Engan þarf að öfunda Gísli Rafn Ólafsson skrifar 25. apríl 2022 21:30 Spilling getur tekið á sig ýmsar birtingarmyndir – sumar ljósar, aðrar lúmskar. Það er spilling þegar löggæslufólk tekur við mútum, eins og tíðkast sumsstaðar í heiminum. Lögreglan stöðvar bílinn þinn og segir að þú hafir brotið umferðarlög – en að þú getir sloppið við að fara fyrir dómara ef þú borgar smávægilega “sekt” sem lögreglumaðurinn stingur svo í vasann. Spilling er þó ekki alltaf svona augljós. Reyndar er augljós spilling bara toppurinn á ísjakanum – sem breiðir allverulega úr sér þegar við lítum á hvað leynist undir yfirborðinu. Spilling getur dulist í flóknum skrifræðisferlum og falið sig á bak við ýmiskonar formlegheit – og við þurfum raunar alls ekki að líta langt til þess að finna hana. Í þá tíð er Sjálfstæðisflokkurinn var í meirihluta í Reykjavík, til að mynda, tíðkaðist það að lóðum væri helst úthlutað til þeirra sem fyrst stoppuðu í Valhöll og lögðu inn í kosningasjóð Sjálfstæðisflokksins. Í Kópavogi hafði fyrirtæki í eigu eins bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins svo að segja einokunartangarhald á ákveðnum framkvæmdum innan sveitarfélagsins. Við þurfum ekki einu sinni að horfa til fortíðar í leit að spillingu því hún viðgengst enn í dag. Nýjasta útspilið snýst um að selja gömlum kunningjum og jafnvel ættingjum sínum ríkiseignir á þessum líka prýðilega afslætti. Þegar maður spyr hvernig í ósköpunum standi á því að fjármálaráðherra fái að selja pabba sínum banka fær maður hlægileg og mótsagnarkennd tilsvör. Við fáum að heyra að fjármálaráðherra þurfi bara ekkert að vita hverjum hann selur ríkiseign; honum beri ekkert að kanna hverjir séu að kaupa. Það mætti þá áætla að listinn yfir samþykkt tilboð gæti allt eins samanstaðið af hundrað skyldmennum Bjarna Benediktssonar, Dalton-bræðrum og Bjarnabófunum, og að það væri bara allt í fínasta, prýðilegasta lagi. Þetta er það sem stjórnarliðar vilja telja okkur trú um. Spilling er mislúmsk. Hún felur sig á bak við armslengdir og firrta ábyrgð. Hún réttlætir sig með illa rökstuddu orðagjálfri og afvegaleiðir með útúrsnúningum um túlkun smáatriða. Eftir situr almenningur þó með sárt ennið – og til að strá salti í sárið mæta stjórnarliðar upp í pontu og í fjölmiðlaviðtöl og söngla sjálfumglöð: “Engan þarf að öfunda!” Spilling á Íslandi er nefnilega ekki eins og spillingin þar sem lögreglumaðurinn stöðvar þig og biður þig um mútur. Spilling á Íslandi er líkari myglusvepp sem blómstrar milli veggjanna heima hjá okkur: ef við vöknum ekki til meðvitundar um hana og bregðumst við með afgerandi hætti er hætt við að okkur fari að finnast mygla bara frekar heimilisleg. Kósí jafnvel. Myglan mætir einn daginn, búin að láta sér vaxa skegg og við missum öll vitið. Kannski erum við þar nú þegar. Sátt við mygluna. Við erum nefnilega hætt að láta okkur bregða þegar spillingu bregður fyrir. Ráðherra gerist kannski uppvís að því að eiga aflandsfélög eða nýta sér innherjaupplýsingar til þess að selja hlut sinn í fyrirtækjum eða sjóðum dagana áður en almenningur tapar stórt á hruni þeirra. Við látum í okkur heyra í nokkra daga en svo gleymum við þessu öllu saman um leið og næsti skandall kemur upp. Við erum föst í hneykslishringekju. Við lítum í kringum okkur og öfundum frændfólk okkar í löndum sem við reynum að bera okkur saman við. Þar er ráðherrum og öðrum stjórnmálamönnum gert að taka pokann sinn ef svo mikið sem brotabrot af spillingunni sem við höfum vanist kæmi upp á yfirborðið. Á Íslandi er gott að vera myglaður. Samherjar þínir flykkjast allir til þess að slá upp skjaldborg í kringum mygluna og kóa með fram í rauðan dauðann – og þú gerir slíkt hið sama fyrir þau. Kannski er kominn tími til að stíga á bremsuna og hætta að fara hring eftir hring. Kannski er kominn tími til að við sem þjóð játum það fyrir sjálfum okkur að við séum orðin sjóveik og ringluð af óendanlegu sápuóperunni sem ríkisstjórnin okkar setur á svið dag eftir dag. Það er kominn tími á að við tileinkum okkur ný stjórnmál – heiðarlegri stjórnmál. Mörkum nýtt upphaf þar sem spilling fær ekki að þrífast. Nýtt upphaf þar sem unnið er í þágu almennings en ekki útvaldra vina og vandamanna. Ný stjórnmál í nýju samfélagi – þar sem siðferði og réttlæti fá að ráða meiru ekki flokksskírteini. Stjórnmál þar sem ábyrgð er öxluð þegar mistök eru gerð. Samfélag þar sem við sættum okkur ekki bara við mygluna. Öndum léttar. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Salan á Íslandsbanka Píratar Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Íslenskir bankar Gísli Rafn Ólafsson Mest lesið Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu Skoðun Skoðun Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Spilling getur tekið á sig ýmsar birtingarmyndir – sumar ljósar, aðrar lúmskar. Það er spilling þegar löggæslufólk tekur við mútum, eins og tíðkast sumsstaðar í heiminum. Lögreglan stöðvar bílinn þinn og segir að þú hafir brotið umferðarlög – en að þú getir sloppið við að fara fyrir dómara ef þú borgar smávægilega “sekt” sem lögreglumaðurinn stingur svo í vasann. Spilling er þó ekki alltaf svona augljós. Reyndar er augljós spilling bara toppurinn á ísjakanum – sem breiðir allverulega úr sér þegar við lítum á hvað leynist undir yfirborðinu. Spilling getur dulist í flóknum skrifræðisferlum og falið sig á bak við ýmiskonar formlegheit – og við þurfum raunar alls ekki að líta langt til þess að finna hana. Í þá tíð er Sjálfstæðisflokkurinn var í meirihluta í Reykjavík, til að mynda, tíðkaðist það að lóðum væri helst úthlutað til þeirra sem fyrst stoppuðu í Valhöll og lögðu inn í kosningasjóð Sjálfstæðisflokksins. Í Kópavogi hafði fyrirtæki í eigu eins bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins svo að segja einokunartangarhald á ákveðnum framkvæmdum innan sveitarfélagsins. Við þurfum ekki einu sinni að horfa til fortíðar í leit að spillingu því hún viðgengst enn í dag. Nýjasta útspilið snýst um að selja gömlum kunningjum og jafnvel ættingjum sínum ríkiseignir á þessum líka prýðilega afslætti. Þegar maður spyr hvernig í ósköpunum standi á því að fjármálaráðherra fái að selja pabba sínum banka fær maður hlægileg og mótsagnarkennd tilsvör. Við fáum að heyra að fjármálaráðherra þurfi bara ekkert að vita hverjum hann selur ríkiseign; honum beri ekkert að kanna hverjir séu að kaupa. Það mætti þá áætla að listinn yfir samþykkt tilboð gæti allt eins samanstaðið af hundrað skyldmennum Bjarna Benediktssonar, Dalton-bræðrum og Bjarnabófunum, og að það væri bara allt í fínasta, prýðilegasta lagi. Þetta er það sem stjórnarliðar vilja telja okkur trú um. Spilling er mislúmsk. Hún felur sig á bak við armslengdir og firrta ábyrgð. Hún réttlætir sig með illa rökstuddu orðagjálfri og afvegaleiðir með útúrsnúningum um túlkun smáatriða. Eftir situr almenningur þó með sárt ennið – og til að strá salti í sárið mæta stjórnarliðar upp í pontu og í fjölmiðlaviðtöl og söngla sjálfumglöð: “Engan þarf að öfunda!” Spilling á Íslandi er nefnilega ekki eins og spillingin þar sem lögreglumaðurinn stöðvar þig og biður þig um mútur. Spilling á Íslandi er líkari myglusvepp sem blómstrar milli veggjanna heima hjá okkur: ef við vöknum ekki til meðvitundar um hana og bregðumst við með afgerandi hætti er hætt við að okkur fari að finnast mygla bara frekar heimilisleg. Kósí jafnvel. Myglan mætir einn daginn, búin að láta sér vaxa skegg og við missum öll vitið. Kannski erum við þar nú þegar. Sátt við mygluna. Við erum nefnilega hætt að láta okkur bregða þegar spillingu bregður fyrir. Ráðherra gerist kannski uppvís að því að eiga aflandsfélög eða nýta sér innherjaupplýsingar til þess að selja hlut sinn í fyrirtækjum eða sjóðum dagana áður en almenningur tapar stórt á hruni þeirra. Við látum í okkur heyra í nokkra daga en svo gleymum við þessu öllu saman um leið og næsti skandall kemur upp. Við erum föst í hneykslishringekju. Við lítum í kringum okkur og öfundum frændfólk okkar í löndum sem við reynum að bera okkur saman við. Þar er ráðherrum og öðrum stjórnmálamönnum gert að taka pokann sinn ef svo mikið sem brotabrot af spillingunni sem við höfum vanist kæmi upp á yfirborðið. Á Íslandi er gott að vera myglaður. Samherjar þínir flykkjast allir til þess að slá upp skjaldborg í kringum mygluna og kóa með fram í rauðan dauðann – og þú gerir slíkt hið sama fyrir þau. Kannski er kominn tími til að stíga á bremsuna og hætta að fara hring eftir hring. Kannski er kominn tími til að við sem þjóð játum það fyrir sjálfum okkur að við séum orðin sjóveik og ringluð af óendanlegu sápuóperunni sem ríkisstjórnin okkar setur á svið dag eftir dag. Það er kominn tími á að við tileinkum okkur ný stjórnmál – heiðarlegri stjórnmál. Mörkum nýtt upphaf þar sem spilling fær ekki að þrífast. Nýtt upphaf þar sem unnið er í þágu almennings en ekki útvaldra vina og vandamanna. Ný stjórnmál í nýju samfélagi – þar sem siðferði og réttlæti fá að ráða meiru ekki flokksskírteini. Stjórnmál þar sem ábyrgð er öxluð þegar mistök eru gerð. Samfélag þar sem við sættum okkur ekki bara við mygluna. Öndum léttar. Höfundur er þingmaður Pírata.
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun