Að skjóta sig í stóru tána Sigursteinn Másson skrifar 16. maí 2023 15:00 Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hvalveiðar Sigursteinn Másson Mest lesið Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar Skoðun Vilja Ísland í sambandsríki Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Blikkandi viðvörunarljós Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Evrópa er í hnignun“ – Er það samt? Lítum aðeins á söguna Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Vindmyllufyrirtæki í áskrift hjá íslenskum almenningi Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Metnaðarfull markmið og stórir sigrar Halla Helgadóttir skrifar Skoðun Hvers virði er vara ef hún er ekki seld? Jón Jósafat Björnsson skrifar Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Sjá meira
Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Nokkur atriði sem almennum borgara finnst að helst megi ekki ræða – eða mjög sjaldan Hjalti Þórðarson skrifar
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun