Má ég vera feitur? Sveinn Waage skrifar 12. október 2022 12:31 Ef það er einhver aðkallandi umræða sem erfitt reynist að tækla þá er það slagurinn um offituna. Ég hef barist sjálfur við ofþyngd meginhluta fullorðinsáranna. Og baráttan er enn í dag. Náði býsna langt upp í þyngd rétt eftir aldamótin, en hef síðan þrammað á línu yfirþyngdar og offitu samkvæmt BMI. Reyndar hefur árans BMI stuðullinn undanfarin ár sett mig við dauðans dyr jafnvel í gallabuxum 36 í mittið. BMI er jú ekki allra. En hvað sem því líður er ófrávíkjanleg staðreynd að líkamleg og andleg heilsa mín líka batnar og versnað eftir því magni af aukakílóum sem ég burðast með allan daginn. Ef þau eru 20 þá eru það 10 mjólkurfernur í hvorri hendi allan daginn, alltaf. Þá er bakið í drasli, hné og mjaðmir að kvarta, úthaldið ekkert, svefninn í tjóni og HVERNIG getur þá andlega hliðin verið sterk.? Sleppum útlitinu í þessu því það er afstætt. Þéttur Sveinn og léttur Sveinn kann að höfða mismunandi til fólks. En munurinn á þéttum og léttum heilsufarslega er sláandi mikill. Geri því ráð fyrir að sá léttari sé vinsælli hjá mínum nánustu. Það virðist engu máli skipta hversu ókleift fjall staðreynda um skaðsemi offitu verður, „aðgát skal höfð“ með tilheyrandi ákúrum á sendiboðana toppar fjallið nánast alltaf. „Orð hans/hennar eru uppfull af fordómum, fáfræði og fyrirlitningu“ er gusan sem allflestir aðilar lærðir sem ólærðir fá yfir sig. Við þurfum varla að tiltaka dæmi hér. Pavlov hefði lagt frá sér bjölluna og hundana í rannsóknum sínum á klassískri skilyrðingu ef hann hefði upplifað hvernig umræða um offitu triggerar sömu viðbrögðin hjá sama fólkinu. Ding Dong og hundurinn slefar. Ding Dong og þú ert fáfróður og fyrirlítur feita. Offitufaraldurinn er að reynast okkur sá erfiðasti og dýrasti á þessari öld (að Covid meðtöldu) En sigrar sannleikurinn og vísindin ekki alltaf að lokum? Ekki ef við skoðum stöðu trúarbragða í heiminum? Hringavitleysan í 2000 útgáfum sem stenst enga skoðun, staðreyndir og vísindi heldur áfram að plaga heimsbyggðina og hamla framförum, mannréttindum og sér í lagi kvenréttindum. Það er bara að gerast akkúrat núna. Við höfum því fordæmi í fortíð og nútíð, hvernig staðreyndir meiga sín lítils gagnvart sterkum tilfinningum og hugarfari. Er offitan ekki einmitt soldið þannig í raun? Tilfinningar sem trompa staðreyndir? Alveg eins og klerkarnir í Íran, Talibanar í Afganinstan og Kaþólska kirkjan eru og verða dæmd af sögunni fyrir að verja hræðilegan málstað, eymd og hörmungar, þá má velta fyrir sér hver er ábyrgð þeirra sem tala niður raunverulega hættu offitu? Raunverulegar mannlegar hörmungar. Eins og sann-kristni fornleifafræðingurinn sem fann spítu í fjallshlíð kallar upp “sko örkin hans Nóa var víst til” kallar annar álíka sannfærandi; “en grannt fólk verður líka veikt” En já BMI er gallaður kvarði en að meðaltali og sem endurtekin viðmið virkar hann til að sýna ógnvænlega þróun án hlutdrægni og tilfinninga. Og þróunin er einmitt ógnvænleg. Getum við rætt þennan alvarlega vágest af þeirri alvöru sem hann á skilið? Einn af mínum uppáhalds grínistum Ralphie May var meistari í að brjóta niður veggi fordóma og kynþáttahaturs með snilli sinni og víðsýni. Hann dó úr offitu 45 ára árið 2017. Þvílík sóun á hæfileikum. Aðrir frábærir listamenn í mikilli ofþyngd hafa annað hvort náð þyngdinni niður og heilsunni um leið eða dáið langt fyrir aldur fram. Og auðvitað allt venjulegt fólk líka, ekki misskilja. Og AUÐVITAÐ eiga allir að fá að vera alls konar, í útliti, kynhneigð nefndu það. Fordómar eru ömurlegir punktur, hvort sem það er gegn öðrum kynþáttum, kynjum eða feitum. Allt ömurlegt. En, gæti verið ráð að aðskilja líkams-vanvirðingu annars vegar í umræðunni um offitu og læknisfræðilegar staðreyndir hins vegar? Við bara verðum, og vil ég hrósa því heilbrigðisstarfsfólki sem þorir að stíga fram opinberlega og segja sannleikann, þrátt fyrir hættuna að fá fordóma- og/eða gerendastimpil á sig um leið. Má ég vera feitur? Já, auðvitað en ekki ef ég vil lifa lífinu heilbrigðari, líða betur á sál og líkama. Svarið fyrir mig og mína nánustu er því nei. Höfundur er markaðsstjóri og fyrirlesari í þungavikt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveinn Waage Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Skoðun Á að kjósa það sama og síðast? Reynir Böðvarsson skrifar Sjá meira
Ef það er einhver aðkallandi umræða sem erfitt reynist að tækla þá er það slagurinn um offituna. Ég hef barist sjálfur við ofþyngd meginhluta fullorðinsáranna. Og baráttan er enn í dag. Náði býsna langt upp í þyngd rétt eftir aldamótin, en hef síðan þrammað á línu yfirþyngdar og offitu samkvæmt BMI. Reyndar hefur árans BMI stuðullinn undanfarin ár sett mig við dauðans dyr jafnvel í gallabuxum 36 í mittið. BMI er jú ekki allra. En hvað sem því líður er ófrávíkjanleg staðreynd að líkamleg og andleg heilsa mín líka batnar og versnað eftir því magni af aukakílóum sem ég burðast með allan daginn. Ef þau eru 20 þá eru það 10 mjólkurfernur í hvorri hendi allan daginn, alltaf. Þá er bakið í drasli, hné og mjaðmir að kvarta, úthaldið ekkert, svefninn í tjóni og HVERNIG getur þá andlega hliðin verið sterk.? Sleppum útlitinu í þessu því það er afstætt. Þéttur Sveinn og léttur Sveinn kann að höfða mismunandi til fólks. En munurinn á þéttum og léttum heilsufarslega er sláandi mikill. Geri því ráð fyrir að sá léttari sé vinsælli hjá mínum nánustu. Það virðist engu máli skipta hversu ókleift fjall staðreynda um skaðsemi offitu verður, „aðgát skal höfð“ með tilheyrandi ákúrum á sendiboðana toppar fjallið nánast alltaf. „Orð hans/hennar eru uppfull af fordómum, fáfræði og fyrirlitningu“ er gusan sem allflestir aðilar lærðir sem ólærðir fá yfir sig. Við þurfum varla að tiltaka dæmi hér. Pavlov hefði lagt frá sér bjölluna og hundana í rannsóknum sínum á klassískri skilyrðingu ef hann hefði upplifað hvernig umræða um offitu triggerar sömu viðbrögðin hjá sama fólkinu. Ding Dong og hundurinn slefar. Ding Dong og þú ert fáfróður og fyrirlítur feita. Offitufaraldurinn er að reynast okkur sá erfiðasti og dýrasti á þessari öld (að Covid meðtöldu) En sigrar sannleikurinn og vísindin ekki alltaf að lokum? Ekki ef við skoðum stöðu trúarbragða í heiminum? Hringavitleysan í 2000 útgáfum sem stenst enga skoðun, staðreyndir og vísindi heldur áfram að plaga heimsbyggðina og hamla framförum, mannréttindum og sér í lagi kvenréttindum. Það er bara að gerast akkúrat núna. Við höfum því fordæmi í fortíð og nútíð, hvernig staðreyndir meiga sín lítils gagnvart sterkum tilfinningum og hugarfari. Er offitan ekki einmitt soldið þannig í raun? Tilfinningar sem trompa staðreyndir? Alveg eins og klerkarnir í Íran, Talibanar í Afganinstan og Kaþólska kirkjan eru og verða dæmd af sögunni fyrir að verja hræðilegan málstað, eymd og hörmungar, þá má velta fyrir sér hver er ábyrgð þeirra sem tala niður raunverulega hættu offitu? Raunverulegar mannlegar hörmungar. Eins og sann-kristni fornleifafræðingurinn sem fann spítu í fjallshlíð kallar upp “sko örkin hans Nóa var víst til” kallar annar álíka sannfærandi; “en grannt fólk verður líka veikt” En já BMI er gallaður kvarði en að meðaltali og sem endurtekin viðmið virkar hann til að sýna ógnvænlega þróun án hlutdrægni og tilfinninga. Og þróunin er einmitt ógnvænleg. Getum við rætt þennan alvarlega vágest af þeirri alvöru sem hann á skilið? Einn af mínum uppáhalds grínistum Ralphie May var meistari í að brjóta niður veggi fordóma og kynþáttahaturs með snilli sinni og víðsýni. Hann dó úr offitu 45 ára árið 2017. Þvílík sóun á hæfileikum. Aðrir frábærir listamenn í mikilli ofþyngd hafa annað hvort náð þyngdinni niður og heilsunni um leið eða dáið langt fyrir aldur fram. Og auðvitað allt venjulegt fólk líka, ekki misskilja. Og AUÐVITAÐ eiga allir að fá að vera alls konar, í útliti, kynhneigð nefndu það. Fordómar eru ömurlegir punktur, hvort sem það er gegn öðrum kynþáttum, kynjum eða feitum. Allt ömurlegt. En, gæti verið ráð að aðskilja líkams-vanvirðingu annars vegar í umræðunni um offitu og læknisfræðilegar staðreyndir hins vegar? Við bara verðum, og vil ég hrósa því heilbrigðisstarfsfólki sem þorir að stíga fram opinberlega og segja sannleikann, þrátt fyrir hættuna að fá fordóma- og/eða gerendastimpil á sig um leið. Má ég vera feitur? Já, auðvitað en ekki ef ég vil lifa lífinu heilbrigðari, líða betur á sál og líkama. Svarið fyrir mig og mína nánustu er því nei. Höfundur er markaðsstjóri og fyrirlesari í þungavikt.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun