Bitcoinvirkjunin Snæbjörn Guðmundsson skrifar 11. júní 2023 10:01 Enginn veit hve mikil raforka fer í bitcoinvinnslu hérlendis. Og þó, einhverjir vita það, en almenningur á Íslandi er ekki þeirra á meðal. Um umfang bitcoinvinnslu á Íslandi er helst ekki rætt opinberlega þótt örfáir metnaðargjarnir fjölmiðlamenn hafi stundum reynt að grafast fyrir um það og þingmenn m.a.s. spurt umhverfisráðherra á Alþingi. Upplýsingarnar eru sagðar einkamál gagnavera vegna samkeppnissjónarmiða. Ætli það sé ekki enda affarasælast fyrir orkufyrirtæki í almannaeigu eins og Landsvirkjun að gefa sem minnst upp um umfang hins óvinsæla, orkufreka og óumhverfisvæna iðnaðar? Samkvæmt tölum Orkustofnunar (sjá OS-2023-T003-01) var uppsett afl sem gagnaver fengu árið 2022 alls 140 MW og þau notuðu um 1.170 GWst af raforku, eða um 6% af heildarraforkunotkun á Íslandi (30% meira en íslensk heimili nota samanlagt). Hve hátt hlutfall af þessari orkunotkun fer í bitcoingröft? Af því fer tvennum sögum. Í skýrslu KPMG frá 2018 kom fram að um 90% af raforkunotkun íslenskra gagnavera hafi verið til að grafa eftir bitcoin. Samtök iðnaðarins hafa síðan þá reynt að fegra stöðuna með því að segjast áætla að aðeins um helmingur af „starfsemi gagnavera“ hér á landi tengist vinnslu rafmynta og gagnaverin öðlist sífellt fjölbreyttari hlutverk. Hvernig „starfsemi gagnavera“ er skilgreind af samtökunum er með öllu óljóst og þau skauta fimlega framhjá því að ræða aðalatriðið: hlutfall raforkunotkunar gagnavera sem fer til bitcoinvinnslu. Þá hefur Landsvirkjun allt frá 2021 sagst ýmist ætla að draga úr raforkusölu til rafmyntagraftar, ekki endurnýja samninga, hætta að veita raforkumyntgrefti forgangsorku eða jafnvel hætta sölu í slíkt alfarið, en yfirlýsingar fyrirtækisins eru ekki mjög skýrar. Í viðtali í mars 2022 fullyrti forstjóri Verne Global sem rekur gagnaver í Reykjanesbæ aftur á móti að öll gagnaver Íslands önnur en hans eigið gerðu lítið annað en að grafa eftir bitcoin. Hann hefur vissulega hagsmuni af því að fegra eigin rekstur en er sá eini innan úr iðnaðinum sem hefur tjáð sig um rafmyntagröft á Íslandi. Aðrir eru þöglir sem gröfin. En þótt nánast enginn hér á landi vilji ræða málin opinskátt þá gera bitcoinsérfræðingar erlendis það. Í nýbirtri greiningu bitcoinsérfræðingsins Jaran Mellerud bendir hann á að „reiknigeta“ (e. hashrate) íslensks bitcoiniðnaðar nemi um 1,3% af heildarreiknigetu heimsins. Þar sem íbúar Íslands eru aðeins um 370.000 (0,005% af íbúafjölda jarðar) þýðir þetta að Ísland er langmesta bitcoinframleiðsluland heims miðað við íbúafjölda. Enn eitt heimsmetið. Þá áætlar Mellerud að bitcoingröftur á Íslandi nýti um 120 MW af uppsettu afli, en það eru heil 85% af því 140 MW heildarafli sem íslensk gagnaver notuðu árið 2022 samkvæmt tölum Orkustofnunar. Hér grafa því gagnaver (kannski er réttara að nefna þau „bitcoin-ver“?) enn af miklum móð og fátt virðist hafa breyst í þessum efnum á síðustu fimm árum þrátt fyrir margs konar fullyrðingar um samdrátt og yfirlýsingar orkufyrirtækja eins og Landsvirkjunar um að ekki yrði áframhald á raforkusölu í bitcoingröft. Af opinberum gögnum má ætla að Landsvirkjun sé langtum umfangsmest íslenskra orkufyrirtækja í raforkusölu til gagnavera, enda selur fyrirtækið öllum stóru gagnaversfyrirtækjum landsins raforku. Líklegast vita fáir utan veggja Landsvirkjunar hvert raunverulegt umfang raforkusölu fyrirtækisins til bitcoingraftar er, en auðveldlega má draga þá ályktun af framangreindu að hún sé mjög mikil, jafnvel um og yfir 100 MW í uppsettu afli ef áætlanir Mellerud reynast á rökum reistar. Landsvirkjun hefur lýst því yfir að ekki verði virkjað sérstaklega fyrir gagnaver. En hvað þýðir það nákvæmlega þegar um stórvirkjanir er að ræða? Núna er bygging Hvammsvirkjunar í Þjórsá yfirvofandi en uppsett afl hennar er 95 MW og raforkuframleiðslugeta 720 GWst/ári. Hörður Arnarson sagði í viðtali í Kveik 18. apríl síðastliðinn að ekki væri ljóst í hvað orkan frá Hvammsvirkjun myndi fara, en talaði um „almenna aukningu á markaðnum“ og jú, gagnaver (á mín. 32:40 í þættinum). Það er kannski áhugavert að benda á að afl og framleiðsla Hvammsvirkjun passar hér um bil nákvæmlega við ætlaða raforkusölu Landsvirkjunar til bitcoingraftar. Þótt Hvammsvirkjun yrði þannig ekki reist beinlínis fyrir íslenskan bitcoingröft þá myndi hún að öllum líkindum standa undir honum og viðhalda jafnvel með því að styrkja aukinn gagnaversiðnað á Íslandi sem sóar orku í bitcoin. Hvammsvirkjun passar því í raun fullkomlega til að halda áfram úti bitcoingrefti sem á rót sína hjá Landsvirkjun, hún yrði sannkölluð bitcoinvirkjun. Risastóra vandamálið er að Hvammsvirkjun á að reisa á fiskgengu svæði Þjórsár og fjölmargir sérfræðingar hafa í meira en 12 ár margbent með vísindalegum gögnum á þá miklu hættu sem laxastofni Þjórsár og öðru lífríki stendur af virkjanaáformunum og að mótvægisaðgerðir til verndar fiskistofnum muni ekki virka. Landsvirkjun og opinberar stofnanir hafa allan þann tíma hunsað þau varnaðarorð með öllu. Nú síðast lagði dr. Margaret Filardo, bandarískur líffræðingur og sérfræðingur í áhrifum virkjunarmannvirkja á göngufiska, fram nýtt minnisblað þar sem hún ítrekar eindregnar fyrri áhyggjur sínar af villta laxinum og líffræðilegum fjölbreytileika við strendur Íslands, verði af Hvammsvirkjun. En rafmyntir og gagnaver eru greinilega mikilvægari í hugum forsvarsmanna Landsvirkjunar og stjórnvalda en náttúra og laxfiskar. Laxastofni Þjórsár skal því fórnað fyrir bitcoinvirkjunina Hvammsvirkjun og það hryggilega tilgangsleysi sem bitcoingröftur er. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Snæbjörn Guðmundsson Umhverfismál Orkumál Rafmyntir Deilur um Hvammsvirkjun Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Enginn veit hve mikil raforka fer í bitcoinvinnslu hérlendis. Og þó, einhverjir vita það, en almenningur á Íslandi er ekki þeirra á meðal. Um umfang bitcoinvinnslu á Íslandi er helst ekki rætt opinberlega þótt örfáir metnaðargjarnir fjölmiðlamenn hafi stundum reynt að grafast fyrir um það og þingmenn m.a.s. spurt umhverfisráðherra á Alþingi. Upplýsingarnar eru sagðar einkamál gagnavera vegna samkeppnissjónarmiða. Ætli það sé ekki enda affarasælast fyrir orkufyrirtæki í almannaeigu eins og Landsvirkjun að gefa sem minnst upp um umfang hins óvinsæla, orkufreka og óumhverfisvæna iðnaðar? Samkvæmt tölum Orkustofnunar (sjá OS-2023-T003-01) var uppsett afl sem gagnaver fengu árið 2022 alls 140 MW og þau notuðu um 1.170 GWst af raforku, eða um 6% af heildarraforkunotkun á Íslandi (30% meira en íslensk heimili nota samanlagt). Hve hátt hlutfall af þessari orkunotkun fer í bitcoingröft? Af því fer tvennum sögum. Í skýrslu KPMG frá 2018 kom fram að um 90% af raforkunotkun íslenskra gagnavera hafi verið til að grafa eftir bitcoin. Samtök iðnaðarins hafa síðan þá reynt að fegra stöðuna með því að segjast áætla að aðeins um helmingur af „starfsemi gagnavera“ hér á landi tengist vinnslu rafmynta og gagnaverin öðlist sífellt fjölbreyttari hlutverk. Hvernig „starfsemi gagnavera“ er skilgreind af samtökunum er með öllu óljóst og þau skauta fimlega framhjá því að ræða aðalatriðið: hlutfall raforkunotkunar gagnavera sem fer til bitcoinvinnslu. Þá hefur Landsvirkjun allt frá 2021 sagst ýmist ætla að draga úr raforkusölu til rafmyntagraftar, ekki endurnýja samninga, hætta að veita raforkumyntgrefti forgangsorku eða jafnvel hætta sölu í slíkt alfarið, en yfirlýsingar fyrirtækisins eru ekki mjög skýrar. Í viðtali í mars 2022 fullyrti forstjóri Verne Global sem rekur gagnaver í Reykjanesbæ aftur á móti að öll gagnaver Íslands önnur en hans eigið gerðu lítið annað en að grafa eftir bitcoin. Hann hefur vissulega hagsmuni af því að fegra eigin rekstur en er sá eini innan úr iðnaðinum sem hefur tjáð sig um rafmyntagröft á Íslandi. Aðrir eru þöglir sem gröfin. En þótt nánast enginn hér á landi vilji ræða málin opinskátt þá gera bitcoinsérfræðingar erlendis það. Í nýbirtri greiningu bitcoinsérfræðingsins Jaran Mellerud bendir hann á að „reiknigeta“ (e. hashrate) íslensks bitcoiniðnaðar nemi um 1,3% af heildarreiknigetu heimsins. Þar sem íbúar Íslands eru aðeins um 370.000 (0,005% af íbúafjölda jarðar) þýðir þetta að Ísland er langmesta bitcoinframleiðsluland heims miðað við íbúafjölda. Enn eitt heimsmetið. Þá áætlar Mellerud að bitcoingröftur á Íslandi nýti um 120 MW af uppsettu afli, en það eru heil 85% af því 140 MW heildarafli sem íslensk gagnaver notuðu árið 2022 samkvæmt tölum Orkustofnunar. Hér grafa því gagnaver (kannski er réttara að nefna þau „bitcoin-ver“?) enn af miklum móð og fátt virðist hafa breyst í þessum efnum á síðustu fimm árum þrátt fyrir margs konar fullyrðingar um samdrátt og yfirlýsingar orkufyrirtækja eins og Landsvirkjunar um að ekki yrði áframhald á raforkusölu í bitcoingröft. Af opinberum gögnum má ætla að Landsvirkjun sé langtum umfangsmest íslenskra orkufyrirtækja í raforkusölu til gagnavera, enda selur fyrirtækið öllum stóru gagnaversfyrirtækjum landsins raforku. Líklegast vita fáir utan veggja Landsvirkjunar hvert raunverulegt umfang raforkusölu fyrirtækisins til bitcoingraftar er, en auðveldlega má draga þá ályktun af framangreindu að hún sé mjög mikil, jafnvel um og yfir 100 MW í uppsettu afli ef áætlanir Mellerud reynast á rökum reistar. Landsvirkjun hefur lýst því yfir að ekki verði virkjað sérstaklega fyrir gagnaver. En hvað þýðir það nákvæmlega þegar um stórvirkjanir er að ræða? Núna er bygging Hvammsvirkjunar í Þjórsá yfirvofandi en uppsett afl hennar er 95 MW og raforkuframleiðslugeta 720 GWst/ári. Hörður Arnarson sagði í viðtali í Kveik 18. apríl síðastliðinn að ekki væri ljóst í hvað orkan frá Hvammsvirkjun myndi fara, en talaði um „almenna aukningu á markaðnum“ og jú, gagnaver (á mín. 32:40 í þættinum). Það er kannski áhugavert að benda á að afl og framleiðsla Hvammsvirkjun passar hér um bil nákvæmlega við ætlaða raforkusölu Landsvirkjunar til bitcoingraftar. Þótt Hvammsvirkjun yrði þannig ekki reist beinlínis fyrir íslenskan bitcoingröft þá myndi hún að öllum líkindum standa undir honum og viðhalda jafnvel með því að styrkja aukinn gagnaversiðnað á Íslandi sem sóar orku í bitcoin. Hvammsvirkjun passar því í raun fullkomlega til að halda áfram úti bitcoingrefti sem á rót sína hjá Landsvirkjun, hún yrði sannkölluð bitcoinvirkjun. Risastóra vandamálið er að Hvammsvirkjun á að reisa á fiskgengu svæði Þjórsár og fjölmargir sérfræðingar hafa í meira en 12 ár margbent með vísindalegum gögnum á þá miklu hættu sem laxastofni Þjórsár og öðru lífríki stendur af virkjanaáformunum og að mótvægisaðgerðir til verndar fiskistofnum muni ekki virka. Landsvirkjun og opinberar stofnanir hafa allan þann tíma hunsað þau varnaðarorð með öllu. Nú síðast lagði dr. Margaret Filardo, bandarískur líffræðingur og sérfræðingur í áhrifum virkjunarmannvirkja á göngufiska, fram nýtt minnisblað þar sem hún ítrekar eindregnar fyrri áhyggjur sínar af villta laxinum og líffræðilegum fjölbreytileika við strendur Íslands, verði af Hvammsvirkjun. En rafmyntir og gagnaver eru greinilega mikilvægari í hugum forsvarsmanna Landsvirkjunar og stjórnvalda en náttúra og laxfiskar. Laxastofni Þjórsár skal því fórnað fyrir bitcoinvirkjunina Hvammsvirkjun og það hryggilega tilgangsleysi sem bitcoingröftur er. Höfundur er jarðfræðingur og formaður Náttúrugriða
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun