Bitcoinvirkjunin Snæbjörn Guðmundsson skrifar 11. júní 2023 10:01 Enginn veit hve mikil raforka fer í bitcoinvinnslu hérlendis. Og þó, einhverjir vita það, en almenningur á Íslandi er ekki þeirra á meðal. Um umfang bitcoinvinnslu á Íslandi er helst ekki rætt opinberlega þótt örfáir metnaðargjarnir fjölmiðlamenn hafi stundum reynt að grafast fyrir um það og þingmenn m.a.s. spurt umhverfisráðherra á Alþingi. Upplýsingarnar eru sagðar einkamál gagnavera vegna samkeppnissjónarmiða. Ætli það sé ekki enda affarasælast fyrir orkufyrirtæki í almannaeigu eins og Landsvirkjun að gefa sem minnst upp um umfang hins óvinsæla, orkufreka og óumhverfisvæna iðnaðar? Samkvæmt tölum Orkustofnunar (sjá OS-2023-T003-01) var uppsett afl sem gagnaver fengu árið 2022 alls 140 MW og þau notuðu um 1.170 GWst af raforku, eða um 6% af heildarraforkunotkun á Íslandi (30% meira en íslensk heimili nota samanlagt). Hve hátt hlutfall af þessari orkunotkun fer í bitcoingröft? Af því fer tvennum sögum. Í skýrslu KPMG frá 2018 kom fram að um 90% af raforkunotkun íslenskra gagnavera hafi verið til að grafa eftir bitcoin. Samtök iðnaðarins hafa síðan þá reynt að fegra stöðuna með því að segjast áætla að aðeins um helmingur af „starfsemi gagnavera“ hér á landi tengist vinnslu rafmynta og gagnaverin öðlist sífellt fjölbreyttari hlutverk. Hvernig „starfsemi gagnavera“ er skilgreind af samtökunum er með öllu óljóst og þau skauta fimlega framhjá því að ræða aðalatriðið: hlutfall raforkunotkunar gagnavera sem fer til bitcoinvinnslu. Þá hefur Landsvirkjun allt frá 2021 sagst ýmist ætla að draga úr raforkusölu til rafmyntagraftar, ekki endurnýja samninga, hætta að veita raforkumyntgrefti forgangsorku eða jafnvel hætta sölu í slíkt alfarið, en yfirlýsingar fyrirtækisins eru ekki mjög skýrar. Í viðtali í mars 2022 fullyrti forstjóri Verne Global sem rekur gagnaver í Reykjanesbæ aftur á móti að öll gagnaver Íslands önnur en hans eigið gerðu lítið annað en að grafa eftir bitcoin. Hann hefur vissulega hagsmuni af því að fegra eigin rekstur en er sá eini innan úr iðnaðinum sem hefur tjáð sig um rafmyntagröft á Íslandi. Aðrir eru þöglir sem gröfin. En þótt nánast enginn hér á landi vilji ræða málin opinskátt þá gera bitcoinsérfræðingar erlendis það. Í nýbirtri greiningu bitcoinsérfræðingsins Jaran Mellerud bendir hann á að „reiknigeta“ (e. hashrate) íslensks bitcoiniðnaðar nemi um 1,3% af heildarreiknigetu heimsins. Þar sem íbúar Íslands eru aðeins um 370.000 (0,005% af íbúafjölda jarðar) þýðir þetta að Ísland er langmesta bitcoinframleiðsluland heims miðað við íbúafjölda. Enn eitt heimsmetið. Þá áætlar Mellerud að bitcoingröftur á Íslandi nýti um 120 MW af uppsettu afli, en það eru heil 85% af því 140 MW heildarafli sem íslensk gagnaver notuðu árið 2022 samkvæmt tölum Orkustofnunar. Hér grafa því gagnaver (kannski er réttara að nefna þau „bitcoin-ver“?) enn af miklum móð og fátt virðist hafa breyst í þessum efnum á síðustu fimm árum þrátt fyrir margs konar fullyrðingar um samdrátt og yfirlýsingar orkufyrirtækja eins og Landsvirkjunar um að ekki yrði áframhald á raforkusölu í bitcoingröft. Af opinberum gögnum má ætla að Landsvirkjun sé langtum umfangsmest íslenskra orkufyrirtækja í raforkusölu til gagnavera, enda selur fyrirtækið öllum stóru gagnaversfyrirtækjum landsins raforku. Líklegast vita fáir utan veggja Landsvirkjunar hvert raunverulegt umfang raforkusölu fyrirtækisins til bitcoingraftar er, en auðveldlega má draga þá ályktun af framangreindu að hún sé mjög mikil, jafnvel um og yfir 100 MW í uppsettu afli ef áætlanir Mellerud reynast á rökum reistar. Landsvirkjun hefur lýst því yfir að ekki verði virkjað sérstaklega fyrir gagnaver. En hvað þýðir það nákvæmlega þegar um stórvirkjanir er að ræða? Núna er bygging Hvammsvirkjunar í Þjórsá yfirvofandi en uppsett afl hennar er 95 MW og raforkuframleiðslugeta 720 GWst/ári. Hörður Arnarson sagði í viðtali í Kveik 18. apríl síðastliðinn að ekki væri ljóst í hvað orkan frá Hvammsvirkjun myndi fara, en talaði um „almenna aukningu á markaðnum“ og jú, gagnaver (á mín. 32:40 í þættinum). Það er kannski áhugavert að benda á að afl og framleiðsla Hvammsvirkjun passar hér um bil nákvæmlega við ætlaða raforkusölu Landsvirkjunar til bitcoingraftar. Þótt Hvammsvirkjun yrði þannig ekki reist beinlínis fyrir íslenskan bitcoingröft þá myndi hún að öllum líkindum standa undir honum og viðhalda jafnvel með því að styrkja aukinn gagnaversiðnað á Íslandi sem sóar orku í bitcoin. Hvammsvirkjun passar því í raun fullkomlega til að halda áfram úti bitcoingrefti sem á rót sína hjá Landsvirkjun, hún yrði sannkölluð bitcoinvirkjun. Risastóra vandamálið er að Hvammsvirkjun á að reisa á fiskgengu svæði Þjórsár og fjölmargir sérfræðingar hafa í meira en 12 ár margbent með vísindalegum gögnum á þá miklu hættu sem laxastofni Þjórsár og öðru lífríki stendur af virkjanaáformunum og að mótvægisaðgerðir til verndar fiskistofnum muni ekki virka. Landsvirkjun og opinberar stofnanir hafa allan þann tíma hunsað þau varnaðarorð með öllu. Nú síðast lagði dr. Margaret Filardo, bandarískur líffræðingur og sérfræðingur í áhrifum virkjunarmannvirkja á göngufiska, fram nýtt minnisblað þar sem hún ítrekar eindregnar fyrri áhyggjur sínar af villta laxinum og líffræðilegum fjölbreytileika við strendur Íslands, verði af Hvammsvirkjun. En rafmyntir og gagnaver eru greinilega mikilvægari í hugum forsvarsmanna Landsvirkjunar og stjórnvalda en náttúra og laxfiskar. Laxastofni Þjórsár skal því fórnað fyrir bitcoinvirkjunina Hvammsvirkjun og það hryggilega tilgangsleysi sem bitcoingröftur er. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Snæbjörn Guðmundsson Umhverfismál Orkumál Rafmyntir Deilur um Hvammsvirkjun Mest lesið Grafið undan trúverðugleika ákæruvaldsins Róbert Spanó Skoðun „Spilaborgin hrynur einn daginn“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hugrenningar forstöðumanns Dögg Þrastardóttir Skoðun Halló! Er einhver til í að hlusta? Vilborg Gunnarsdóttir Skoðun „Bullið sem vellur upp úr þessu ágæta fólki“ Kristófer Már Maronsson Skoðun Reykjavíkurborg leikur stórt hlutverk í verðbólgustöðunni Elliði Vignisson Skoðun Risið er flott en kjallarinn molnar Davíð Bergmann Skoðun Að vinna með fræðafólki úr landránsnýlenduríki Ingólfur Gíslason Skoðun Stéttaskipt tjáningarfrelsi Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir Skoðun Lofsvert framtak ÖBÍ, BSRB og ASÍ Ögmundur Jónasson Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvægi vísinda í þróun endurhæfingarstarfs á Reykjalundi Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hugrenningar forstöðumanns Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Reykjavíkurborg leikur stórt hlutverk í verðbólgustöðunni Elliði Vignisson skrifar Skoðun Grafið undan trúverðugleika ákæruvaldsins Róbert Spanó skrifar Skoðun Að vinna með fræðafólki úr landránsnýlenduríki Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Hvalir, lög og líf: Ísland á siðferðilegum krossgötum Anahita Babaei,Elissa Phillips skrifar Skoðun Halló! Er einhver til í að hlusta? Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Eftirfylgni og hagrænir hvatar í loftslagsmálum Sigurpáll Ingibergsson skrifar Skoðun „Spilaborgin hrynur einn daginn“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Risið er flott en kjallarinn molnar Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lofsvert framtak ÖBÍ, BSRB og ASÍ Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Látið sjóði verkafólks vera Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun „Bullið sem vellur upp úr þessu ágæta fólki“ Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Gögn sem ekki er hægt að TReysta Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Fimm ráð um hvernig þinn hópur getur stutt við þann sem greinist með krabbamein Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Alþjóðlegar kröfur um króknandi en velupplýsta leikmenn Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði Áslaug Inga Kristinsdóttir skrifar Skoðun „Hvers virði er ég?“ – Áskorun til barna- og unglingabókahöfunda Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Að draga ályktanir af þrettán ára frétt Hörður Arnarson skrifar Skoðun Jafnlaunavottunin: Það er þörf á breytingum Drífa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Við verðum að ræða um Reykjavíkurflugvöll Daði Rafnsson,Margrét Manda Jónsdóttir,Kristján Vigfússon skrifar Skoðun Verndum íslenskuna! (Nema það kosti pening) Vilhelm Þór Neto skrifar Skoðun Áhöfnin sér loksins til lands Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Þið mótmælið... afleiðingum eigin gjörða Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Sjö ára kláðinn: Engin vandamál, bara lausnir Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Stéttaskipt tjáningarfrelsi Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnlaus heimur Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Ég er eiginlega alveg hætt að borða sykur Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Að kjósa með sjálfum sér Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur sjálfsvígsforvarna Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Enginn veit hve mikil raforka fer í bitcoinvinnslu hérlendis. Og þó, einhverjir vita það, en almenningur á Íslandi er ekki þeirra á meðal. Um umfang bitcoinvinnslu á Íslandi er helst ekki rætt opinberlega þótt örfáir metnaðargjarnir fjölmiðlamenn hafi stundum reynt að grafast fyrir um það og þingmenn m.a.s. spurt umhverfisráðherra á Alþingi. Upplýsingarnar eru sagðar einkamál gagnavera vegna samkeppnissjónarmiða. Ætli það sé ekki enda affarasælast fyrir orkufyrirtæki í almannaeigu eins og Landsvirkjun að gefa sem minnst upp um umfang hins óvinsæla, orkufreka og óumhverfisvæna iðnaðar? Samkvæmt tölum Orkustofnunar (sjá OS-2023-T003-01) var uppsett afl sem gagnaver fengu árið 2022 alls 140 MW og þau notuðu um 1.170 GWst af raforku, eða um 6% af heildarraforkunotkun á Íslandi (30% meira en íslensk heimili nota samanlagt). Hve hátt hlutfall af þessari orkunotkun fer í bitcoingröft? Af því fer tvennum sögum. Í skýrslu KPMG frá 2018 kom fram að um 90% af raforkunotkun íslenskra gagnavera hafi verið til að grafa eftir bitcoin. Samtök iðnaðarins hafa síðan þá reynt að fegra stöðuna með því að segjast áætla að aðeins um helmingur af „starfsemi gagnavera“ hér á landi tengist vinnslu rafmynta og gagnaverin öðlist sífellt fjölbreyttari hlutverk. Hvernig „starfsemi gagnavera“ er skilgreind af samtökunum er með öllu óljóst og þau skauta fimlega framhjá því að ræða aðalatriðið: hlutfall raforkunotkunar gagnavera sem fer til bitcoinvinnslu. Þá hefur Landsvirkjun allt frá 2021 sagst ýmist ætla að draga úr raforkusölu til rafmyntagraftar, ekki endurnýja samninga, hætta að veita raforkumyntgrefti forgangsorku eða jafnvel hætta sölu í slíkt alfarið, en yfirlýsingar fyrirtækisins eru ekki mjög skýrar. Í viðtali í mars 2022 fullyrti forstjóri Verne Global sem rekur gagnaver í Reykjanesbæ aftur á móti að öll gagnaver Íslands önnur en hans eigið gerðu lítið annað en að grafa eftir bitcoin. Hann hefur vissulega hagsmuni af því að fegra eigin rekstur en er sá eini innan úr iðnaðinum sem hefur tjáð sig um rafmyntagröft á Íslandi. Aðrir eru þöglir sem gröfin. En þótt nánast enginn hér á landi vilji ræða málin opinskátt þá gera bitcoinsérfræðingar erlendis það. Í nýbirtri greiningu bitcoinsérfræðingsins Jaran Mellerud bendir hann á að „reiknigeta“ (e. hashrate) íslensks bitcoiniðnaðar nemi um 1,3% af heildarreiknigetu heimsins. Þar sem íbúar Íslands eru aðeins um 370.000 (0,005% af íbúafjölda jarðar) þýðir þetta að Ísland er langmesta bitcoinframleiðsluland heims miðað við íbúafjölda. Enn eitt heimsmetið. Þá áætlar Mellerud að bitcoingröftur á Íslandi nýti um 120 MW af uppsettu afli, en það eru heil 85% af því 140 MW heildarafli sem íslensk gagnaver notuðu árið 2022 samkvæmt tölum Orkustofnunar. Hér grafa því gagnaver (kannski er réttara að nefna þau „bitcoin-ver“?) enn af miklum móð og fátt virðist hafa breyst í þessum efnum á síðustu fimm árum þrátt fyrir margs konar fullyrðingar um samdrátt og yfirlýsingar orkufyrirtækja eins og Landsvirkjunar um að ekki yrði áframhald á raforkusölu í bitcoingröft. Af opinberum gögnum má ætla að Landsvirkjun sé langtum umfangsmest íslenskra orkufyrirtækja í raforkusölu til gagnavera, enda selur fyrirtækið öllum stóru gagnaversfyrirtækjum landsins raforku. Líklegast vita fáir utan veggja Landsvirkjunar hvert raunverulegt umfang raforkusölu fyrirtækisins til bitcoingraftar er, en auðveldlega má draga þá ályktun af framangreindu að hún sé mjög mikil, jafnvel um og yfir 100 MW í uppsettu afli ef áætlanir Mellerud reynast á rökum reistar. Landsvirkjun hefur lýst því yfir að ekki verði virkjað sérstaklega fyrir gagnaver. En hvað þýðir það nákvæmlega þegar um stórvirkjanir er að ræða? Núna er bygging Hvammsvirkjunar í Þjórsá yfirvofandi en uppsett afl hennar er 95 MW og raforkuframleiðslugeta 720 GWst/ári. Hörður Arnarson sagði í viðtali í Kveik 18. apríl síðastliðinn að ekki væri ljóst í hvað orkan frá Hvammsvirkjun myndi fara, en talaði um „almenna aukningu á markaðnum“ og jú, gagnaver (á mín. 32:40 í þættinum). Það er kannski áhugavert að benda á að afl og framleiðsla Hvammsvirkjun passar hér um bil nákvæmlega við ætlaða raforkusölu Landsvirkjunar til bitcoingraftar. Þótt Hvammsvirkjun yrði þannig ekki reist beinlínis fyrir íslenskan bitcoingröft þá myndi hún að öllum líkindum standa undir honum og viðhalda jafnvel með því að styrkja aukinn gagnaversiðnað á Íslandi sem sóar orku í bitcoin. Hvammsvirkjun passar því í raun fullkomlega til að halda áfram úti bitcoingrefti sem á rót sína hjá Landsvirkjun, hún yrði sannkölluð bitcoinvirkjun. Risastóra vandamálið er að Hvammsvirkjun á að reisa á fiskgengu svæði Þjórsár og fjölmargir sérfræðingar hafa í meira en 12 ár margbent með vísindalegum gögnum á þá miklu hættu sem laxastofni Þjórsár og öðru lífríki stendur af virkjanaáformunum og að mótvægisaðgerðir til verndar fiskistofnum muni ekki virka. Landsvirkjun og opinberar stofnanir hafa allan þann tíma hunsað þau varnaðarorð með öllu. Nú síðast lagði dr. Margaret Filardo, bandarískur líffræðingur og sérfræðingur í áhrifum virkjunarmannvirkja á göngufiska, fram nýtt minnisblað þar sem hún ítrekar eindregnar fyrri áhyggjur sínar af villta laxinum og líffræðilegum fjölbreytileika við strendur Íslands, verði af Hvammsvirkjun. En rafmyntir og gagnaver eru greinilega mikilvægari í hugum forsvarsmanna Landsvirkjunar og stjórnvalda en náttúra og laxfiskar. Laxastofni Þjórsár skal því fórnað fyrir bitcoinvirkjunina Hvammsvirkjun og það hryggilega tilgangsleysi sem bitcoingröftur er. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða
Stéttaskipt tjáningarfrelsi Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir Skoðun
Skoðun Hvalir, lög og líf: Ísland á siðferðilegum krossgötum Anahita Babaei,Elissa Phillips skrifar
Skoðun Fimm ráð um hvernig þinn hópur getur stutt við þann sem greinist með krabbamein Hólmfríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun Við verðum að ræða um Reykjavíkurflugvöll Daði Rafnsson,Margrét Manda Jónsdóttir,Kristján Vigfússon skrifar
Skoðun Stéttaskipt tjáningarfrelsi Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir skrifar
Stéttaskipt tjáningarfrelsi Tanja M. Ísfjörð Magnúsdóttir,Ólöf Tara Harðardóttir,Hulda Hrund Guðrúnar Sigmundsdóttir Skoðun