Sjómannadagur 2020 Sigurður Páll Jónsson skrifar 7. júní 2020 08:24 Kæru landar, til hamingju með sjómannadaginn. Frá landnámi hefur verið dreginn fiskur úr sjó á Íslandsmiðum og nú sem áður fyrr eru fiskimiðin matarkista og grunnur byggðarlaga hringinn í kringum landið. Tenging Íslendinga við sjóinn er mikil, enda búum við á eyju og hafa fiskveiðar verið grunnurinn að afkomu þjóðarinnar um aldir. Ekki má gleyma millilandasiglingum sem hafa haldið uppi vöruflutningum um ómunatíð en á þeim leiðum getur sjórinn verið úfinn og varasamur. Landnámsmennirnir komu jú siglandi á sínum tíma og þeirra minnumst við líka. það er kannski erfitt að gera sér í hugarlund hvernig aðbúnaður var um borð á þeim farkostum. Mér var stundum hugsað til þeirra þegar ég ásamt syni mínum og fleirum sigldum á 15 metra skútu frá Ítalíu til Íslands í fyrrasumar. Föðurland vort hálft er hafið, helgað þúsund feðra dáð. Þangað lífsbjörg þjóðin sótti, þar mun verða stríðið háð. Segir í ljóðlínum eftir alþýðuskáldið Jón Magnússon frá fyrri hluta 19 aldar. Þessar línur eru úr ljóðinu: „Líknargjafinn þjáðra þjóða“, sálmur sem tileinkaður er íslenskum sjómönnum. Sjómannadagurinn var fyrst haldinn hátíðlegur 6. júní árið 1938 og hefur verið haldinn hátíðlegur æ síðan. Það hefur alltaf fylgt þessum degi mikill ljómi og honum sýnd virðing landsmanna. Við stöldrum við, drögum fána að hún, að aflokinni vetrarvertíð og gleðjumst. Á sjómannadag gerum við okkur glaðan dag, förum yfir vetrarvertíðina í huganum og fögnum komandi sumri með tilheyrandi skemmtiatriðum, þó í þetta sinnið sé það með öðru sniði vegna Covid-19. Frá því að ég man eftir mér hefur einhver rómantík komið upp í hugann á þessum degi, líkt og sú tilfinning að vera út á sjó í góðu veðri við fiskveiðar og hlusta á gaggið í múkkanum, sjá Snæfellsjökul á annað borðið og vesturlandið undan Látrabjargi á hitt borðið, vera einhverskonar kóngur í ríki sínu um stund. En reyndir sjómenn vita að sú rómantík er ekki algeng til sjós enda lognið ekki á hverjum degi og sjómannadagurinn er bara einu sinni á ári. þegar landið nánast lokaðist í mars síðast liðnum vegna Covid-19 og yfir 90% af flugi lagðist niður með tilheyrandi hruni í ferðamannakomum til landsins hafa fiskveiðar „haldið sjó“ ef svo má segja, þó ekki hafi það litið gæfulega út fyrstu dagana eftir að landið var sett í sóttkví. Ferskfiskútflutningur datt að mestu niður en vinnslur gátu margar hverjar farið yfir í frystingu sem sýnir manni hversu hratt er hægt að bregðast við. Útgerðir hægðu á sókninni en eru núna margar að sjá til sólar á ný. Fiskvinnslufólk lærir að leysa þau vandamál sem upp koma hverju sinni og laga sig hratt að þeim aðstæðum sem upp koma. það sannaðist einmitt núna þegar Covid fárið lagðist yfir eins og þoka fyrirvaralaust. Óviðkomandi Covid fengu margar grásleppuútgerðir á sig skell vegna gríðarlegrar veiði fyrir norðan sem varð til þess að úthlutaður veiðipottur kláraðist. Fyrirkomulag þeirrar veiðistýringar þarf algjörrar endurskoðunar við. Strandveiðisjómenn eru áhyggjufullir um að þeirrar pottur klárist fyrir ágúst næstkomandi, vegna auknar ásóknar í strandveiðar. Þar sem ég sit í atvinnuveganefnd Alþingis hefur nefndinn rætt þessar áhyggjur manna og sammælst um að sú reglugerð sem gefin var út í fyrra hefði átt að vera endurútgefin óbreytt þetta árið. Ónotuð línuívilnun og óveiddur frístundarkvóti getur ráðherra sett inn ef með þarf. Ég vil trúa því að strandveiðar verði út ágúst þetta árið. Ég vil minna á að í bankahruninu 2008 voru það fiskveiðar og fiskútflutningur sem stóð fyrir sínu og aflaði þjóðinni gjaldeyris þrátt fyrir allt. Móðir mín er fædd og uppalin í Elliðaey á Breiðafirði og voru foreldrar hennar uppalin í Höskuldsey og Sellátri. Feður þeirra voru sjómenn, formenn á bátum og reru undan Jökli á veturna. Amma sagði mér frá því þegar hún var unglingur í Selátri fóru karlarnir eftir jólin hingað út eftir til róðra og komu aftur heim að vori. Þá var engin sími, ekkert sms eða „messenger“, kannski eitt skeyti allan veturinn. Um vertíðarlok var farið að kíkja eftir því hvort sæist bátur á leiðinni við Tveggja-lamba hólma séð frá Selátri. Þetta var fyrir 100 árum. Afi sem byrjaði að róa átta ára gamall árið 1912 með föður sínum og reri frá Höskuldsey sagði mér frá því þegar hann setti fyrstu vélina í bátinn sinn. Hann var þá kominn yfir tvítugt og pabbi hans, sem hafði verið formaður á árabátum til margra ára, reyndi að fá hann ofan af því vegna þess að hann myndi brjóta bátinn með þeirri vitleysu að troða járnklumpi ofan í hann. En vélin fór í bátinn og reyndist ágætlega. Síðan hafa liðið mörg ár og mikið vatn runnið til sjávar. Það hafa orðið miklar framfarir á allan hátt í tengslum við sjómennsku, veiðarfæri, bátar, skip og búnaður að ógleymdum öryggisbúnaði hafa tekið miklum framförum undanfarinn ár. Sjálfur hef ég minnt mig á það að ef eitthvað bjátar á, illa fiskast, tíðarfar er erfitt eða bras einhverskonar sem gerir mann niðurdreginn, skulum við muna hvernig aðbúnaður var þegar menn reru á árabátum með línu sem dregin var á höndum. Þá var fiskurinn seilaður sem komst ekki í bátinn og dreginn þannig til lands. Þaðan upp í fjöru þar sem hann var slægður og flattur og síðan borinn upp í salthús til söltunar. Allt unnið á höndum. Við slíka upprifjun hjá mér hverfur allur doði og maður getur tekið gleði sína á ný og þakkað fyrir þær aðstæður sem eru um borð í bátum í dag. Nú og ef ekki fiskast þá vel ég að þakka guði fyrir að komast heill heim. Ég hef haft þá trú að ef guði er falin sjóferðin þá farnist manni vel. Hér áður fyrr voru sjóslys og mannskaðar alltof algengir. Árangurinn í sjóslysavörnum í seinni tíð gengur kraftaverki næst. Mannfórnir voru lengi fylgifiskur sjósóknar á Íslandi. Sjóslysið hafa sem betur fer verið fá undan farin ár. Því miður eru undantekningar. Af því að ég minntist hér fyrst á ömmu mína sem var sjómannsdóttir og sjómannskona sem þekkti það af eigin raun að bíða heima með börn og bú án þess að frétta nokkuð í langan tíma jafnvel mánuði, langar mig sérstaklega að óska konum sjómanna til hamingju með daginn. Ég geri mér grein fyrir því að fjarskipti séu ögn betri en þau voru þegar amma var ung. Til hamingju konur, mæður og systur með sjómannadaginn þið eruð hetjurnar sem ekki er mikið talað um þegar glíman við Ægi í sögum um sjóhrakningar voru og eru sagðar. Áhyggjurnar en um leið þolgæðin og æðruleysið við þær aðstæður er til marks um hetjulund. Gleðilega hátíð. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í norðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurður Páll Jónsson Sjávarútvegur Sjómannadagurinn Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Kæru landar, til hamingju með sjómannadaginn. Frá landnámi hefur verið dreginn fiskur úr sjó á Íslandsmiðum og nú sem áður fyrr eru fiskimiðin matarkista og grunnur byggðarlaga hringinn í kringum landið. Tenging Íslendinga við sjóinn er mikil, enda búum við á eyju og hafa fiskveiðar verið grunnurinn að afkomu þjóðarinnar um aldir. Ekki má gleyma millilandasiglingum sem hafa haldið uppi vöruflutningum um ómunatíð en á þeim leiðum getur sjórinn verið úfinn og varasamur. Landnámsmennirnir komu jú siglandi á sínum tíma og þeirra minnumst við líka. það er kannski erfitt að gera sér í hugarlund hvernig aðbúnaður var um borð á þeim farkostum. Mér var stundum hugsað til þeirra þegar ég ásamt syni mínum og fleirum sigldum á 15 metra skútu frá Ítalíu til Íslands í fyrrasumar. Föðurland vort hálft er hafið, helgað þúsund feðra dáð. Þangað lífsbjörg þjóðin sótti, þar mun verða stríðið háð. Segir í ljóðlínum eftir alþýðuskáldið Jón Magnússon frá fyrri hluta 19 aldar. Þessar línur eru úr ljóðinu: „Líknargjafinn þjáðra þjóða“, sálmur sem tileinkaður er íslenskum sjómönnum. Sjómannadagurinn var fyrst haldinn hátíðlegur 6. júní árið 1938 og hefur verið haldinn hátíðlegur æ síðan. Það hefur alltaf fylgt þessum degi mikill ljómi og honum sýnd virðing landsmanna. Við stöldrum við, drögum fána að hún, að aflokinni vetrarvertíð og gleðjumst. Á sjómannadag gerum við okkur glaðan dag, förum yfir vetrarvertíðina í huganum og fögnum komandi sumri með tilheyrandi skemmtiatriðum, þó í þetta sinnið sé það með öðru sniði vegna Covid-19. Frá því að ég man eftir mér hefur einhver rómantík komið upp í hugann á þessum degi, líkt og sú tilfinning að vera út á sjó í góðu veðri við fiskveiðar og hlusta á gaggið í múkkanum, sjá Snæfellsjökul á annað borðið og vesturlandið undan Látrabjargi á hitt borðið, vera einhverskonar kóngur í ríki sínu um stund. En reyndir sjómenn vita að sú rómantík er ekki algeng til sjós enda lognið ekki á hverjum degi og sjómannadagurinn er bara einu sinni á ári. þegar landið nánast lokaðist í mars síðast liðnum vegna Covid-19 og yfir 90% af flugi lagðist niður með tilheyrandi hruni í ferðamannakomum til landsins hafa fiskveiðar „haldið sjó“ ef svo má segja, þó ekki hafi það litið gæfulega út fyrstu dagana eftir að landið var sett í sóttkví. Ferskfiskútflutningur datt að mestu niður en vinnslur gátu margar hverjar farið yfir í frystingu sem sýnir manni hversu hratt er hægt að bregðast við. Útgerðir hægðu á sókninni en eru núna margar að sjá til sólar á ný. Fiskvinnslufólk lærir að leysa þau vandamál sem upp koma hverju sinni og laga sig hratt að þeim aðstæðum sem upp koma. það sannaðist einmitt núna þegar Covid fárið lagðist yfir eins og þoka fyrirvaralaust. Óviðkomandi Covid fengu margar grásleppuútgerðir á sig skell vegna gríðarlegrar veiði fyrir norðan sem varð til þess að úthlutaður veiðipottur kláraðist. Fyrirkomulag þeirrar veiðistýringar þarf algjörrar endurskoðunar við. Strandveiðisjómenn eru áhyggjufullir um að þeirrar pottur klárist fyrir ágúst næstkomandi, vegna auknar ásóknar í strandveiðar. Þar sem ég sit í atvinnuveganefnd Alþingis hefur nefndinn rætt þessar áhyggjur manna og sammælst um að sú reglugerð sem gefin var út í fyrra hefði átt að vera endurútgefin óbreytt þetta árið. Ónotuð línuívilnun og óveiddur frístundarkvóti getur ráðherra sett inn ef með þarf. Ég vil trúa því að strandveiðar verði út ágúst þetta árið. Ég vil minna á að í bankahruninu 2008 voru það fiskveiðar og fiskútflutningur sem stóð fyrir sínu og aflaði þjóðinni gjaldeyris þrátt fyrir allt. Móðir mín er fædd og uppalin í Elliðaey á Breiðafirði og voru foreldrar hennar uppalin í Höskuldsey og Sellátri. Feður þeirra voru sjómenn, formenn á bátum og reru undan Jökli á veturna. Amma sagði mér frá því þegar hún var unglingur í Selátri fóru karlarnir eftir jólin hingað út eftir til róðra og komu aftur heim að vori. Þá var engin sími, ekkert sms eða „messenger“, kannski eitt skeyti allan veturinn. Um vertíðarlok var farið að kíkja eftir því hvort sæist bátur á leiðinni við Tveggja-lamba hólma séð frá Selátri. Þetta var fyrir 100 árum. Afi sem byrjaði að róa átta ára gamall árið 1912 með föður sínum og reri frá Höskuldsey sagði mér frá því þegar hann setti fyrstu vélina í bátinn sinn. Hann var þá kominn yfir tvítugt og pabbi hans, sem hafði verið formaður á árabátum til margra ára, reyndi að fá hann ofan af því vegna þess að hann myndi brjóta bátinn með þeirri vitleysu að troða járnklumpi ofan í hann. En vélin fór í bátinn og reyndist ágætlega. Síðan hafa liðið mörg ár og mikið vatn runnið til sjávar. Það hafa orðið miklar framfarir á allan hátt í tengslum við sjómennsku, veiðarfæri, bátar, skip og búnaður að ógleymdum öryggisbúnaði hafa tekið miklum framförum undanfarinn ár. Sjálfur hef ég minnt mig á það að ef eitthvað bjátar á, illa fiskast, tíðarfar er erfitt eða bras einhverskonar sem gerir mann niðurdreginn, skulum við muna hvernig aðbúnaður var þegar menn reru á árabátum með línu sem dregin var á höndum. Þá var fiskurinn seilaður sem komst ekki í bátinn og dreginn þannig til lands. Þaðan upp í fjöru þar sem hann var slægður og flattur og síðan borinn upp í salthús til söltunar. Allt unnið á höndum. Við slíka upprifjun hjá mér hverfur allur doði og maður getur tekið gleði sína á ný og þakkað fyrir þær aðstæður sem eru um borð í bátum í dag. Nú og ef ekki fiskast þá vel ég að þakka guði fyrir að komast heill heim. Ég hef haft þá trú að ef guði er falin sjóferðin þá farnist manni vel. Hér áður fyrr voru sjóslys og mannskaðar alltof algengir. Árangurinn í sjóslysavörnum í seinni tíð gengur kraftaverki næst. Mannfórnir voru lengi fylgifiskur sjósóknar á Íslandi. Sjóslysið hafa sem betur fer verið fá undan farin ár. Því miður eru undantekningar. Af því að ég minntist hér fyrst á ömmu mína sem var sjómannsdóttir og sjómannskona sem þekkti það af eigin raun að bíða heima með börn og bú án þess að frétta nokkuð í langan tíma jafnvel mánuði, langar mig sérstaklega að óska konum sjómanna til hamingju með daginn. Ég geri mér grein fyrir því að fjarskipti séu ögn betri en þau voru þegar amma var ung. Til hamingju konur, mæður og systur með sjómannadaginn þið eruð hetjurnar sem ekki er mikið talað um þegar glíman við Ægi í sögum um sjóhrakningar voru og eru sagðar. Áhyggjurnar en um leið þolgæðin og æðruleysið við þær aðstæður er til marks um hetjulund. Gleðilega hátíð. Höfundur er þingmaður Miðflokksins í norðvesturkjördæmi.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun