Með loftslagsáhyggjur heimsins á herðum mér Daðey Albertsdóttir skrifar 12. mars 2019 12:34 Ég heyrði nýtt orð í síðasta mánuði og ég fékk uppljómun. Ég fann allt í einu skýringu á því hvernig mér líður og fékk staðfestingu á því að ég er ekki ein. Loftslagskvíði (e. climate anxiety). Það útskýrir svo margt. Þetta hefur verið að valda mér stigvaxandi hugarangri síðustu ár. Loftslagsbreytingar er eitthvað sem við heyrum meira og meira af í almennri umræðu og fólk er að verða meðvitaðara um áhrifin sem líferni okkar hefur á jörðina. Ég kvíði auðvitað allskonar hlutum. Ég er í framhaldsnámi með meðfylgjandi fjárhagsáhyggjum og álagi auk þess sem ég á ungt barn. En þegar uppi er staðið þá lifi ég auðvitað í eintómum lúxus. Með hús, bíl, barn, góða vini og sterkt bakland. Það verður hinsvegar að engu þegar hugurinn fer á flug. Loftslagsbreytingar. Ég hugsa mörgum sinnum á dag um það hvað er að verða um plánetuna okkar. Ég fæ kvíðahnút í magann og sting í hjartað þegar svörtustu hugsanirnar skjóta upp kollinum: við erum búin að eyðileggja plánetuna okkar og það er ekki aftur snúið. Lífið, eins og við þekkjum það, verður ekki svona eftir einhver ár, börnin okkar munu þurfa að takast á við afleiðingar þess lífernis sem ég og foreldrar mínir völdum okkur því við vorum ekki meðvituð um áhrifin sem það hafði á vistkerfi okkar. Hlýnun jarðar er staðreynd og afleiðingarnar skelfilegar. Fyrir nokkrum árum byrjaði ég að gera það sem er í mínu valdi til að minnka þessi áhrif. Eins og svo margir aðrir fór ég að flokka sorpið mitt, draga úr neyslunni, minnka kjötát, reyna eftir fremsta megni að kaupa innlent, nota ekki plastpoka og hef frá upphafi verið með barnið mitt í taubleyjum. Næst ætla ég að fá mér moltutunnu og byrja að rækta grænmeti á svölunum. Hljómar frekar vel, ekki satt? En svo kaupi ég líka of mikið af vörum í plastumbúðum og fer til útlanda einu sinni á ári. Ég keyri Ártúnsbrekkuna á hverjum morgni í díselbílnum mínum á nagladekkjunum. Ég heyri í nöglunum á malbikinu sem þyrla upp svifrykinu. Á sama tíma og mér finnst ég vera að gera allt sem ég get þá veit ég að ég er ekki að gera næstum því nóg. Á sama tíma og mér finnst það vera skylda mín sem samfélagsþegn að gera mitt besta þá fallast mér hendur því ég veit að það eru aðrir sem eru ekki einu sinni að pæla í þessu. Aðrir sem leyfa sér það sem þeir vilja og veslast ekki upp í loftslagskvíða yfir því hverjar afleiðingar neyslu þeirra á plánetuna okkar eru. Hvað á ég þá að gera? Ég fæ hlýtt í hjartað þegar ég les fréttir um sænska stúdendin hana Gretu Thunberg sem hrinti af stað byltingu þar sem að skólakrakkar um allan heim eru farnir að mótmæla aðgerðarleysi stjórnvalda í loftslagsmálum. Ég fyllist baráttuanda og ákveð að nú sé kominn tími fyrir mig til að taka þátt og gera eitthvað í þessu vandamáli sem á hug minn allan. En svo man ég að ég get með engu móti keyrt úr Mosó niður á Austurvöll á díselbílnum mínum til að taka þátt í mótmælum. Þvílík hræsni væri það? Þá kem ég aftur að spurningunni hvað á ég að gera? Get ég gert meira? Hafa aðgerðir mínar einhver minnstu áhrif á heildina litið? Er þetta yfir höfuð í mínum höndum eða er það í höndum stjórnvalda að setja fyrirtækjum þrengri ramma og knýja fram þessar breytingar? Ég gæti lagt bílnum og byrjað að nota almenningssamgöngur. Væri það nóg? Eða á ég að hugsa, skítt með það, það litla sem ég nú þegar geri er nóg. Næsta kynslóð verður enn upplýstari og nær að knýja fram breytingar sem verða til þess að ég og börnin mín munum geta lifað á þessari jörð án þess að lifa í stöðugum ótta við það að jörðin hlýni um of og að við getum ekki snúið þróuninni við. Þegar við stöndum frammi fyrir hættulegum aðstæðum þá er þrennt í stöðunni. Að flýja, frjósa eða berjast. Kvíðinn er nefnilega lífsnauðsynlegt viðbragð sem gerir okkur kleift að bregðast hratt við í þessum aðstæðum og eykur líkur þess að komast af. Er þá ekki kominn tími til að nýta þennan kvíða til framkvæmda og gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma okkur frá lífshættu? Við megum ekki stinga höfðinu í sandinn heldur verðum við að berjast. Í þættinum Hvað höfum við gert? sem sýndur var á RÚV síðastliðið sunnudagskvöld var dregin upp ansi svört en raunsæ mynd af vandanum. Við höfum 10 ár til að gera róttækar breytingar á lífsstílnum okkar annars verður ekki aftur snúið. Því skulum við standa saman, gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma í veg fyrir það að svörtustu spárnar verði að veruleika. Mætum á mótmæli (þó svo að við eigum díselbíla), minnkum neyslu, kaupum innlent, fækkum ferðalögum, notum almenningssamgöngur, flokkum sorpið okkar, minnkum kjötát, notum taubleyjur á börnin okkar og listinn heldur áfram. Það sem skiptir mestu máli, ekki gera ekki neitt. Enginn er fullkominn og margt smátt gerir eitt stór. Það sem ég ætla að gera núna er að hætta að kaupa nýjar flíkur og fá mér moltutunnu. Hvað ætlar þú að gera?Höfundur er mastersnemi í klínískri sálfræði við Háskólann í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Mest lesið Halldór 15.3.2025 Halldór Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tryggjum framtíð endurnýjanlegrar orku á Íslandi Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar Skoðun Gunnar Smári hvað er hann? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar Skoðun Ísland er leiðandi ljós og hvatning til fjölmiðla Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Forvarnir á ferð Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Vertu meðbyr mannúðar Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Fegurð sem breytir skólum Einar Mikael Sverrisson skrifar Skoðun Það læra börnin sem fyrir þeim er haft Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar Skoðun Verður Frelsið fullveldinu að bráð? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mataræði í stóra samhengi lífsins Birna Þórisdóttir skrifar Skoðun Hvað varð um loftslagsmálin? Kamma Thordarson skrifar Skoðun Bakpokinn sem þyngist aðeins hjá öðrum Inga Sæland skrifar Skoðun Örlög Íslendinga og u-beygja áhrifamesta fjármálamanns heims Snorri Másson skrifar Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Sjá meira
Ég heyrði nýtt orð í síðasta mánuði og ég fékk uppljómun. Ég fann allt í einu skýringu á því hvernig mér líður og fékk staðfestingu á því að ég er ekki ein. Loftslagskvíði (e. climate anxiety). Það útskýrir svo margt. Þetta hefur verið að valda mér stigvaxandi hugarangri síðustu ár. Loftslagsbreytingar er eitthvað sem við heyrum meira og meira af í almennri umræðu og fólk er að verða meðvitaðara um áhrifin sem líferni okkar hefur á jörðina. Ég kvíði auðvitað allskonar hlutum. Ég er í framhaldsnámi með meðfylgjandi fjárhagsáhyggjum og álagi auk þess sem ég á ungt barn. En þegar uppi er staðið þá lifi ég auðvitað í eintómum lúxus. Með hús, bíl, barn, góða vini og sterkt bakland. Það verður hinsvegar að engu þegar hugurinn fer á flug. Loftslagsbreytingar. Ég hugsa mörgum sinnum á dag um það hvað er að verða um plánetuna okkar. Ég fæ kvíðahnút í magann og sting í hjartað þegar svörtustu hugsanirnar skjóta upp kollinum: við erum búin að eyðileggja plánetuna okkar og það er ekki aftur snúið. Lífið, eins og við þekkjum það, verður ekki svona eftir einhver ár, börnin okkar munu þurfa að takast á við afleiðingar þess lífernis sem ég og foreldrar mínir völdum okkur því við vorum ekki meðvituð um áhrifin sem það hafði á vistkerfi okkar. Hlýnun jarðar er staðreynd og afleiðingarnar skelfilegar. Fyrir nokkrum árum byrjaði ég að gera það sem er í mínu valdi til að minnka þessi áhrif. Eins og svo margir aðrir fór ég að flokka sorpið mitt, draga úr neyslunni, minnka kjötát, reyna eftir fremsta megni að kaupa innlent, nota ekki plastpoka og hef frá upphafi verið með barnið mitt í taubleyjum. Næst ætla ég að fá mér moltutunnu og byrja að rækta grænmeti á svölunum. Hljómar frekar vel, ekki satt? En svo kaupi ég líka of mikið af vörum í plastumbúðum og fer til útlanda einu sinni á ári. Ég keyri Ártúnsbrekkuna á hverjum morgni í díselbílnum mínum á nagladekkjunum. Ég heyri í nöglunum á malbikinu sem þyrla upp svifrykinu. Á sama tíma og mér finnst ég vera að gera allt sem ég get þá veit ég að ég er ekki að gera næstum því nóg. Á sama tíma og mér finnst það vera skylda mín sem samfélagsþegn að gera mitt besta þá fallast mér hendur því ég veit að það eru aðrir sem eru ekki einu sinni að pæla í þessu. Aðrir sem leyfa sér það sem þeir vilja og veslast ekki upp í loftslagskvíða yfir því hverjar afleiðingar neyslu þeirra á plánetuna okkar eru. Hvað á ég þá að gera? Ég fæ hlýtt í hjartað þegar ég les fréttir um sænska stúdendin hana Gretu Thunberg sem hrinti af stað byltingu þar sem að skólakrakkar um allan heim eru farnir að mótmæla aðgerðarleysi stjórnvalda í loftslagsmálum. Ég fyllist baráttuanda og ákveð að nú sé kominn tími fyrir mig til að taka þátt og gera eitthvað í þessu vandamáli sem á hug minn allan. En svo man ég að ég get með engu móti keyrt úr Mosó niður á Austurvöll á díselbílnum mínum til að taka þátt í mótmælum. Þvílík hræsni væri það? Þá kem ég aftur að spurningunni hvað á ég að gera? Get ég gert meira? Hafa aðgerðir mínar einhver minnstu áhrif á heildina litið? Er þetta yfir höfuð í mínum höndum eða er það í höndum stjórnvalda að setja fyrirtækjum þrengri ramma og knýja fram þessar breytingar? Ég gæti lagt bílnum og byrjað að nota almenningssamgöngur. Væri það nóg? Eða á ég að hugsa, skítt með það, það litla sem ég nú þegar geri er nóg. Næsta kynslóð verður enn upplýstari og nær að knýja fram breytingar sem verða til þess að ég og börnin mín munum geta lifað á þessari jörð án þess að lifa í stöðugum ótta við það að jörðin hlýni um of og að við getum ekki snúið þróuninni við. Þegar við stöndum frammi fyrir hættulegum aðstæðum þá er þrennt í stöðunni. Að flýja, frjósa eða berjast. Kvíðinn er nefnilega lífsnauðsynlegt viðbragð sem gerir okkur kleift að bregðast hratt við í þessum aðstæðum og eykur líkur þess að komast af. Er þá ekki kominn tími til að nýta þennan kvíða til framkvæmda og gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma okkur frá lífshættu? Við megum ekki stinga höfðinu í sandinn heldur verðum við að berjast. Í þættinum Hvað höfum við gert? sem sýndur var á RÚV síðastliðið sunnudagskvöld var dregin upp ansi svört en raunsæ mynd af vandanum. Við höfum 10 ár til að gera róttækar breytingar á lífsstílnum okkar annars verður ekki aftur snúið. Því skulum við standa saman, gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma í veg fyrir það að svörtustu spárnar verði að veruleika. Mætum á mótmæli (þó svo að við eigum díselbíla), minnkum neyslu, kaupum innlent, fækkum ferðalögum, notum almenningssamgöngur, flokkum sorpið okkar, minnkum kjötát, notum taubleyjur á börnin okkar og listinn heldur áfram. Það sem skiptir mestu máli, ekki gera ekki neitt. Enginn er fullkominn og margt smátt gerir eitt stór. Það sem ég ætla að gera núna er að hætta að kaupa nýjar flíkur og fá mér moltutunnu. Hvað ætlar þú að gera?Höfundur er mastersnemi í klínískri sálfræði við Háskólann í Reykjavík.
Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Reynsla, framtíðarsýn og kjarkur Silju Báru Anna Helga Jónsdóttir,Sigurður Örn Stefánsson skrifar
Skoðun Um Ingibjörgu Gunnarsdóttur – ferill að rektorskjöri Rúnar Unnþórsson,Þórhallur Ingi Halldórsson skrifar
Skoðun Björn Þorsteinsson as Rector - A visionary leader uniting disciplines and driving innovation Marianne Elisabeth Klinke skrifar
Skoðun Til rektorsframbjóðenda: Hvað gerir nýr rektor HÍ við Endurmenntun? Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer Skoðun