Verksmiðja eða gríðarstórt loftslagsverkefni? Þorsteinn Víglundsson skrifar 26. nóvember 2022 15:30 Í síðustu viku hélt Heidelberg Materials vel heppnaðan íbúafund um fyrirhugaða móbergsvinnslu í Þorlákshöfn þar sem íbúum bæjarins og sveitarfélagsins alls voru kynnt áform fyrirtækisins. Umræðurnar á fundinum voru að mínu mati öllum gagnlegar og spurningarnar eðlilega margar. Mikilvægt er að hefja samtal við nærsamfélagið í Ölfusi og kynna verkefnið eins og það er statt svo íbúar geti myndað sér upplýsta skoðun. Í opinberri umræðu í kjölfarið þykir mér þó umræðan hafa farið nokkuð harkalega í eina átt og loftslagsþátturinn, meginforsenda verkefnisins, að miklu leyti gleymst. Minnkandi kolefnisspor byggingariðnaðar skiptir verulegu máli Það er ekkert leyndarmál að byggingariðnaðurinn er einn mesti losunarvaldur koltvísýrings í heiminum. Sementsframleiðsla ein og sér er talin valda 6-8% af koltvísýringslosuninni. Það er ekki hlaupið að því að hætta notkun sements enda er það í raun uppistaðan í gríðarmörgum mannvirkjum og enginn staðgengill í sjónmáli. Þess vegna verður að finna leiðir til að minnka kolefnisspor þess. En það er einmitt hér sem við verðum að skoða stöðu mála heildstætt í heiminum. Getur Ísland verið eyland í umheiminum? Umræðan um það hvort byggingar fái að rísa í Þorlákshöfn og hvort taka eigi efni úr námum snýst líka um það hvaða kröfur við getum gert um lífsgæði og efnahag án þess að bera ábyrgð sjálf og hvort Ísland geti verið eyland þegar kemur að því að gera hlutina á ábyrgan hátt. Nútímasamfélag krefst mikils hráefnis, eldsneytis til flutninga, málma í tækin sem við notum og byggingarefnis í þróun borga og samfélaga. Við okkur blasir spurningin hvort við ætlum að taka saman ábyrgð á því að gera þetta vel, hvort við ætlum að láta af hendi lífsgæði sem við erum farin að taka sem sjálfsögðum hlut eða hvort við ætlum að gefast upp gagnvart loftslagsvandanum. Sömu daga og fjallað var um íbúafundinn í fjölmiðlum í síðustu viku voru áberandi fréttir af neyðarköllum frá COP ráðstefnunni í Egyptalandi þar sem ríki heims voru grátbeðin um að draga úr losun með öllum tiltækum ráðum og fagaðilar úr ólíkum áttum tóku undir. Getum við með góðri samvisku úthýst námuvinnslu til þróunarríkja og byggt okkar samfélag án þess að vita hvaðan eða hvernig byggingarefnin koma? Getum við gert kröfu um að jöklum heimsins sé bjargað án þess að taka sjálf þátt í því verkefni? Með sama hætti og við njótum afraksturs af námuvinnslu eftir hráefnum til rafhlöðusmíði í rafmagnsbíla sem gera okkur kleift að ráðast í orkuskipti í samgöngum, getum við aðstoðað Evrópuríki við lækkun kolefnisspors í byggingariðnaði með mölun og útflutningi á móbergi hér á landi. Eitt stærsta loftslagsverkefni sem um getur á Íslandi Heidelberg Materials hefur tekið þessi mál mjög alvarlega og hyggst draga verulega úr kolefnisspori sínu. Þannig hyggst Heidelberg minnka það um 30% fyrir árið 2025 (miðað við árið 1990) og ná kolefnishlutleysi fyrir árið 2050. Þessi markmið eru raunar til endurskoðunar með það að markmiði að draga enn hraðar úr losun. Verkefnið í Þorlákshöfn er mikilvægur liður í þessari viðleitni. Til samanburðar má nefna að eftir stækkun Carbfix verkefnisins, gríðarlega mikilvægs þróunarverkefnis sem getur haft mikil áhrif í náinni framtíð, mun lofthreinsistöð þess fanga 40.000 tonn af koltvísýringi á ári. Áætlað er að móbergsvinnslan í Þorlákshöfn muni minnka losun um allt að 1,3 milljónir tonna af koltvísýringi á ári sem samsvarar nær öllum bílaflota Íslendinga. Ekki hægt að líta fram hjá loftslagsþættinum meðan heimurinn kallar á aðgerðir Þessar spurningar eru auðvitað stærri en svo að þær snúist eingöngu um stærð einnar byggingar í Þorlákshöfn. Það breytir þó í engu mikilvægi þess að vel sé að verkefninu staðið í einu og öllu í Þorlákshöfn. Þar höfum við svo sannarlega metnað til að gera vel. Á endanum er það síðan auðvitað íbúa Ölfuss að ákveða hvers konar atvinnustarfsemi fer fram í sveitarfélaginu. Móbergsvinnslan í Þorlákshöfn er hins vegar eitt allra stærsta loftslagsverkefnið sem komist hefur á kortið á Íslandi, útilokað er að ræða málið í heild sinni með uppbyggilegum hætti nema sá þáttur sé hafður með í jöfnunni. Að lokum vil ég benda á kynningarvef verkefnisins á heidelberg.is þar sem finna má helstu upplýsingar um það og svör við algengum spurningum. Höfundur er forstjóri Hornsteins og talsmaður Heidelberg Materials á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Ölfus Þorsteinn Víglundsson Mest lesið Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Í síðustu viku hélt Heidelberg Materials vel heppnaðan íbúafund um fyrirhugaða móbergsvinnslu í Þorlákshöfn þar sem íbúum bæjarins og sveitarfélagsins alls voru kynnt áform fyrirtækisins. Umræðurnar á fundinum voru að mínu mati öllum gagnlegar og spurningarnar eðlilega margar. Mikilvægt er að hefja samtal við nærsamfélagið í Ölfusi og kynna verkefnið eins og það er statt svo íbúar geti myndað sér upplýsta skoðun. Í opinberri umræðu í kjölfarið þykir mér þó umræðan hafa farið nokkuð harkalega í eina átt og loftslagsþátturinn, meginforsenda verkefnisins, að miklu leyti gleymst. Minnkandi kolefnisspor byggingariðnaðar skiptir verulegu máli Það er ekkert leyndarmál að byggingariðnaðurinn er einn mesti losunarvaldur koltvísýrings í heiminum. Sementsframleiðsla ein og sér er talin valda 6-8% af koltvísýringslosuninni. Það er ekki hlaupið að því að hætta notkun sements enda er það í raun uppistaðan í gríðarmörgum mannvirkjum og enginn staðgengill í sjónmáli. Þess vegna verður að finna leiðir til að minnka kolefnisspor þess. En það er einmitt hér sem við verðum að skoða stöðu mála heildstætt í heiminum. Getur Ísland verið eyland í umheiminum? Umræðan um það hvort byggingar fái að rísa í Þorlákshöfn og hvort taka eigi efni úr námum snýst líka um það hvaða kröfur við getum gert um lífsgæði og efnahag án þess að bera ábyrgð sjálf og hvort Ísland geti verið eyland þegar kemur að því að gera hlutina á ábyrgan hátt. Nútímasamfélag krefst mikils hráefnis, eldsneytis til flutninga, málma í tækin sem við notum og byggingarefnis í þróun borga og samfélaga. Við okkur blasir spurningin hvort við ætlum að taka saman ábyrgð á því að gera þetta vel, hvort við ætlum að láta af hendi lífsgæði sem við erum farin að taka sem sjálfsögðum hlut eða hvort við ætlum að gefast upp gagnvart loftslagsvandanum. Sömu daga og fjallað var um íbúafundinn í fjölmiðlum í síðustu viku voru áberandi fréttir af neyðarköllum frá COP ráðstefnunni í Egyptalandi þar sem ríki heims voru grátbeðin um að draga úr losun með öllum tiltækum ráðum og fagaðilar úr ólíkum áttum tóku undir. Getum við með góðri samvisku úthýst námuvinnslu til þróunarríkja og byggt okkar samfélag án þess að vita hvaðan eða hvernig byggingarefnin koma? Getum við gert kröfu um að jöklum heimsins sé bjargað án þess að taka sjálf þátt í því verkefni? Með sama hætti og við njótum afraksturs af námuvinnslu eftir hráefnum til rafhlöðusmíði í rafmagnsbíla sem gera okkur kleift að ráðast í orkuskipti í samgöngum, getum við aðstoðað Evrópuríki við lækkun kolefnisspors í byggingariðnaði með mölun og útflutningi á móbergi hér á landi. Eitt stærsta loftslagsverkefni sem um getur á Íslandi Heidelberg Materials hefur tekið þessi mál mjög alvarlega og hyggst draga verulega úr kolefnisspori sínu. Þannig hyggst Heidelberg minnka það um 30% fyrir árið 2025 (miðað við árið 1990) og ná kolefnishlutleysi fyrir árið 2050. Þessi markmið eru raunar til endurskoðunar með það að markmiði að draga enn hraðar úr losun. Verkefnið í Þorlákshöfn er mikilvægur liður í þessari viðleitni. Til samanburðar má nefna að eftir stækkun Carbfix verkefnisins, gríðarlega mikilvægs þróunarverkefnis sem getur haft mikil áhrif í náinni framtíð, mun lofthreinsistöð þess fanga 40.000 tonn af koltvísýringi á ári. Áætlað er að móbergsvinnslan í Þorlákshöfn muni minnka losun um allt að 1,3 milljónir tonna af koltvísýringi á ári sem samsvarar nær öllum bílaflota Íslendinga. Ekki hægt að líta fram hjá loftslagsþættinum meðan heimurinn kallar á aðgerðir Þessar spurningar eru auðvitað stærri en svo að þær snúist eingöngu um stærð einnar byggingar í Þorlákshöfn. Það breytir þó í engu mikilvægi þess að vel sé að verkefninu staðið í einu og öllu í Þorlákshöfn. Þar höfum við svo sannarlega metnað til að gera vel. Á endanum er það síðan auðvitað íbúa Ölfuss að ákveða hvers konar atvinnustarfsemi fer fram í sveitarfélaginu. Móbergsvinnslan í Þorlákshöfn er hins vegar eitt allra stærsta loftslagsverkefnið sem komist hefur á kortið á Íslandi, útilokað er að ræða málið í heild sinni með uppbyggilegum hætti nema sá þáttur sé hafður með í jöfnunni. Að lokum vil ég benda á kynningarvef verkefnisins á heidelberg.is þar sem finna má helstu upplýsingar um það og svör við algengum spurningum. Höfundur er forstjóri Hornsteins og talsmaður Heidelberg Materials á Íslandi.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun