Peningarnir liggja á götunni, tínum þá upp Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar 10. nóvember 2020 11:30 Baráttan gegn spillingu verður að vera ofarlega í forgangsröðun okkar. Fjöldi hneykslismála, til að mynda hinn svokallaði FinCen-leki í september, hafa sýnt að baráttu okkar á innlendum og alþjóðlegum vettvangi er enn ábótavant. Alþjóðabankinn áætlar að hagnaðurinn af skipulagðri glæpastarfsemi og mútugreiðslum hlaupi á meira en tvö þúsund milljörðum Bandaríkjadala árlega. Löggæslustofnunum tekst hins vegar aðeins að gera brotabrot af fjármagninu upptækt á hverju ári (áætlað 1% fjármagnsins er gert upptækt árlega). Þær gríðarháu upphæðir sem eftir standa safnast á hendur skipulagðra glæpasamtaka, spilltra embættismanna og hryðjuverkasamtaka og skapa ógn við lýðræðið, réttarríkið og þjóðaröryggi ríkja heims. Í þessari vondu stöðu eru þó fólgin stór tækifæri. Takist ríkjum að gera stærri hluta peningana upptækan mætti nýta fjárhæðina til að ráðast gegn afleiðingum skipulagðrar glæpastarfsemi, spillingar og hryðjuverka, öllum samfélögum til hagsbóta. Stuðningur við rakningu og upptöku þessara fjármuna er því ekki aðeins brýnn heldur að líkindum gríðarlega ábatasamur. Samþykkt samhljóða Af þessum sökum var mér falið það verkefni, fyrir hönd laga- og mannréttindanefndar Evrópuráðsþingsins, að skrifa skýrslu þar sem lagðar eru til úrbætur í þessum málum. Ég mælti fyrir skýrslunni í gær og var hún samhljóða samþykkt af hálfu nefndarinnar. Skýrslan byggir á ráðleggingum fjölda sérfræðinga sem komu á fund nefndarinnar í október og fundum mínum með fulltrúum Greco og Moneyval. Niðurstöður þeirrar vinnu er að varnir Evrópuráðsríkja gegn peningaþvætti eru víða veikar og peningaþvættisskrifstofur (e. Financial Intelligence Units) skortir valdheimildir til að taka betur á málunum. Til þess að bæta úr þessu lagði ég m.a. til í skýrslunni: Að styrkja peningaþvættisskrifstofur aðildarríkjanna í samræmi við tillögur FATF og Moneyval og veita þeim næga fjármuni og mannafla til að rekja og uppræta peningaþvætti. Standa vörð um sjálfstæði peningaþvættisskrifstofa og auðvelda samstarf þeirra þvert á landamæri. Veita peningaþvættisskrifstofum heimild til að frysta grunsamlegar millifærslur tímabundið, einnig að beiðni erlendra samstarfsaðila, í samræmi við 14. og 47. grein Varsjársáttmálans. Hvetja til samtals og samstarfs milli einkageirans og hins opinbera til að tryggja gæði skýrslna um grunsamlegt athæfi (e. Suspicious Transaction Reports) Snúa sönnunarbyrðinni þegar kemur að lögmæti fjármagns þannig að sá sem fer með það þurfi að færa sönnur á löglegan uppruna þess. Pólitískur vilji stærsta hindrunin Sem fyrr segir voru tillögurnar samhljóða samþykktar í nefndinni í gærmorgun. Það þýðir að þær verða lagðar fyrir Evrópuráðsþingið og, í ljósi samstöðu nefndarinnar, eru yfirgnæfandi líkur á því að þingið samþykki tilmæli hennar að úrbótum fyrir öll 47 aðildarríki Evrópuráðsins - Ísland þar með talið. Daniel Thelesklaf, fyrrverandi formaður Moneyval og svissnesku fjárþvættisskrifstofunnar (MROS), hefur bent á fjölda brotalama í þessum málum. Það skorti t.a.m. fjármagn og mannafla til að takast á við mál sem verða sífellt flóknari og viðameiri. Stærsta hindrunin að hans mati er hins vegar skortur á vilja stjórnmálamanna til að taka á peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka af festu. Til mikils að vinna Ísland er engin undantekning í þessum efnum eins og nýleg svaðilför okkar á gráum lista FATF ber greinileg merki. Áralöng vanræksla stjórnvalda gagnvart viðunandi vörnum gegn peningaþvætti, þrátt fyrir ítrekaðar aðvaranir FATF um nauðsynlegar úrbætur, er lýsandi fyrir algeran skort á pólitískum vilja til þess að varna peningaþvætti í íslenskri lögsögu. Þá hef ég ekki, þrátt fyrir ítrekaðar fyrirspurnir, fengið það staðfest að til standi að bæta upp fyrir áralangt eftirlitsleysi með mögulegum skattsvikum og peningaþvætti með afturvirkum rannsóknum. Það er ekki til einskis að vinna. Samkvæmt skýrslu fjármálaráðherra um eignir Íslendinga á aflandssvæðum er uppsafnað umfang eigna Íslendinga á aflandssvæðum frá árinu 1990 til 2015 einhvers staðar á bilinu 350 til 810 milljarðar króna. Tekjutap hins opinbera á árunum 2006 til 2014 nemur líklega um 56 milljörðum króna og á hverju ári gæti tapið vegna vantalinna skatta verið á bilinu 4,6 til 15,5 milljarðar króna. Hér er ótalinn hagnaður af ólöglegri starfsemi og ólögmætt fjármagn frá útlöndum sem hefur auðveldlega getað flætt í gegnum íslenska lögsögu á eftirlitslausu árunum. Vonandi er fjárhagslegi hvatinn sem felst í því að gera stærri hluta þessara gríðarlegu fjármuna upptækan til þess fallinn að auka pólitískan stuðning við baráttuna, jafnt hér á landi og annars staðar. En við hljótum að spyrja hvers vegna erum við að bíða og eftir hverju? Ég segi bara eins og fyrrverandi samstarfsmaður minn, hollenski þingmaðurinn Mart van de Ven: Peningarnir liggja á götunni, tínum þá upp! Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Píratar Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Baráttan gegn spillingu verður að vera ofarlega í forgangsröðun okkar. Fjöldi hneykslismála, til að mynda hinn svokallaði FinCen-leki í september, hafa sýnt að baráttu okkar á innlendum og alþjóðlegum vettvangi er enn ábótavant. Alþjóðabankinn áætlar að hagnaðurinn af skipulagðri glæpastarfsemi og mútugreiðslum hlaupi á meira en tvö þúsund milljörðum Bandaríkjadala árlega. Löggæslustofnunum tekst hins vegar aðeins að gera brotabrot af fjármagninu upptækt á hverju ári (áætlað 1% fjármagnsins er gert upptækt árlega). Þær gríðarháu upphæðir sem eftir standa safnast á hendur skipulagðra glæpasamtaka, spilltra embættismanna og hryðjuverkasamtaka og skapa ógn við lýðræðið, réttarríkið og þjóðaröryggi ríkja heims. Í þessari vondu stöðu eru þó fólgin stór tækifæri. Takist ríkjum að gera stærri hluta peningana upptækan mætti nýta fjárhæðina til að ráðast gegn afleiðingum skipulagðrar glæpastarfsemi, spillingar og hryðjuverka, öllum samfélögum til hagsbóta. Stuðningur við rakningu og upptöku þessara fjármuna er því ekki aðeins brýnn heldur að líkindum gríðarlega ábatasamur. Samþykkt samhljóða Af þessum sökum var mér falið það verkefni, fyrir hönd laga- og mannréttindanefndar Evrópuráðsþingsins, að skrifa skýrslu þar sem lagðar eru til úrbætur í þessum málum. Ég mælti fyrir skýrslunni í gær og var hún samhljóða samþykkt af hálfu nefndarinnar. Skýrslan byggir á ráðleggingum fjölda sérfræðinga sem komu á fund nefndarinnar í október og fundum mínum með fulltrúum Greco og Moneyval. Niðurstöður þeirrar vinnu er að varnir Evrópuráðsríkja gegn peningaþvætti eru víða veikar og peningaþvættisskrifstofur (e. Financial Intelligence Units) skortir valdheimildir til að taka betur á málunum. Til þess að bæta úr þessu lagði ég m.a. til í skýrslunni: Að styrkja peningaþvættisskrifstofur aðildarríkjanna í samræmi við tillögur FATF og Moneyval og veita þeim næga fjármuni og mannafla til að rekja og uppræta peningaþvætti. Standa vörð um sjálfstæði peningaþvættisskrifstofa og auðvelda samstarf þeirra þvert á landamæri. Veita peningaþvættisskrifstofum heimild til að frysta grunsamlegar millifærslur tímabundið, einnig að beiðni erlendra samstarfsaðila, í samræmi við 14. og 47. grein Varsjársáttmálans. Hvetja til samtals og samstarfs milli einkageirans og hins opinbera til að tryggja gæði skýrslna um grunsamlegt athæfi (e. Suspicious Transaction Reports) Snúa sönnunarbyrðinni þegar kemur að lögmæti fjármagns þannig að sá sem fer með það þurfi að færa sönnur á löglegan uppruna þess. Pólitískur vilji stærsta hindrunin Sem fyrr segir voru tillögurnar samhljóða samþykktar í nefndinni í gærmorgun. Það þýðir að þær verða lagðar fyrir Evrópuráðsþingið og, í ljósi samstöðu nefndarinnar, eru yfirgnæfandi líkur á því að þingið samþykki tilmæli hennar að úrbótum fyrir öll 47 aðildarríki Evrópuráðsins - Ísland þar með talið. Daniel Thelesklaf, fyrrverandi formaður Moneyval og svissnesku fjárþvættisskrifstofunnar (MROS), hefur bent á fjölda brotalama í þessum málum. Það skorti t.a.m. fjármagn og mannafla til að takast á við mál sem verða sífellt flóknari og viðameiri. Stærsta hindrunin að hans mati er hins vegar skortur á vilja stjórnmálamanna til að taka á peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka af festu. Til mikils að vinna Ísland er engin undantekning í þessum efnum eins og nýleg svaðilför okkar á gráum lista FATF ber greinileg merki. Áralöng vanræksla stjórnvalda gagnvart viðunandi vörnum gegn peningaþvætti, þrátt fyrir ítrekaðar aðvaranir FATF um nauðsynlegar úrbætur, er lýsandi fyrir algeran skort á pólitískum vilja til þess að varna peningaþvætti í íslenskri lögsögu. Þá hef ég ekki, þrátt fyrir ítrekaðar fyrirspurnir, fengið það staðfest að til standi að bæta upp fyrir áralangt eftirlitsleysi með mögulegum skattsvikum og peningaþvætti með afturvirkum rannsóknum. Það er ekki til einskis að vinna. Samkvæmt skýrslu fjármálaráðherra um eignir Íslendinga á aflandssvæðum er uppsafnað umfang eigna Íslendinga á aflandssvæðum frá árinu 1990 til 2015 einhvers staðar á bilinu 350 til 810 milljarðar króna. Tekjutap hins opinbera á árunum 2006 til 2014 nemur líklega um 56 milljörðum króna og á hverju ári gæti tapið vegna vantalinna skatta verið á bilinu 4,6 til 15,5 milljarðar króna. Hér er ótalinn hagnaður af ólöglegri starfsemi og ólögmætt fjármagn frá útlöndum sem hefur auðveldlega getað flætt í gegnum íslenska lögsögu á eftirlitslausu árunum. Vonandi er fjárhagslegi hvatinn sem felst í því að gera stærri hluta þessara gríðarlegu fjármuna upptækan til þess fallinn að auka pólitískan stuðning við baráttuna, jafnt hér á landi og annars staðar. En við hljótum að spyrja hvers vegna erum við að bíða og eftir hverju? Ég segi bara eins og fyrrverandi samstarfsmaður minn, hollenski þingmaðurinn Mart van de Ven: Peningarnir liggja á götunni, tínum þá upp! Höfundur er þingmaður Pírata.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun