Þríeykið: Heilbrigðiskerfið myndi aldrei standast álagið ef sóttvarnir væru í lágmarki Gunnar Reynir Valþórsson skrifar 15. október 2020 07:28 Víðir Reynisson, Alma Möller og Þórólfur Guðnason á Bessastöðum að taka við Fálkaorðunni í sumar. Þríeykið svokallaða, þau Alma Möller landlæknir, Víðir Reynisson yfirlögregluþjónn og Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir rita grein í Fréttablaðið í dag þar sem þau fara yfir aðgerðir stjórnvalda í faraldri kórónuveirunnar og rökstyðja þá leið sem farin hefur verið. Þar taka þau dæmi af nokkrum sviðsmyndum og segja að allt að þrjúþúsund Íslendingar myndu greinast með Covid 19 á hverjum einasta degi, seinni hluta nóvembermánaðar, ef engar sóttvarnaráðstafanir væru í gangi. Segja þau ljóst að heilbrigðiskerfið myndi aldrei ráða við slíkan fjölda. Þau Alma, Víðir og Þórólfur benda þó líka á að neikvæð áhrif sóttvarna á líðheilsu gætu reynst alvarleg ef aðgerðir væru of harðar. Því sé mikilvægt að leita sífellt að meðalvegi harðra aðgerða og frelsis til daglegs lífs. Samstaða um að verja innviði Þríeykið bendir á að í upphafi faraldursins hafi verið samstaða um að verja nauðsynlega innviði, heilbrigðiskerfið og viðkvæma hópa. Sá árangur sem þá náðist hafi byggt á víðtækum aðgerðum: „Upplýsingum til almennings, áherslu á einstaklingsbundnar sóttvarnir, snemmgreiningu og einangrun sýktra, markvissu eftirliti ásamt snemmtækri íhlutun við versnun veikinda, smitrakningu, beitingu sóttkvíar og samfélagslegum aðgerðum,“ eins og segir í greininni. Þá segir að gögn og rannsóknir á heilsu og líðan landsmanna á tímum COVID bendi til þess að afleiðingar þeirra aðgerða sem gripið var til í fyrsty bylgju faraldursins hafi verið mildar. Þó sé hugsanlegt að tafir hafi orðið á sjúkdómsgreiningu og að afleiðingar komi síðar í ljós. En þríeykið bendir einnig á þá staðreynd að heildarfjöldi dauðsfalla hér á landi er ekki meiri það sem af er ári borið saman við meðaltal síðustu tíu ára. Landlæknir vill meta áhrifin á lýðheilsu betur Þremenningarnir vara þó við því að þótt áhrif sóttvarnaðgerða hér á landi virðist væg til skemmri tíma litið sé ástæða til að óttast langtímaáhrif ef ástandið dregst á langinn og gætu þau áhrif orðið í hinum ýmsu sviðum samfélagsins. „Landlæknir hefur því lagt til að stofnaðir verði þverfræðilegir og þverstofnanalegir hópar sem fái það hlutverk að vakta og meta áhrif á lýðheilsu,“ segir ennfremur í greininni. Þótt ástæða sé til að óttast langtímaáhrif sóttvarnaaðgerða á lýðheilsu segja sérfræðingar mun meiri hættu stafa af því ef ekki væri gripið til neinna aðgerða, þannig að veiran fengi að ganga nokkuð óáreitt. „Í nýju, finnsku spálíkani er gert ráð fyrir 88 þúsundum smita næstu tvo og hálfan mánuð hérlendis, ef engar sóttvarnaaðgerðir væru í gangi og myndu allt að 3.000 einstaklingar greinast daglega seinni hluta nóvember. Hafa þarf þetta í huga þegar sóttvarnaráðstafanir verða ákveðnar næstu mánuði,“ segir þríeykið og bætir við að enn fremur myndi leið hjarðónæmis valda miklum usla í samfélaginu almennt. Þannig yrði erfitt að tryggja nauðsynlega innviði og þjónustu ef stór hluti landsmanna væri veikur heima. Þau segja þessi áhrif hafa sést skýrt í þeim löndum sem verst fóru út úr fyrstu bylgju faraldursins. Leið hjarðónæmis nánast óframkvæmanleg Þá víkja þau að Great Barrington-yfirlýsingunni sem vakið hefur athygli eftir að nokkrir áhrifamenn í íslensku samfélagi skrifuðu undir hana á dögunum. Í yfirlýsingunni er varað við of hörðum aðgerðum og mælt með því að leið hjarðónæmis verði farin. Þríeykið geldur varhug við slíkum hugmyndum og segir þær óraunhæfar með tilliti til möguleika heilbrigðiskerfisins til að takast á við svo mikinn fjölda smita í einu, eins og yrði ef reynt yrði að ná hjarðónæmi: „Óumdeilt þykir að harðar sóttvarnaaðgerðir geta verið skaðlegar og því hefur verið áhersla á að hafa sóttvarnaaðgerðir sem mildastar hérlendis. Þannig var lífið í landinu með næsta eðlilegum hætti áður en þriðja bylgjan hófst og grípa þurfti til hertra aðgerða til þess að fletja kúrfuna vegna álags á heilbrigðiskerfið. Það er vísbending um að leið Great Barrington-hópsins kunni að vera nánast óframkvæmanleg, ef vilji er til þess að halda innviðum heilbrigðiskerfisins starfandi,“ segja þau Þórólfur, Alma og Víðir. Þau bæta því við að ávallt þurfi að halda áfram að finna hinn gullna meðalveg, þannig að smitum verði haldið niðri með sem minnstri röskun á daglegt líf. Það sé verkefni sem þjóðin megi ekki gefast upp á meðan beðið sé eftir bóluefni, en samvinna vísindamanna um allan heim gefi tilefni til bjartsýni um að sú stund renni upp. Vilja samstöðu en hvetja þó til umræðu og gagnrýni Að lokum segja þau mikilvægt að þjóðin standi áfram saman, þá muni henni farnast best. „Í ákalli um samstöðu felst þó ekki krafa um gagnrýnislausa umræðu, þvert á móti er mikilvægt að mismunandi sjónarmiðum sé velt upp þegar um er að ræða takmarkanir á borgaralegum réttindum. Bannfæring gagnrýnisradda er aðeins til þess fallin að sundra þeirri dýrmætu einingu sem við þörfnumst á þessum einstæðu og erfiðu tímum,“ segir þríeykið að lokum og bætir við: „Það er okkar bjargfasta skoðun að yfirvegun og samstaða er besta sóttvörnin.“ Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Mest lesið Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ Innlent Engin furða að verkafólk hafi snúið baki við Demókrataflokknum Erlent Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Innlent Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 Innlent Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Innlent Ríkissjórn Scholz er sprungin Erlent Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Innlent Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Innlent Fleiri fréttir Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Glæný könnun og hávaðarok víða um land Algjör undantekning að mörg skot þurfi til að fella dýrið Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Kölluð út eftir að skipverji slasaðist á hendi Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 „Hafi eitthvað borið í milli, þá bar í milli þar“ Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ „Við erum í neyðarstöðu akkúrat núna“ „Kennarasambandi Íslands blöskrar afstaða viðsemjenda sinna“ „Hann kemur margfalt sterkari til leiks núna” Fleiri konur mættu í krabbameinsskimun í ár en í fyrra Söguleg endurkoma, súr kosningavaka og baráttuhugur Andlát af völdum fíkniefna og lyfja aldrei verið fleiri „Það styðja allir sitt fólk 100 prósent“ Segja umboð samninganefndar afdráttarlaust Segist sá sami í útlendingamálum og hann hafi alltaf verið Bjóða út gerð landfyllinga við Fossvogsbrú Ákærður fyrir hnefahögg á Lúx sem leiddi til dauða Baráttufundur en enginn samningafundur Trump áhrifameiri en nokkru sinni fyrr Foreldrar krefjast breytinga á verkfallinu fyrir helgi Horfði upp á fimmtán mínútna dauðastríð í bakgarðinum Kosningapallborð: Kristrún, Sigurður Ingi og Inga í kosningagír „Afskaplega slæmar fréttir fyrir heimshagkerfið“ Trump snýr aftur með öruggum sigri Veðurviðvaranir í kortunum Sjá meira
Þríeykið svokallaða, þau Alma Möller landlæknir, Víðir Reynisson yfirlögregluþjónn og Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir rita grein í Fréttablaðið í dag þar sem þau fara yfir aðgerðir stjórnvalda í faraldri kórónuveirunnar og rökstyðja þá leið sem farin hefur verið. Þar taka þau dæmi af nokkrum sviðsmyndum og segja að allt að þrjúþúsund Íslendingar myndu greinast með Covid 19 á hverjum einasta degi, seinni hluta nóvembermánaðar, ef engar sóttvarnaráðstafanir væru í gangi. Segja þau ljóst að heilbrigðiskerfið myndi aldrei ráða við slíkan fjölda. Þau Alma, Víðir og Þórólfur benda þó líka á að neikvæð áhrif sóttvarna á líðheilsu gætu reynst alvarleg ef aðgerðir væru of harðar. Því sé mikilvægt að leita sífellt að meðalvegi harðra aðgerða og frelsis til daglegs lífs. Samstaða um að verja innviði Þríeykið bendir á að í upphafi faraldursins hafi verið samstaða um að verja nauðsynlega innviði, heilbrigðiskerfið og viðkvæma hópa. Sá árangur sem þá náðist hafi byggt á víðtækum aðgerðum: „Upplýsingum til almennings, áherslu á einstaklingsbundnar sóttvarnir, snemmgreiningu og einangrun sýktra, markvissu eftirliti ásamt snemmtækri íhlutun við versnun veikinda, smitrakningu, beitingu sóttkvíar og samfélagslegum aðgerðum,“ eins og segir í greininni. Þá segir að gögn og rannsóknir á heilsu og líðan landsmanna á tímum COVID bendi til þess að afleiðingar þeirra aðgerða sem gripið var til í fyrsty bylgju faraldursins hafi verið mildar. Þó sé hugsanlegt að tafir hafi orðið á sjúkdómsgreiningu og að afleiðingar komi síðar í ljós. En þríeykið bendir einnig á þá staðreynd að heildarfjöldi dauðsfalla hér á landi er ekki meiri það sem af er ári borið saman við meðaltal síðustu tíu ára. Landlæknir vill meta áhrifin á lýðheilsu betur Þremenningarnir vara þó við því að þótt áhrif sóttvarnaðgerða hér á landi virðist væg til skemmri tíma litið sé ástæða til að óttast langtímaáhrif ef ástandið dregst á langinn og gætu þau áhrif orðið í hinum ýmsu sviðum samfélagsins. „Landlæknir hefur því lagt til að stofnaðir verði þverfræðilegir og þverstofnanalegir hópar sem fái það hlutverk að vakta og meta áhrif á lýðheilsu,“ segir ennfremur í greininni. Þótt ástæða sé til að óttast langtímaáhrif sóttvarnaaðgerða á lýðheilsu segja sérfræðingar mun meiri hættu stafa af því ef ekki væri gripið til neinna aðgerða, þannig að veiran fengi að ganga nokkuð óáreitt. „Í nýju, finnsku spálíkani er gert ráð fyrir 88 þúsundum smita næstu tvo og hálfan mánuð hérlendis, ef engar sóttvarnaaðgerðir væru í gangi og myndu allt að 3.000 einstaklingar greinast daglega seinni hluta nóvember. Hafa þarf þetta í huga þegar sóttvarnaráðstafanir verða ákveðnar næstu mánuði,“ segir þríeykið og bætir við að enn fremur myndi leið hjarðónæmis valda miklum usla í samfélaginu almennt. Þannig yrði erfitt að tryggja nauðsynlega innviði og þjónustu ef stór hluti landsmanna væri veikur heima. Þau segja þessi áhrif hafa sést skýrt í þeim löndum sem verst fóru út úr fyrstu bylgju faraldursins. Leið hjarðónæmis nánast óframkvæmanleg Þá víkja þau að Great Barrington-yfirlýsingunni sem vakið hefur athygli eftir að nokkrir áhrifamenn í íslensku samfélagi skrifuðu undir hana á dögunum. Í yfirlýsingunni er varað við of hörðum aðgerðum og mælt með því að leið hjarðónæmis verði farin. Þríeykið geldur varhug við slíkum hugmyndum og segir þær óraunhæfar með tilliti til möguleika heilbrigðiskerfisins til að takast á við svo mikinn fjölda smita í einu, eins og yrði ef reynt yrði að ná hjarðónæmi: „Óumdeilt þykir að harðar sóttvarnaaðgerðir geta verið skaðlegar og því hefur verið áhersla á að hafa sóttvarnaaðgerðir sem mildastar hérlendis. Þannig var lífið í landinu með næsta eðlilegum hætti áður en þriðja bylgjan hófst og grípa þurfti til hertra aðgerða til þess að fletja kúrfuna vegna álags á heilbrigðiskerfið. Það er vísbending um að leið Great Barrington-hópsins kunni að vera nánast óframkvæmanleg, ef vilji er til þess að halda innviðum heilbrigðiskerfisins starfandi,“ segja þau Þórólfur, Alma og Víðir. Þau bæta því við að ávallt þurfi að halda áfram að finna hinn gullna meðalveg, þannig að smitum verði haldið niðri með sem minnstri röskun á daglegt líf. Það sé verkefni sem þjóðin megi ekki gefast upp á meðan beðið sé eftir bóluefni, en samvinna vísindamanna um allan heim gefi tilefni til bjartsýni um að sú stund renni upp. Vilja samstöðu en hvetja þó til umræðu og gagnrýni Að lokum segja þau mikilvægt að þjóðin standi áfram saman, þá muni henni farnast best. „Í ákalli um samstöðu felst þó ekki krafa um gagnrýnislausa umræðu, þvert á móti er mikilvægt að mismunandi sjónarmiðum sé velt upp þegar um er að ræða takmarkanir á borgaralegum réttindum. Bannfæring gagnrýnisradda er aðeins til þess fallin að sundra þeirri dýrmætu einingu sem við þörfnumst á þessum einstæðu og erfiðu tímum,“ segir þríeykið að lokum og bætir við: „Það er okkar bjargfasta skoðun að yfirvegun og samstaða er besta sóttvörnin.“
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Heilbrigðismál Mest lesið Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ Innlent Engin furða að verkafólk hafi snúið baki við Demókrataflokknum Erlent Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Innlent Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 Innlent Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Innlent Ríkissjórn Scholz er sprungin Erlent Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Innlent Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Innlent Fleiri fréttir Viðreisn á flugi í nýrri Maskínukönnun Inga muni varpa efnahagslegum gjöreyðingarvopnum Glæný könnun og hávaðarok víða um land Algjör undantekning að mörg skot þurfi til að fella dýrið Norðmaður vann 3,7 milljarða, landi hans 1,6 og Íslendingur milljón Kölluð út eftir að skipverji slasaðist á hendi Skrifstofustjórinn fær ekki milljónirnar 24 „Hafi eitthvað borið í milli, þá bar í milli þar“ Óþarfi að skera úr um hvort læknir hafi gerst sekur um gáleysi Vinnan sé seld langt undir kostnaðarverði Gert að greiða leigu fyrir afnot af „Hafnarfjarðarhreysinu“ „Við erum í neyðarstöðu akkúrat núna“ „Kennarasambandi Íslands blöskrar afstaða viðsemjenda sinna“ „Hann kemur margfalt sterkari til leiks núna” Fleiri konur mættu í krabbameinsskimun í ár en í fyrra Söguleg endurkoma, súr kosningavaka og baráttuhugur Andlát af völdum fíkniefna og lyfja aldrei verið fleiri „Það styðja allir sitt fólk 100 prósent“ Segja umboð samninganefndar afdráttarlaust Segist sá sami í útlendingamálum og hann hafi alltaf verið Bjóða út gerð landfyllinga við Fossvogsbrú Ákærður fyrir hnefahögg á Lúx sem leiddi til dauða Baráttufundur en enginn samningafundur Trump áhrifameiri en nokkru sinni fyrr Foreldrar krefjast breytinga á verkfallinu fyrir helgi Horfði upp á fimmtán mínútna dauðastríð í bakgarðinum Kosningapallborð: Kristrún, Sigurður Ingi og Inga í kosningagír „Afskaplega slæmar fréttir fyrir heimshagkerfið“ Trump snýr aftur með öruggum sigri Veðurviðvaranir í kortunum Sjá meira