Upplýstari en flestir Inga María Hlíðar Thorsteinson skrifar 29. nóvember 2019 09:00 Nýlega skrifuðum ég og maki minn undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað því við stefnum að fæðingu í Björkinni, sem er fæðingarstofa í Reykjavík. Við þurftum ekki að hugsa okkur tvisvar um, enda bæði vel upplýst um hvað þjónustan í Björkinni felur í sér.Björkin Björkin er fæðingarstofa staðsett í Síðumúla þar sem hraustar konur í eðlilegri meðgöngu geta valið að fæða. Þar starfa tvö þriggja manna teymi ljósmæðra sem veita persónulega en jafnframt faglega þjónustu. Verðandi foreldrar tilheyra öðru ljósmæðrateyminu og hitta allar þrjár ljósmæðurnar á meðgöngunni frá 34. viku. Tvær þeirra munu síðan koma til með að vera viðstaddar fæðinguna og ein þeirra sinnir að lokum heimaþjónustu eftir fæðingu. Þannig fæst mikil samfella í þjónustunni en rannsóknir sýna að samfelld þjónusta og samfelldur stuðningur í fæðingu gefi betri útkomu og upplifun af fæðingunni. Þá sinna ljósmæður Bjarkarinnar einnig heimafæðingum með sama hætti. Í fyrsta viðtali hjá Björkinni, sem á sér stað einhvern tímann eftir 20 vikna meðgöngu, er farið yfir ýmis skilyrði sem nauðsynlegt er að uppfylla til þess að fæða þar. Það er gert vegna þess að séu konur með sérstaka áhættuþætti á meðgöngu og/eða fyrir fæðingu er fæðing frekar ráðlögð á sjúkrahúsi þar sem hægt er að framkvæma ýmis inngrip ef nauðsyn krefur. Samþykkið felur einnig í sér að sjái ljósmæðurnar ástæðu til flutnings á sjúkrahús treysta verðandi foreldrar þekkingu þeirra og verða við því að flytjast. Upplýst samþykki Þegar Björkin- fæðingarstofa sótti um leyfi til Embættis landlæknis fyrir rekstri var þeim skylt að útbúa plagg um upplýst samþykki til þess að fólk væri meðvitað um hvað það væri að velja: fæðingu utan sjúkrahúss. Þetta svipar til þess þegar kona er á leið í fyrirfram ákveðinn keisara og þarf að skrifa undir upplýst samþykki um aðgerðina, enda er keisaraskurður stór kviðarholsaðgerð sem getur haft ýmsa fylgikvilla. Plagg um upplýst samþykki ber óneitanlega með sér dulin skilaboð um að ákveðin hætta sé til staðar og sem starfandi ljósmóðir vakti þetta áhuga minn af tveimur ástæðum: Samkvæmt klínískum leiðbeiningum frá NICE[1], sem við styðjumst að miklu leyti við í barneignarþjónustu hér á landi, eiga ljósmæður að upplýsa allar konur sem eru án áhættuþátta fyrir fæðingu að fæðing sé alla jafna örugg bæði fyrir móður og barn. Hvetja á allar hraustar konur sem eiga von á heilbrigðu barni til að fæða á ljósmæðrarekinni einingu eða fæðingarheimili utan sjúkrahúss. Í þeim tilvikum er tíðni inngripa í fæðingu lægri en útkoma barns sú sama og á spítala. Konur sem hafa áður fætt og það gengið vel eru enn fremur hvattar til að fæða heima en örlítið verri útkoma (0,4%) er fyrir barn kvenna með fyrsta barn sem stefna að heimafæðingu. Þess vegna er þeim frekar ráðlagt að fæða á ljósmóðurrekinni einingu en heima. NICE leiðbeiningarnar byggja á breskum rannsóknum sem gerðar voru á 64 þúsund tilfellum fæðinga hjá hraustum konum í eðlilegri meðgöngu. Þær sýndu að tíðni inngripa, þ.e. áhaldafæðinga, keisarafæðinga, notkun sterkra verkjalyfja og mænurótardeyfingar, var hærri hjá hraustumkonum sem stefndu á fæðingu á spítala en hjá hraustum konum sem stefndu á fæðingu á ljósmóðurreknum einingum eða heima, sama hvar fæðingin endaði. Svipaðar niðurstöður komu fram í doktorsrannsókn Berglindar Hálfdánsdóttur á heimafæðingum á Íslandi en notkun hríðarörvandi lyfja, þörf fyrir mænurótardeyfingu og blæðing eftir fæðingu var minni hjá konum sem stefndu á heimafæðingu en hjá þeim sem stefndu á fæðingu á sjúkrahúsi í rannsókn hennar. Val af (niður)skornum skammti Langflestar konur velja að fæða á Landspítalanum sem er langstærsti fæðingarstaður landsins, hvort sem þær eru í lítilli áhættu eða ekki. Það er kannski ekki furða þar sem konur í dag hafa í rauninni ekki mikið val um fæðingarstað vegna þess að á síðustu árum er búið að loka mörgum fæðingarstöðum - bæði úti á landi og á höfuðborgarsvæðinu. Í Reykjavík var fæðingarheimilinu við Eiríksgötu og Hreiðrinu, sem voru bæði ljósmóðurreknar einingar í höndum ríkisins, báðum lokað þrátt fyrir miklar vinsældir á sínum tíma. Fæðingarheimilinu var lokað árið 1995 því það þótti ekki nógu öruggur staður til að fæða á á sínum tíma. Nú er hins vegar búið að sýna fram á annað. Hreiðrið, ljósmæðrarekin eining innan spítalans, kom síðar í staðinn sem valkostur fyrir hraustar konur en því var lokað árið 2014 þegar það sameinaðist Fæðingarvakt Landspítalans. Aðrir fæðingarstaðir en LSH nálægt höfuðborgasvæðinu Fæðingarstofa Bjarkarinnar er sjálfstætt starfandi eining sem tekur einungis við 10-12 konum á mánuði og er biðlisti eftir þjónustunni þar. Konur í Reykjavík og nágrenni geta einnig valið um að fæða heima en það eru nokkrar ljósmæður sem sinna heimafæðingum á Höfuðborgasvæðinu. Á heilbrigðisstofnun Keflavíkur og á Selfossi eru ljósmóðurreknar einingar þar sem konur geta fætt í sinni heimabyggð ef þær vilja vera á ljósmóðurrekinni einingu. Þar þarf einnig að skrifa undir upplýst samþykki og samþykki um mögulegan flutning á sjúkrahús ef upp koma áhættuþættir. Að lokum er einnig hægt að fæða á sjúkrahúsinu á Akranesi sem er talsvert minni eining en Landspítalinn. Upplýstari Eftir að hafa gengið í gegnum undirbúninginn um væntanlegt fæðingarferli hjá Björkinni erum ég og maki minn líklega upplýstari en flestir tilvonandi foreldrar sem stefna á að fæða á spítala. Ef markmiðið er að standa vörð um fæðingar án inngripa hér á landi er því vert að velta þeirri spurningu upp hvort ekki þurfi að breyta heildarnálgun varðandi undirbúning, fræðslu og upplýst samþykki í meðgönguvernd í tengslum við val á fæðingarstað. Ef allir þyrftu að skrifa undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað, óháð vali, væri jafnræðis gætt og allir væru jafn upplýstir. Þá er ekki ólíklegt að eftirspurn eftir fleiri ljósmæðrareknum einingum á höfuðborgarsvæðinu myndi aukast enn frekar.[1]The National Institute for Health and Care Excellence, síðast uppfært 2017 Höfundur er ljósmóðir.Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Fjölskyldumál Heilbrigðismál Rómur Mest lesið Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson skrifar Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah skrifar Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar Sjá meira
Nýlega skrifuðum ég og maki minn undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað því við stefnum að fæðingu í Björkinni, sem er fæðingarstofa í Reykjavík. Við þurftum ekki að hugsa okkur tvisvar um, enda bæði vel upplýst um hvað þjónustan í Björkinni felur í sér.Björkin Björkin er fæðingarstofa staðsett í Síðumúla þar sem hraustar konur í eðlilegri meðgöngu geta valið að fæða. Þar starfa tvö þriggja manna teymi ljósmæðra sem veita persónulega en jafnframt faglega þjónustu. Verðandi foreldrar tilheyra öðru ljósmæðrateyminu og hitta allar þrjár ljósmæðurnar á meðgöngunni frá 34. viku. Tvær þeirra munu síðan koma til með að vera viðstaddar fæðinguna og ein þeirra sinnir að lokum heimaþjónustu eftir fæðingu. Þannig fæst mikil samfella í þjónustunni en rannsóknir sýna að samfelld þjónusta og samfelldur stuðningur í fæðingu gefi betri útkomu og upplifun af fæðingunni. Þá sinna ljósmæður Bjarkarinnar einnig heimafæðingum með sama hætti. Í fyrsta viðtali hjá Björkinni, sem á sér stað einhvern tímann eftir 20 vikna meðgöngu, er farið yfir ýmis skilyrði sem nauðsynlegt er að uppfylla til þess að fæða þar. Það er gert vegna þess að séu konur með sérstaka áhættuþætti á meðgöngu og/eða fyrir fæðingu er fæðing frekar ráðlögð á sjúkrahúsi þar sem hægt er að framkvæma ýmis inngrip ef nauðsyn krefur. Samþykkið felur einnig í sér að sjái ljósmæðurnar ástæðu til flutnings á sjúkrahús treysta verðandi foreldrar þekkingu þeirra og verða við því að flytjast. Upplýst samþykki Þegar Björkin- fæðingarstofa sótti um leyfi til Embættis landlæknis fyrir rekstri var þeim skylt að útbúa plagg um upplýst samþykki til þess að fólk væri meðvitað um hvað það væri að velja: fæðingu utan sjúkrahúss. Þetta svipar til þess þegar kona er á leið í fyrirfram ákveðinn keisara og þarf að skrifa undir upplýst samþykki um aðgerðina, enda er keisaraskurður stór kviðarholsaðgerð sem getur haft ýmsa fylgikvilla. Plagg um upplýst samþykki ber óneitanlega með sér dulin skilaboð um að ákveðin hætta sé til staðar og sem starfandi ljósmóðir vakti þetta áhuga minn af tveimur ástæðum: Samkvæmt klínískum leiðbeiningum frá NICE[1], sem við styðjumst að miklu leyti við í barneignarþjónustu hér á landi, eiga ljósmæður að upplýsa allar konur sem eru án áhættuþátta fyrir fæðingu að fæðing sé alla jafna örugg bæði fyrir móður og barn. Hvetja á allar hraustar konur sem eiga von á heilbrigðu barni til að fæða á ljósmæðrarekinni einingu eða fæðingarheimili utan sjúkrahúss. Í þeim tilvikum er tíðni inngripa í fæðingu lægri en útkoma barns sú sama og á spítala. Konur sem hafa áður fætt og það gengið vel eru enn fremur hvattar til að fæða heima en örlítið verri útkoma (0,4%) er fyrir barn kvenna með fyrsta barn sem stefna að heimafæðingu. Þess vegna er þeim frekar ráðlagt að fæða á ljósmóðurrekinni einingu en heima. NICE leiðbeiningarnar byggja á breskum rannsóknum sem gerðar voru á 64 þúsund tilfellum fæðinga hjá hraustum konum í eðlilegri meðgöngu. Þær sýndu að tíðni inngripa, þ.e. áhaldafæðinga, keisarafæðinga, notkun sterkra verkjalyfja og mænurótardeyfingar, var hærri hjá hraustumkonum sem stefndu á fæðingu á spítala en hjá hraustum konum sem stefndu á fæðingu á ljósmóðurreknum einingum eða heima, sama hvar fæðingin endaði. Svipaðar niðurstöður komu fram í doktorsrannsókn Berglindar Hálfdánsdóttur á heimafæðingum á Íslandi en notkun hríðarörvandi lyfja, þörf fyrir mænurótardeyfingu og blæðing eftir fæðingu var minni hjá konum sem stefndu á heimafæðingu en hjá þeim sem stefndu á fæðingu á sjúkrahúsi í rannsókn hennar. Val af (niður)skornum skammti Langflestar konur velja að fæða á Landspítalanum sem er langstærsti fæðingarstaður landsins, hvort sem þær eru í lítilli áhættu eða ekki. Það er kannski ekki furða þar sem konur í dag hafa í rauninni ekki mikið val um fæðingarstað vegna þess að á síðustu árum er búið að loka mörgum fæðingarstöðum - bæði úti á landi og á höfuðborgarsvæðinu. Í Reykjavík var fæðingarheimilinu við Eiríksgötu og Hreiðrinu, sem voru bæði ljósmóðurreknar einingar í höndum ríkisins, báðum lokað þrátt fyrir miklar vinsældir á sínum tíma. Fæðingarheimilinu var lokað árið 1995 því það þótti ekki nógu öruggur staður til að fæða á á sínum tíma. Nú er hins vegar búið að sýna fram á annað. Hreiðrið, ljósmæðrarekin eining innan spítalans, kom síðar í staðinn sem valkostur fyrir hraustar konur en því var lokað árið 2014 þegar það sameinaðist Fæðingarvakt Landspítalans. Aðrir fæðingarstaðir en LSH nálægt höfuðborgasvæðinu Fæðingarstofa Bjarkarinnar er sjálfstætt starfandi eining sem tekur einungis við 10-12 konum á mánuði og er biðlisti eftir þjónustunni þar. Konur í Reykjavík og nágrenni geta einnig valið um að fæða heima en það eru nokkrar ljósmæður sem sinna heimafæðingum á Höfuðborgasvæðinu. Á heilbrigðisstofnun Keflavíkur og á Selfossi eru ljósmóðurreknar einingar þar sem konur geta fætt í sinni heimabyggð ef þær vilja vera á ljósmóðurrekinni einingu. Þar þarf einnig að skrifa undir upplýst samþykki og samþykki um mögulegan flutning á sjúkrahús ef upp koma áhættuþættir. Að lokum er einnig hægt að fæða á sjúkrahúsinu á Akranesi sem er talsvert minni eining en Landspítalinn. Upplýstari Eftir að hafa gengið í gegnum undirbúninginn um væntanlegt fæðingarferli hjá Björkinni erum ég og maki minn líklega upplýstari en flestir tilvonandi foreldrar sem stefna á að fæða á spítala. Ef markmiðið er að standa vörð um fæðingar án inngripa hér á landi er því vert að velta þeirri spurningu upp hvort ekki þurfi að breyta heildarnálgun varðandi undirbúning, fræðslu og upplýst samþykki í meðgönguvernd í tengslum við val á fæðingarstað. Ef allir þyrftu að skrifa undir upplýst samþykki um val á fæðingarstað, óháð vali, væri jafnræðis gætt og allir væru jafn upplýstir. Þá er ekki ólíklegt að eftirspurn eftir fleiri ljósmæðrareknum einingum á höfuðborgarsvæðinu myndi aukast enn frekar.[1]The National Institute for Health and Care Excellence, síðast uppfært 2017 Höfundur er ljósmóðir.Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun
Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar
Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson Skoðun
Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke Skoðun