samastað, heimili og skjól. Reglulega dynja yfir samfélagið áföll sem auka húsnæðisþörfina hratt og mikið, líkt og aukin koma erlends erlends verkafólks, flóttafólks og uppsöfnuð þörf ungs fólks að komast í eigið húsnæði án þess að því sé mætt með auknu framboði. Það hefur því byggst upp fordæmalaus húsnæðisþörf og ekkert útlit fyrir að framleiðsla á húsnæði muni mæta því í fyrirsjánlegri framtíð.Sækjum þessar íbúðirÞað er mjög brýnt að stjórnvöld axli ábyrgð á því ófremdarástandi sem ríkir á húsnæðismarkaði og ekki síst vegna þess að öll undangengin átaksverkefni í húsnæðisuppbyggingu hafa farið meira og minna í vaskinn. Það minnsta sem stjórnvöld geta gert er að tryggja að það húsnæði sem þó er framleitt til almennrar búsetu fjölskyldna og einstaklinga verði að sönnu nýtt sem slíkt.Við skorum því á stjórnvöld að setja hertar reglur um útleigu íbúðarhúsnæðis í þéttbýli á skammtímaleigumarkaði og heimildum sveitarfélaga til að leyfa að íbúðarhúsnæði sé breytt undir gististarfssemi. Orðum þarf að fylgja æði, það er ekki hægt að horfa upp á yfirspenntan leigumarkað eða fasteignamarkað verða að leikvelli spákaupmanna sem véla með eitt það heilagasta sem manneskjan á, sem er heimilið. Við getum heldur ekki boðið samferðafólki okkar úr Grindavík að fóta sig inni á slíkum yfirspenntum markaði, sem er umlukinn lögleysu og sýnt hefur að nýtir öll tækifæri til að herða á hækkun húsaleigu.Við verðum að stöðva þessa lögleysu og ná í þessar íbúðir og koma þeim hendur þeirra sem þurfa heimili. Höfundar eru formenn Leigjandasamtakanna og VR. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Hrafn Arngrímsson Leigumarkaður Húsnæðismál Reykjavík Ragnar Þór Ingólfsson Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Áhrif skammtímaútleigu á íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu skapar mörg og alvarleg vandamál á húsnæðismarkaði. Allt í senn dregur þannig starfsemi úr framboði á almennum leigumarkaði sem leiðir óhjákvæmilega til hækkandi verðs. Að auki hafa miklir tekjumöguleikar á skammtíma- leigumarkaði líkt og á AirBnB áhrif á hvernig verðlagningu er háttað almennum leigumarkaði, því í allmörg ár hafa íslenskir gestgjafar á AirBnB verið þeir langtekjuhæstu í Evrópu. Það lokkar marga íbúðareigendur til að færa íbúðir yfir á skammtímaleigumarkað eða þá að haga verðlagningu á leiguíbúðum á almennum leigumarkaði í takt við tekjumöguleika á skammtímaleigumarkði. Tekjumöguleikar á skammtímaleigumarkaði hækka húsnæðisverð og húsaleigu Þessir miklu tekjumöguleikar á skammtímaleigumarkaði hafa líka orsakað kapphlaup hjá fjárfestum sem í stórum stíl sópa til sín íbúðum á fasteignamarkaði. Það sýna tölur Fasteignaskrár yfir þróun á eignarhaldi á húsnæði undanfarin áratug. Rannsókn Seðlabankans á áhrifum slíkrar framvindu leiddi í ljós að stór hluti hækkunar á fasteignaverði er tilkomin vegna ásóknar fjárfesta í íbúðarhúsnæði gagngert fyrir skammtíamleigumarkað. Fjárfestar sem kaupa húsnæði sem fjárfestingu skeyta mun minna um kaupverð þegar ætlunin er að láta aðra borga og því hækkar verð látlaust. Þessi ásókn fjárfesta í íbúðarhúsnæði dregur svo auðvitað verulega úr framboði á húsnæði til almennings sem ýtir húsnæðisverði enn frekar upp, þegar æ fleiri fjölskyldur bítast um sífellt færri eignir. Þau eru því umfangsmikil og alvarleg þau áhrif sem umfangsmikill skammtímaleigumarkaður hefur í för með sér. Þetta vandamál einskorðast þó ekki bara við Ísland því að þetta vandamál er þekkt víða á vinsælum ferðamannastöðum. Hinsvegar er það svo að vandfundið er það land þar sem vandamálið hefur verið meira og verra en einmitt hér á Íslandi. Ísland með eitt hæsta hlutfall AirBnB íbúða í heimi Um þessar mundir er hægt að bóka gistingu á tvö þúsund og fjögur hundruð íbúðum í Reykjavík einni. Af þeim eru rúmlega níu hundruð sem hægt er að bóka til lengri tíma en 90 daga, sem er löglegt hámark samkvæmt reglugerð um heimagistingu. Í heildina eru þrjú þúsund og átta hundruð íbúðir í Reykjavík með virka skráningu á AirBnB, sem er tæplega 7% af öllu íbúðarhúsnæði í borginni. Í öðrum helstu ferðamannaborgum í Evrópu er hlutfallið að meðaltali rúmlega 2%. Að auki er fjöldi íbúða á hverja þúsund íbúa langtum minni í Reykjavík en í samanburðarborgunum.Það er því deginum ljósara að áhrif skammtímaleigu á húsnæðisframboð er meira hér en annars staðar vegna hversu fáar íbúðir eru á Íslandi til miðað við fjölda íbúa. Það er því sérstakt svo ekki sé meira sagt að hlutfall íbúða á skammtímaleigumarkaði skuli vera um það þrisvar sinnum hærra í Reykjavík en á öðrum helstu ferðamannastöðum álfunnar. Núverandi fyrirkomulag gengur gegn markmiðum laga um heimagistingu Lög um heimagistingu, en svo kallast lög um útleigu íbúðarhúsnæðis á skammtímaleigumarkaði eru mjög skýr. Samkvæmt þeim er heimilt að leigja frá sér heimili sitt og eina íbúð að auki í allt að 90 daga á ári. Ljóst er að ekki er farið eftir þeim lögum miðað við umfang starfseminnnar. Hefur skammtímaleigumarkaðurinn orðið að leikvelli spákaupmanna sem margir hverjir eiga tugi íbúða í þéttbýli sem eingöngu er leigðar út til ferðamanna í gegnum bókunarsíður líkt og AirBnB. Að sama skapi hafa sum sveitarfélög farið offari í að veita fjárfestum leyfi til að reka gistihús í húsnæði sem byggt var og ætlað til almennrar búsetu fyrir fjölskyldur. Víða í miðborg Reykjavíkur hefur húsnæði sem áður hýsti kannski fjórar til tíu fjölskyldur verið breytt í gistihús fyrir ferðafólk og það mitt í íbúðahverfum. Það má með sanni segja að lögleysa hafi umlukið þennan málaflokk um skeið, Það verður að stöðva lögleysuna á skammtímaleigumarkaði Vegna hversu íbúaþéttni er há á Íslandi í samanburði við nágrannalöndin þ.e. fáar íbúðir miðað við fólksfjölda þá verða áhrif af skammtímaleigu og gistihúsarekstri í íbúðarhúsnæði mun meiri hér en annars staðar. Það er því sérstaklega skaðlegt fyrir íslenskan húsnæðismarkað að hlutfall og fjöldi íbúða sem tekin er undir slíka starfsemi skuli vera margfalt hærri en í nágrannalöndunum. Stjórnvöld verða að stöðva þessa lögleysu á skammtímaleigumarkaði og setja sveitarfélögunum skorður er kemur að því að heimila að íbúðarhúsnæði sé breytt í gistiheimili. Gera verður þá kröfu að þær íbúðir sem sannarlega eiga ekki heima inni á skammtímaleigumarkaði verði komið í útleigu á almennum leigumarkaði, eða eftir atvikum í almenna sölu. Áhrifin sem þetta hefur haft hingað til eru skelfileg fyrir leigjendur á almennum markaði og ekki síst fyrir þá sem eru að reyna að koma sér fyrir í eigin húsnæði. Þúsund íbúðir, núna, bara í Reykjavík Um þessar mundir eru rétt tæplega eitt þúsund íbúðir til leigu á AirBnB í Reykjavík einni, íbúðir sem eru leigðar í heilu lagi lengur en lögbundið 90 daga hámark. Þetta eru tölur sem eru fengnar hjá vefnum airdna.com, sem heldur utan um tölfræði á skammtímaleigumarkaði. Þetta eru í langflestum tilvikum íbúðir sem sannarlega eiga ekki að vera í skammtímaútleigu. Þar fyrir utan eru tugir ef ekki hundruðir íbúða sem á undanförnum árum hefur verið breytt í gistihús.Skortur á húsnæði fyrir almenning á Íslandi hefur verið ríkjandi í einn og hálfan áratug. Það ástand hefur skapað leikvöll braskara og spákaupmanna sem hafa fundið margar leiðir til að græða á þeirri frumþörf fólks fyrir að eignast samastað, heimili og skjól. Reglulega dynja yfir samfélagið áföll sem auka húsnæðisþörfina hratt og mikið, líkt og aukin koma erlends erlends verkafólks, flóttafólks og uppsöfnuð þörf ungs fólks að komast í eigið húsnæði án þess að því sé mætt með auknu framboði. Það hefur því byggst upp fordæmalaus húsnæðisþörf og ekkert útlit fyrir að framleiðsla á húsnæði muni mæta því í fyrirsjánlegri framtíð.Sækjum þessar íbúðirÞað er mjög brýnt að stjórnvöld axli ábyrgð á því ófremdarástandi sem ríkir á húsnæðismarkaði og ekki síst vegna þess að öll undangengin átaksverkefni í húsnæðisuppbyggingu hafa farið meira og minna í vaskinn. Það minnsta sem stjórnvöld geta gert er að tryggja að það húsnæði sem þó er framleitt til almennrar búsetu fjölskyldna og einstaklinga verði að sönnu nýtt sem slíkt.Við skorum því á stjórnvöld að setja hertar reglur um útleigu íbúðarhúsnæðis í þéttbýli á skammtímaleigumarkaði og heimildum sveitarfélaga til að leyfa að íbúðarhúsnæði sé breytt undir gististarfssemi. Orðum þarf að fylgja æði, það er ekki hægt að horfa upp á yfirspenntan leigumarkað eða fasteignamarkað verða að leikvelli spákaupmanna sem véla með eitt það heilagasta sem manneskjan á, sem er heimilið. Við getum heldur ekki boðið samferðafólki okkar úr Grindavík að fóta sig inni á slíkum yfirspenntum markaði, sem er umlukinn lögleysu og sýnt hefur að nýtir öll tækifæri til að herða á hækkun húsaleigu.Við verðum að stöðva þessa lögleysu og ná í þessar íbúðir og koma þeim hendur þeirra sem þurfa heimili. Höfundar eru formenn Leigjandasamtakanna og VR.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun