Að skjóta sig í stóru tána Sigursteinn Másson skrifar 16. maí 2023 15:00 Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hvalveiðar Sigursteinn Másson Mest lesið Fáránlegar hugmyndir Haraldur F. Gíslason Skoðun Heyrn er mannréttindi Kristbjörg Pálsdóttir Skoðun Hver á að mennta barnið mitt? Ólöf Ása Benediktsdóttir Skoðun Sund og kvíði Davíð Már Sigurðsson Skoðun Er okur á leigumarkaði? Reynir Böðvarsson Skoðun Lýst yfir hættustigi vegna áfengisdrykkju Gunnar Hersveinn Skoðun Skynsamleg orkunýting Eva Dögg Davíðsdóttir Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Gerum Áslaugu Örnu að formanni Sjálfstæðisflokksins! Einar Baldvin Árnason Skoðun Dökk heimsmynd Jóhanns Páls Hildur Sverrisdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er okur á leigumarkaði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Skynsamleg orkunýting Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Tímamót fyrir kvenheilsu Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Hver á að mennta barnið mitt? Ólöf Ása Benediktsdóttir skrifar Skoðun Óþarfa steinar í götunni Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Stofnun Félags Hafnarverkamanna: Ástæður og áhrif Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Heyrn er mannréttindi Kristbjörg Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvernig líður þér í dag? Hildur Vilhelmsdóttir skrifar Skoðun Framtíð sjúkraliða, viðbótarnám og nýliðun til að efla heilbrigðisþjónustuna Sandra B. Franks skrifar Skoðun Orkuskipti við hafnir á Norðurlandi eystra Ottó Elíasson skrifar Skoðun Það er alltaf von að vekja fólk til vitundar um mikilvægi geðheilbrigðis Ellen Calmon skrifar Skoðun Heilbrigðisráðherra tekur stórt skref í krabbameinsforvörnum Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Skrepp í skimun, október tími umhugsunar Halla Signý Kristjánsdóttir,Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Er ekki bara best að hætta þessu bulli og kjósa? Óli Valur Pétursson skrifar Skoðun Sálfræðimeðferð - Mannréttindi eða munaður? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Geðheilsa er samfélagsmál Halldóra Friðgerður Víðisdóttir skrifar Skoðun Sund og kvíði Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Að bjarga mannslífi Högni Óskarsson skrifar Skoðun Sameiginlegt verkefni okkar allra Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dökk heimsmynd Jóhanns Páls Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Við erum á allt öðrum stað Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ungt afbrotafólk og mikilvægi endurhæfingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Fáránlegar hugmyndir Haraldur F. Gíslason skrifar Skoðun Hættið að hæða lýðræðið - Slítið stjórnarsamstarfinu! Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gerum Áslaugu Örnu að formanni Sjálfstæðisflokksins! Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Frá vinnustofum til borðstofa Halla Margrét Hinriksdóttir,Inga Minelgaite skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra. En hvað svo? Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvernig líður þér í vinnunni? Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga Gígju Baldursdóttir skrifar Skoðun Kvótakerfi stjórnmálaflokkanna Einar G. Harðarson skrifar Sjá meira
Daginn eftir að forsprakki Sea Shepherd samtakanna hafði ásamt félaga sínum sökkt tveimur hvalveiðibátum í Reykjavíkurhöfn í nóvember 1986 spurði blaðamaður DV hann hvaða rétt hann hefði til að sökkva skipum þjóða sem hann teldi vera að brjóta lög. Svaraði hann því til að Íslendíngar væru að brjóta alþjóðalög jafnframt því sem þeir tröðkuðu á siðferðilegum lögum, hvalir væru ákaflega miklar vitsmunaverur svo dráp á þeim jafngilti morði. ,,Eina hliðstæðan við hvaladráp Íslendínga eru gyðingaofsóknir Hitlers,“ sagði forsprakkinn Paul Watson að nafni. Verr af stað farið... Þetta skemmdarverk bandarísku samtakanna stöðvaði ekki hvalveiðar við Ísland en þremur árum síðar var þrettán ára hlé gert á þeim vegna alþjóðlegs hvalveiðibanns. Þegar ég byrjaði að tala gegn hvalveiðum árið 2003, árið sem veiðarnar hófust að nýju, fann ég strax fyrir andúð sem ég hafði ekki kynnst áður á Íslandi. Sterkum tilfinningum frá fólki sem tengdi andstöðu við hvalveiðar því sem flokkað var sem hryðjuverk öfgasinnaðra dýraverndarsamtaka. Árin áður en hvalveiðibátunum var sökkt sýndu kannanir að stuðningur almennings á Íslandi við hvalveiðar fór minnkandi en þar á eftir var það nánast flokkað sem landráð að hafa efasemdir um hvaladrápin. Fram á annan áratug þessarar aldar sættu ég og sjálfboðaliðar mínir reglulega gagnrýni og stundum aðkasti frá Íslendíngum vegna þessarar sögu. Ég er nokkuð viss um að hefði Sea Shepherd sleppt hinu heimskulega skemmdarverki 1986 að hvalveiðunum hefði þá lokið 1990 fyrir fullt og allt og við værum ekki í þeirri stöðu sem við nú erum í. Aðgerðir samtakanna leiddu þannig mögulega til dauða þúsunda hvala til viðbótar í stað þess að verða þeim til verndar. Fer ekki saman hljóð og mynd Þetta rifja ég upp núna vegna viðbragðanna sem orðið hafa við eftirlitsskýrslu MAST sem birt var þann 8. maí sl. Baráttuaðferðir geta nefnilega skipt sköpum varðandi það hvort markmið nást eða klúðrast. Mér var mikið brugðið þegar ég sá útkomu skýrslu MAST eins og mörgum öðrum. Ég var mjög fylgjandi því að Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra setti reglugerð um aukið eftirlit þann 11. ágúst á síðasta ári eftir vandaðan undirbúning frá því um vorið og trúði því að myndatökurnar af veiðunum mundu sanna að engin leið væri til að tryggja skjótan dauðdaga þessara risavöxnu dýra í hafinu. Niðurstaðan var mun verri en ég hafði búist við. Óásættanlegt að mati MAST og ekki í samæmi við markmið laga en veiðarnar samt lýstar löglegar. Mesta undrun mína vakti þó það að MAST skyldi ekki leggja til nein viðurlög við frekari brotum á dýravelferðarlögum. Það kemur nú í hlut matvælaráðherra að þrýsta á um slíkt á komandi vertíð sem verður að verða sú allra síðasta í sögunni. Að missa marks Það var við því að búast að kröfur kæmu fram um það að Hvalur hf yrði tafarlaust svipt veiðileyfi því sem fyrirtækið fékk árið 2018 og rennur út í lok árs. Dýraníðið sem fram kemur í skýrslunni og á þeirri kvikmyndaupptöku sem afhent var fjölmiðlum er þannig að það kallar eðlilega fram sterkar tilfinningar og reiði. Það væri hins vegar mikið hættuspil ef matvælaráðherra yrði að þessum kröfum og ekki þágu málstaðarins. Lögfræðingar bæði matvælaráðuneytis og MAST eru á því að slík afturköllun á leyfi mundi ekki standast lög, jafnvel vera brot á stjórnarskrá og varða við lög um ráðherraábyrgð. Mörg helstu hagsmunasamtök landsins s.s. Bændasamtökin, Samtök Sjávarútvegsfyrirtækja, Starfsgreinasambandið, ASÍ o. s .frv. mundu fylkja sér að baki Hval hf. Það fordæmi sem gefið væri með því að svipta veiði- og matvælaframleiðslufyrirtæki gildandi leyfi mundi vekja gríðarlega sterk og neikvæð viðbrögð. Sjálfsmark Þar með væri sá ráðherra sem ákvað hið aukna eftirlit og hefur gagnrýnt hvalveiðar hvað mest úr sögunni og einhver annar tæki við sem mundi mögulega vilja halda hvalveiðum sem lengst áfram. Aðaleigandi Hvals hf. Kristján Loftsson væri með öll vopn í hendi sér. Hvalveiðar mundu halda áfram í sumar eins og ekkert hefði í skorist og ekki ólíklegt að reglugerðin um hið aukna eftirlit, sem framkallað hafa viðbrögðin nú, að hún yrði afnumin og öflun frekari sönnunargagna um veiðarnar þar með stöðvuð. Kristján væri málaður sem fórnarlamb pólitískra ofsókna og fengi að öllum líkindum ferskan fimm ára kvóta í sárabætur. Allt að þúsund hvalir yrðu veiddir til viðbótar sem annars hefðu notið verndar. Stöngin inn Er ekki komið gott af þessari sögu? Einn maður hagnaðist verulega á hvalveiðihléinu við Ísland 1990. Hann heitir Kristján Loftsson. Bæturnar og fyrirgreiðslan sem hann hlaut að launum frá íslenska ríkinu gerðu hann að einum ríkasta manni landsins. Það er í krafti þess auðs sem hann getur tapað að minnsta kosti 300 milljónum króna að meðaltali á ári á hvalveiðiútgerð sinni. Nú þarf að gera þá skýlausu kröfu til MAST að þau beiti þeim úrræðum sem stofnunin að lögum og reglugerðum hefur til að refsa Hval hf í sumar um leið og fyrirtækið verður aftur uppvíst að því að kvelja hval sem mun því miður gerast í einni af allra fyrstu veiðiferðunum. Í framhaldinu þarf að fara í það að veita engin ný veiðileyfi og afnema lögin frá 1949 um hvalveiðar þannig að þessi mögnuðu dýr njóti til allrar framtíðar þeirrar verndar sem þau eiga skilið. Höfundur er dýravinur.
Skoðun Framtíð sjúkraliða, viðbótarnám og nýliðun til að efla heilbrigðisþjónustuna Sandra B. Franks skrifar
Skoðun Það er alltaf von að vekja fólk til vitundar um mikilvægi geðheilbrigðis Ellen Calmon skrifar
Skoðun Heilbrigðisráðherra tekur stórt skref í krabbameinsforvörnum Halla Þorvaldsdóttir skrifar
Skoðun Skrepp í skimun, október tími umhugsunar Halla Signý Kristjánsdóttir,Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Hvernig líður þér í vinnunni? Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga Gígju Baldursdóttir skrifar