Hvalir og selir: dýrin sem ríkisstjórnin skilur eftir Andrés Ingi Jónsson skrifar 29. janúar 2021 12:00 Hvalveiðar byggja á rúmlega 70 ára gömlum lögum og lagaramminn utan um seli teygir sig að hluta 700 ár aftur í tímann. Óháð því hvort við viljum leyfa hvalveiðar eða ekki, þá er deginum ljósara að lögin utan um þessar tegundir sjávarspendýra eru löngu úrelt. Slæm lagaleg staða sjávarspendýra var dregin mjög skýrt fram í skýrslu um vernd, velferð og veiðar villtra fugla og spendýra, svokallaðri villidýraskýrslu, árið 2013. Þar var lagt til að semja ný villidýralög og byggja þar á helstu meginreglum umhverfisréttar og alþjóðasamningum á sviði náttúruverndar. Skýrsluhöfundar voru mjög skýrir í afstöðu sinni þegar kom að sjávarspendýrum: Langbesta leiðin til að bæta úr lagalegri stöðu sela og hvala væri að fella öll sjávarspendýr undir ný villidýralög. Það myndi ekki útiloka sjálfbærar nytjar þeirra – ekki frekar en annarra dýra sem lögin ná til og heimilt er að veiða – en myndi tryggja að meginreglur umhverfisréttar næðu til þeirra. Seinna, seinna, segir umhverfisráðherra Í síðustu viku mælti umhverfis- og auðlindaráðherra loks fyrir frumvarpi til nýrra heildarlaga um vernd, velferð og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum. Þar er mikið byggt á þeim faglega grunni sem liggur fyrir í villidýraskýrslunni, fyrir utan það veigamikla atriði að í frumvarpinu er ekki lagt til að láta lögin ná utan um sjávarspendýr. Þegar ég spurði umhverfis- og auðlindaráðherra út í ástæður þessa, þá sagðist hann vera hjartanlega sammála því að sjávarspendýr ættu að heyra undir lögin sem hann var að mæla fyrir. Það hefði einfaldlega ekki náðst samstaða um það á milli ráðuneyta, en sér þætti það eðlilegt „næsta skref“. Sama var uppi á teningnum 2012, þegar verkefni færðust innan stjórnarráðsins og umhverfis- og auðlindaráðuneytið var búið til. Þá þótti ekki tímabært að færa sjávarspendýr yfir til umhverfisráðuneytisins, sem þó fjallar um öll önnur villt spendýr á landinu. Það þótti frekar eðlilegt sem næsta skref. Tafarökin héldu mögulega vatni fyrir níu árum, en í dag getur umhverfis- og auðlindaráðherra ekki sætt sig við að velferð sjávarspendýra sé „bara næst“. Ekkert þarf að laga, segir sjávarútvegsráðherra Í þessari viku spurði ég sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra út í hans afstöðu og hvernig hann sæi fyrir sér að bæta lagarammann utan um sjávarspendýrin ef ekki með því að fella þau undir ný villidýralög. Þar kom í ljós að ráðherrann hefur engin áform um að endurskoða löggjöf um hvali eða seli í sínu ráðuneyti, enda telur hann óþarfa að hafa áhyggjur af stöðu sjávarspendýra – vegna þess að tillögur Hafró um nýtingu hvala byggi á bestu fáanlegum gögnum. Þarna horfir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra algjörlega framhjá faglegum niðurstöðu villidýraskýrslunnar og talar þvert gegn því sem kom fram hjá umhverfis- og auðlindaráðherra örfáum dögum áður. Lagalegt tómarúm í málefnum sela og hvala er staðreynd og það veldur oft vandræðum. Það stóð t.d. í veginum þegar þurfti að friða landsel sérstaklega, en hann hefur undanfarin ár lent á válista Náttúrufræðistofnunar, og kemur í veg fyrir að hvalaskoðunarfyrirtækjum sé gert að setja sér umgengnisreglur um dýrin í sinni starfsemi. Grjóthörð afstaða ráðherra Sjálfstæðisflokksins byggir ekki á bestu fáanlegu gögnum heldur varnarstöðu um hvalveiðar, hverfandi og ósjálfbæra atvinnugrein. Hliðarverkunin er sú að allt annað í kringum sjávarspendýr hefur verið vanrækt áratugum saman. Alþingi og almenningur þurfa að klára málið Ný villidýralög verða næstu vikurnar til umfjöllunar hjá umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis – og öllum heimilt að senda inn umsögn á vef Alþingis. Af viðbrögðum ráðherranna tveggja að dæma, þá þarf Alþingi að leysa vandann sem reyndist ríkisstjórninni ofviða. Umhverfis- og auðlindaráðherra fékk ekki pólitískan stuðning til að leggja fram fullburða frumvarp til villidýralaga, enda þykir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra ekkert þurfa að lagfæra. Það er mikilvægt að þingið fái skýr skilaboð frá almenningi, sérfræðingum og dýraverndarsinnum um að klára verkefnið sem ríkisstjórnin réð ekki við: Komum hvölum og selum inn í villidýralög. Höfundur er alþingismaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Andrés Ingi Jónsson Alþingi Dýr Umhverfismál Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Halldór 23.11.2024 Halldór Teppuleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Skoðun Skoðun Ísland & Orkuskiptin: Styðjum Þróun á Jarðhita & Alþjóðlegt Samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppuleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Sjá meira
Hvalveiðar byggja á rúmlega 70 ára gömlum lögum og lagaramminn utan um seli teygir sig að hluta 700 ár aftur í tímann. Óháð því hvort við viljum leyfa hvalveiðar eða ekki, þá er deginum ljósara að lögin utan um þessar tegundir sjávarspendýra eru löngu úrelt. Slæm lagaleg staða sjávarspendýra var dregin mjög skýrt fram í skýrslu um vernd, velferð og veiðar villtra fugla og spendýra, svokallaðri villidýraskýrslu, árið 2013. Þar var lagt til að semja ný villidýralög og byggja þar á helstu meginreglum umhverfisréttar og alþjóðasamningum á sviði náttúruverndar. Skýrsluhöfundar voru mjög skýrir í afstöðu sinni þegar kom að sjávarspendýrum: Langbesta leiðin til að bæta úr lagalegri stöðu sela og hvala væri að fella öll sjávarspendýr undir ný villidýralög. Það myndi ekki útiloka sjálfbærar nytjar þeirra – ekki frekar en annarra dýra sem lögin ná til og heimilt er að veiða – en myndi tryggja að meginreglur umhverfisréttar næðu til þeirra. Seinna, seinna, segir umhverfisráðherra Í síðustu viku mælti umhverfis- og auðlindaráðherra loks fyrir frumvarpi til nýrra heildarlaga um vernd, velferð og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum. Þar er mikið byggt á þeim faglega grunni sem liggur fyrir í villidýraskýrslunni, fyrir utan það veigamikla atriði að í frumvarpinu er ekki lagt til að láta lögin ná utan um sjávarspendýr. Þegar ég spurði umhverfis- og auðlindaráðherra út í ástæður þessa, þá sagðist hann vera hjartanlega sammála því að sjávarspendýr ættu að heyra undir lögin sem hann var að mæla fyrir. Það hefði einfaldlega ekki náðst samstaða um það á milli ráðuneyta, en sér þætti það eðlilegt „næsta skref“. Sama var uppi á teningnum 2012, þegar verkefni færðust innan stjórnarráðsins og umhverfis- og auðlindaráðuneytið var búið til. Þá þótti ekki tímabært að færa sjávarspendýr yfir til umhverfisráðuneytisins, sem þó fjallar um öll önnur villt spendýr á landinu. Það þótti frekar eðlilegt sem næsta skref. Tafarökin héldu mögulega vatni fyrir níu árum, en í dag getur umhverfis- og auðlindaráðherra ekki sætt sig við að velferð sjávarspendýra sé „bara næst“. Ekkert þarf að laga, segir sjávarútvegsráðherra Í þessari viku spurði ég sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra út í hans afstöðu og hvernig hann sæi fyrir sér að bæta lagarammann utan um sjávarspendýrin ef ekki með því að fella þau undir ný villidýralög. Þar kom í ljós að ráðherrann hefur engin áform um að endurskoða löggjöf um hvali eða seli í sínu ráðuneyti, enda telur hann óþarfa að hafa áhyggjur af stöðu sjávarspendýra – vegna þess að tillögur Hafró um nýtingu hvala byggi á bestu fáanlegum gögnum. Þarna horfir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra algjörlega framhjá faglegum niðurstöðu villidýraskýrslunnar og talar þvert gegn því sem kom fram hjá umhverfis- og auðlindaráðherra örfáum dögum áður. Lagalegt tómarúm í málefnum sela og hvala er staðreynd og það veldur oft vandræðum. Það stóð t.d. í veginum þegar þurfti að friða landsel sérstaklega, en hann hefur undanfarin ár lent á válista Náttúrufræðistofnunar, og kemur í veg fyrir að hvalaskoðunarfyrirtækjum sé gert að setja sér umgengnisreglur um dýrin í sinni starfsemi. Grjóthörð afstaða ráðherra Sjálfstæðisflokksins byggir ekki á bestu fáanlegu gögnum heldur varnarstöðu um hvalveiðar, hverfandi og ósjálfbæra atvinnugrein. Hliðarverkunin er sú að allt annað í kringum sjávarspendýr hefur verið vanrækt áratugum saman. Alþingi og almenningur þurfa að klára málið Ný villidýralög verða næstu vikurnar til umfjöllunar hjá umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis – og öllum heimilt að senda inn umsögn á vef Alþingis. Af viðbrögðum ráðherranna tveggja að dæma, þá þarf Alþingi að leysa vandann sem reyndist ríkisstjórninni ofviða. Umhverfis- og auðlindaráðherra fékk ekki pólitískan stuðning til að leggja fram fullburða frumvarp til villidýralaga, enda þykir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra ekkert þurfa að lagfæra. Það er mikilvægt að þingið fái skýr skilaboð frá almenningi, sérfræðingum og dýraverndarsinnum um að klára verkefnið sem ríkisstjórnin réð ekki við: Komum hvölum og selum inn í villidýralög. Höfundur er alþingismaður.
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Skoðun Ísland & Orkuskiptin: Styðjum Þróun á Jarðhita & Alþjóðlegt Samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun