Föst við sinn keip? Þorvaldur Gylfason skrifar 12. september 2019 07:00 Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni er góður „business“ hjá Orkuveitunni Hólmfríður Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar Skoðun Er hvergi hægt að vera í friði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Um ferðaþjónustu og ADHD Nanný Arna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að taka stjórn á eigin stefnu Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Mér finnst“ pólitíkin og vindmyllurnar Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Frumútboð og framhjáhöld Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Sjá meira
Flókalundi – Samtök atvinnulífsins birtu í fyrri viku furðufrétt sem hefst svo: „Meðallaun á Íslandi voru hæst meðal OECD-ríkjanna árið 2018. Meðallaunin voru 66.500 Bandaríkjadollarar en næst komu Lúxemborg með tæplega 65.500 og síðan Sviss með rúmlega 64.000 dollara. Meðallaun á öðrum Norðurlöndum voru allmiklu lægri eða rúmlega 55.000 í Danmörku, 51.000 í Noregi og 44.000 í Svíþjóð og Finnlandi.“ Samtökin tilgreina Efnahags- og framfarastofnunina í París (OECD) sem heimild. Þau virðast trúa því – eins og Viðskiptaráð gerði 2008! – að Íslendingar hafi nú aftur stungið Bandaríkin, Lúxemborg og Sviss af í efnahagslegu tilliti, að ekki sé talað um Norðurlönd. Samtökin virðast nú, eins og Viðskiptaráð 2008, telja Ísland standa þeim „framar á flestum sviðum“.Sem sannara reynist Réttar upplýsingar frá OECD birta aðra mynd af málinu. Skv. þeim var landsframleiðsla á mann á Íslandi 2018 ofan við Danmörku, Svíþjóð og Finnland, já, en auðvitað langt fyrir neðan Lúxemborg, Írland, Sviss, Noreg og Bandaríkin. Staða Íslands er þó ofmetin í þessum samanburði OECD þar eð gengi krónunnar er of hátt eina ferðina enn og á því trúlega eftir að lækka með minnkandi útflutningstekjum og draga Ísland niður eftir listanum sem mælir framleiðsluna í dollurum. Ekkert nýtt í því. Við bætist að landsframleiðsla á hverja vinnustund er skárri mælikvarði á lífskjör í samanburði við nálæg lönd þar eð þá er fyrirhöfnin á bak við framleiðsluna – vinnan! – tekin með í reikninginn. Skv. tölum OECD er Ísland í miðjum hlíðum á þennan kvarða með 68 dollara á tímann á móti 74 dollurum í Bandaríkjunum og 77 í Danmörku 2018. Einnig í þessum samanburði er staða Íslands þó ofmetin bæði vegna þess að gengi krónunnar er nú of hátt eins og ég var að segja auk þess sem nýtt og mun lægra mat á vinnutíma Íslendinga sem Hagstofa Íslands birti fyrir kjarasamningana í vor leið vekur ekki tiltrú. Hagstofan lítur nú svo á að vinnuvikan á Íslandi 2018 hafi að jafnaði verið 31 stund miðað við 47 vikna vinnu á ári á móti 30 stunda vinnuviku í Danmörku og Noregi, 34 stundum í Svíþjóð og 35 í Finnlandi. Þessar nýju tölur Hagstofunnar um Ísland sem OECD hefur tekið upp hráar stangast á við fyrri upplýsingar og einnig það sem augað sér eða þykist sjá á vettvangi. Við höfum séð stöðu Íslands ofmetna áður, síðast með miklum hvelli 2008. En Samtök atvinnulífsins virðast sitja föst við sinn keip eins og ekkert hafi í skorizt.Fyrirmynd frá Bandaríkjunum Vinnuveitendur þurfa að taka sér tak á vettvangi Samtaka atvinnulífsins og Viðskiptaráðs. Skýra fyrirmynd geta þau nú sótt til Bandaríkjanna þar sem 181 forstjórar stórfyrirtækja sendu nýlega frá sér yfirlýsingu þar sem þeir segja fyrirtækin ekki aðeins skuldbundin eigendum sínum heldur einnig viðskiptavinum, verkafólki, birgjum og samfélaginu. Þetta er viðsnúningur því áður höfðu forstjórarnir einblínt á hagsmuni eigendanna, hluthafanna, og kært sig kollótta um allt hitt. Áður heimtuðu forstjórarnir lækkun skatta þótt ríkið safnaði skuldum, veikari umhverfisvernd, stjarnfræðileg laun handa sjálfum sér, stöðnun launa venjulegs verkafólks og veikara eftirlit með bönkum, lyfjafyrirtækjum o.fl. Yfirvöldin eltu forstjórana eins og hundar í bandi. Afleiðingin varð stóraukin misskipting auðs og tekna, umhverfisspjöll, ríkishallarekstur, fjármálakreppa 2008, undanskot auðmanna í skattaskjólum og ótímabær dauðsföll sem styttu ævilengd Bandaríkjamanna þrjú ár í röð 2015-2017 í fyrsta sinn síðan spænska veikin geisaði fyrir hundrað árum. Ég sæki þessa upptalningu til félaga míns Jeffrey Sachs prófessors í Columbia-háskólanum í New York. Forstjóralaun í Bandaríkjunum voru á við laun 23ja starfsmanna á gólfi 1978 og 221 starfsmanns 2018. Allan þennan tíma, 40 ár, stóð kaupmáttur venjulegra tímalauna í stað.Er taflinu lokið? Bandarískir forstjórar hafa valdið landi sínu og heiminum öllum miska með því að misnota markaðsvald sitt og moka fé í skaðræðisöfl á vettvangi stjórnmálanna og grafa þannig undan lýðræði og velsæmi. Nú lofa þeir bót og betrun. Þeir hafa viðurkennt villu sína. Er taflinu þá lokið? Það er óvíst. Sumir þeirra munu ugglaust líta á yfirlýsinguna sem orðin tóm og reyna að halda uppteknum hætti. Fólkið þarf að taka þá á orðinu og endurheimta valdið yfir eigin velferð úr höndum sjálftökusveitanna. Rekstur fyrirtækja á ekki að snúast bara um hámarksarð og enn síður um að ræna banka og önnur fyrirtæki innan frá og láta skattgreiðendur borga brúsann. Fyrirtæki eiga að taka tillit til náungans líkt og við hin gerum okkur far um í dagsins önn.
Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar
Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar
Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar