Bjarni Benediktsson formaður Sjálfstæðisflokksins sagði á blaðamannafundi í gær þegar hann tilkynnti um afsögn sína sem fjármála-og efnahagsráðherra að hann hefði algjörlega hreina samvisku í Íslandsbankamálinu svokallaða. Þá fyndist sér margt orka tvímælis í áliti Umboðsmanns Alþingis, sem komst að þeirri niðurstöðu að þar sem einkahlutafélag föður hans var á meðal kaupenda að hlut ríkisins í Íslandsbanka hafi fjármálaráðherra brugðist hæfi þegar hann samþykkti söluna.
Bjarni benti á að óumdeilt væri að hann hafði ekki upplýsingar um þátttöku föður síns að útboðinu. Þá hafi salan verið í höndum Bankasýslu ríkisins og því ógerningur fyrir sig að fylgjast með mögulegu vanhæfi í sölunni.
Hefði átt að vita af aðild föður síns
Oddný G. Harðardóttir nefndarmaður Samfylkingar í efnahags-og viðskiptanefnd sem var fjármálaráðherra 2012 og mælti fyrir lögum um sölu á eignarhlutum ríkisins í fjármálafyrirtækjum segir skýrt í lögunum að fjármálaráðherra hefði átt að vita af aðild föður síns að útboðinu áður en hann samþykkti að selja honum.
„Það geta allir séð sem lesa lögin að ábyrgð ráðherrans á öllu söluferlinu er skrifuð með skýrum hætti inn í lögin. Hann á að ákveða hvað á að selja, hvernig, taka afstöðu þegar tilboð liggja fyrir og undirrita samninga. Frágangur sölunnar stóðst ekki lög. Fjármálaráðherra átti að vita um tilboð föður síns en segist hins vegar ekki hafa vitað af því. Sérstöku hæfisreglurnar sem umboðsmaður Alþingis vitnar í eru til þess að almenningur geti treyst því að stjórnvöld leysi úr málefnum á hlutlægan hátt. Þær eru til að verja almenning fyrir frændhygli og spillingu. Þess vegna er niðurstaða umboðsmanns Alþingis kórrétt að mínu mati. Í raun hefði ráðherrann átt að segja af sér fyrir einu og hálfu ári síðan þegar í ljós kom að faðir hann var meðal kaupenda,“ segir Oddný.
Hafði tækifæri til að breyta lögunum
Hún telur að fjármálaráðherra hafi haft tækifæri sjálfur til að breyta lögunum um söluna.
„Að mínu mati er það bara hártoganir að segja að hann hefði ekki mátt vita neitt og ekki getað gætt að hæfi sínu. Hann átti að fara upp í lögunum. Ef hann gat ekki farið eftir ferlinu eða lögunum sem voru samþykkt á Alþingi átti hann að leggja til þess að þeim yrði breytt áður en farið var í ferlið. Það var ekki gert. Það er hvorki þannig að ráðherrar eða almenningur geti sagt eftir á að lögin séu svo vitlaus að viðkomandi hafi ákveðið að fara ekki eftir þeim,“ segir Oddný.
Skýr ábyrgð Katrínar
Oddný segir að forsætisráðherra beri líka ábyrgð í málinu.
„Mér, öðrum þingmönnum og sérfræðingum hefur alltaf fundist það augljóst frá upphafi málsins að þarna var ekki farið að lögum. Í raun hefði forsætisráðherra átt að hvetja fjármálaráðherra til að segja af sér um leið og í ljós kom að faðir hans var meðal þeirra sem keypti í bankanum. Hún hefði átt að sjá það fyrr að þarna var pottur brotinn og ráðherrann þyrfti að víkja,“ segir Oddný.
Við erum ekki komin lengra
Vangaveltur hafa komið fram um að Bjarni Benediktsson ætli sér að fara í annan ráðherrastól. Samkvæmt heimildum fréttastofu er til að mynda rætt um stólaskipti við utanríkisráðherra. Oddný segir ekki ólíklegt að annar ráðherrastóll verði niðurstaðan.
„Það getur gerst hér á landi en myndi ekki gerast í nágrannalöndum okkar. Ráðherra og formaður stjórnmálaflokks sem þarf að segja af sér embætti er ekki bara færður í annan stól í útlöndum, en það gæti gerst hér við erum bara ekki komin lengra. Okkur finnst bara sérstakt að hann haf isagt af sér þó það hefði verið augljóst alls staðar í kringum okkur að hann átti að gera það fyrir löngu síðan,“ segir Oddný að lokum.
