Foreldrahlutverkinu kastað á sorphauginn? Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar 1. nóvember 2019 09:00 Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Félagsmál Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson Trúmál Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Sjá meira
Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna.
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun