Hundruð milljarða safnist á tíu árum Þorsteinn Friðrik Halldórsson skrifar 15. janúar 2019 09:00 Frá Þeistareykjum. Stöð 2/Arnar Halldórsson. Arðgreiðslur Landsvirkjunar gætu á tíu árum byggt upp auðlindasjóð sem næmi 377 milljörðum króna. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu ráðgjafarfyrirtækjanna Reykjavik Economics og Intellecon um íslenskan raforkumarkað sem verður kynnt á fundi Landsvirkjunar, Orkumarkaðir í mótun; verðmætasköpun og þjóðarhagur, í dag. „Þessar tölur gefa okkur hugmynd um stærðargráðu auðlindasjóðs ef honum verður komið á fót. Raforkugeirinn hefur verið skuldsettur vegna mikils vaxtar en nú er útlit fyrir að skuldsetning hans fari lækkandi og arðgreiðslugetan vaxandi,“ segir Magnús Árni Skúlason, hagfræðingur hjá Reykjavík Economics og annar skýrsluhöfunda. Auknar arðgreiðslur Landsvirkjunar vekja spurningar um hvernig eigi að ráðstafa þeim hagnaði sem safnast upp. Í skýrslunni eru nefndar þrjár leiðir sem geta komið til greina. Landsvirkjun gæti aukið arðgreiðslur til ríkissjóðs sem gæti ráðstafað tekjunum að vild, til dæmis dregið úr skuldum eða aukið útgjöld. Þá gæti Landsvirkjun lækkað verð til notenda eða safnað arðgreiðslum í sérstakan auðlindasjóð. „Þegar vel tekst til geta slíkir sjóðir orðið miklir að vöxtum og tryggja að auðlindin skili arði til framtíðar þegar hún er uppurin, sbr. olíulindir Norðmanna og í Mið-Austurlöndum,“ segir í skýrslunni. Olía er óendurnýjanleg auðlind en vatnsaflið á Íslandi er endurnýjanlegt og getur því skapað arð til mjög langs tíma. Auðlindasjóður utan um arðgreiðslur af endurnýjanlegum auðlindum skilar þannig viðbótarávinningi til allrar framtíðar svo lengi sem ekki er gengið á höfuðstól hans. „Einn af kostunum er að slíkur sjóður getur varið hagkerfið fyrir sveiflum á markaðsverði auðlindarinnar á hverjum tíma. Að auki gæti slíkur sjóður tekist á við áskoranir sem tengjast lýðfræðilegum breytingum svosem öldrun þjóðarinnar,“ segir í skýrslunni.Allt að 878 milljarðar Settar eru fram þrjár sviðsmyndir sem ætlað er að varpa ljósi á stærðargráðu íslensks auðlindasjóðs á árunum 2025 til 2035. Miðast útreikningarnir við 3,5 prósenta raunvexti á tímabilinu. Sú fyrsta gerir ráð fyrir frekari uppbyggingu og betri nýtingu orkuauðlindanna að meðtalinni nýtingu fleiri endurnýjanlegra orkugjafa. Auk þess er gert ráð fyrir að nýframkvæmdir séu fjármagnaðar án verulegrar skuldsetningar. Ef árlegar arðgreiðslur Landsvirkjunar í sjóðinn nema 32 milljörðum króna geta 377 milljarðar hafa safnast upp eftir tíu ár. Endanleg upphæð ræðst af mörgum þáttum, til dæmis orkuverði. Önnur sviðsmyndin gerir ráð fyrir óbreyttri orkuvinnslu frá því sem nú er. Þannig verða arðgreiðslurnar 16 milljarðar króna og stærð sjóðsins 188 milljarðar árið 2035. Í þriðju sviðsmyndinni er gert ráð fyrir lagningu sæstrengs til Bretlands en í skýrslunni segir að ljóst sé að mikillar óvissu gæti um tímasetningar og arðsemi slíkrar framkvæmdar. Samkvæmt gefnum forsendum má þá ætla að arðgreiðslur Landsvirkjunar verði 75 milljarðar króna á ári og að 878 milljarðar safnist upp á tímabilinu.Uppskipting ófýsileg Í skýrslunni eru teknar fyrir hugmyndir um hvort heppilegt geti reynst að skipta Landsvirkjun upp með það að markmiði að auka samkeppni. Bent er á að Landsvirkjun sé hlutfallslega lítið fyrirtæki á sínu sviði á alþjóðlegum samkeppnismarkaði raforkuframleiðenda þótt það sé stórt á innlendan mælikvarða. „Einn stærsti kostnaðarliður í rekstri Landsvirkjunar eru fjármagnsgjöld, því skiptir höfuðmáli fyrir fyrirtækið að lágmarka kostnað við lántökur en ólíklegt verður að teljast að það markmið næðist með uppskiptingu fyrirtækisins,“ segir í skýrslunni. Þá væri ávinningurinn af því að skipta fyrirtækinu upp mögulega aukin samkeppni á heildsölu- og stórnotendamarkaði. Í ljósi samsetningar viðskiptavina Landsvirkjunar þar sem 80 prósent raforkuframleiðslunnar eru seld til stórnotenda, sem oftar en ekki eru alþjóðleg fyrirtæki, verði ávinningur þess hóps hlutfallslega meiri en aðila á heildsölumarkaði. „Ókosturinn við uppskiptingu Landsvirkjunar væri líklega hærri fjármagnskostnaður, skert stærðarhagkvæmni, aukinn kostnaður við stjórnun og annan rekstur. Þá má ætla að samningsstaða gagnvart alþjóðlegum stórkaupendum yrði verri.“ Birtist í Fréttablaðinu Orkumál Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Íslensk kona í haldi: Hótelherbergi á Tenerife þakið blóði Innlent „Girtu þig nú í brók og horfstu í augu við sjálfan þig“ Innlent Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Innlent Kostaði umdeilda færslu á síðu flokks sem hann er hættur í Innlent Á bak við auglýsingarnar um Dag en skráður í Samfylkinguna Innlent Breytinga að vænta á fylgi Flokks fólksins Innlent Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Innlent Svarar Kára fullum hálsi Innlent Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Innlent Fleiri fréttir Hraun streymir að langmestu frá Svartsengi Það sem oftast ógildir kjörseðilinn Vonast til að útkljá deilumál í fyrramálið FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Meðferðarheimili fyrsta skrefið að þjónustuþorpi fyrir börn Skaut þremur skotum að dróna Fiskistofu Sauð upp úr í morgunumferðinni Spákaupmenn ásælist vatn meðan fæðuöryggi sé stefnt í voða Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Jarðakaup fjárfesta ógn við matvælaöryggi og nýtt húsnæði Stuðla Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Fundi frestað hjá kennurum en læknar funda fram á kvöld „Þetta er óhjákvæmilegur meðafli“ Þrjár sviðsmyndir í skoðun en miða við óbreyttan kjördag Nemendur fara í húsnæði KSÍ vegna rakamyndunar Stöðug virkni í eldgosinu frá því í gær Leggja til að rífa skólann því úrbætur yrðu of áhættusamar Lofaði stuðningi og uppskar stuðning kvikmyndagerðarmanna Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Funda vegna slæmrar veðurspár fyrir kjördag Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Einn með stöðu sakbornings þrátt fyrir tvo þjófa Leggja til að fleiri heilbrigðisstéttir geti gefið út vottorð Tóku fyrstu skóflustunguna að nýrri verknámsaðstöðu í FB Á góðri leið með að landa samningi í dag eða á morgun Komin með skýra mynd af andláti móðurinnar Um 43 prósent vilja aukinn einkarekstur í heilbrigðiskerfinu Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Svarar Kára fullum hálsi Sjá meira
Arðgreiðslur Landsvirkjunar gætu á tíu árum byggt upp auðlindasjóð sem næmi 377 milljörðum króna. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu ráðgjafarfyrirtækjanna Reykjavik Economics og Intellecon um íslenskan raforkumarkað sem verður kynnt á fundi Landsvirkjunar, Orkumarkaðir í mótun; verðmætasköpun og þjóðarhagur, í dag. „Þessar tölur gefa okkur hugmynd um stærðargráðu auðlindasjóðs ef honum verður komið á fót. Raforkugeirinn hefur verið skuldsettur vegna mikils vaxtar en nú er útlit fyrir að skuldsetning hans fari lækkandi og arðgreiðslugetan vaxandi,“ segir Magnús Árni Skúlason, hagfræðingur hjá Reykjavík Economics og annar skýrsluhöfunda. Auknar arðgreiðslur Landsvirkjunar vekja spurningar um hvernig eigi að ráðstafa þeim hagnaði sem safnast upp. Í skýrslunni eru nefndar þrjár leiðir sem geta komið til greina. Landsvirkjun gæti aukið arðgreiðslur til ríkissjóðs sem gæti ráðstafað tekjunum að vild, til dæmis dregið úr skuldum eða aukið útgjöld. Þá gæti Landsvirkjun lækkað verð til notenda eða safnað arðgreiðslum í sérstakan auðlindasjóð. „Þegar vel tekst til geta slíkir sjóðir orðið miklir að vöxtum og tryggja að auðlindin skili arði til framtíðar þegar hún er uppurin, sbr. olíulindir Norðmanna og í Mið-Austurlöndum,“ segir í skýrslunni. Olía er óendurnýjanleg auðlind en vatnsaflið á Íslandi er endurnýjanlegt og getur því skapað arð til mjög langs tíma. Auðlindasjóður utan um arðgreiðslur af endurnýjanlegum auðlindum skilar þannig viðbótarávinningi til allrar framtíðar svo lengi sem ekki er gengið á höfuðstól hans. „Einn af kostunum er að slíkur sjóður getur varið hagkerfið fyrir sveiflum á markaðsverði auðlindarinnar á hverjum tíma. Að auki gæti slíkur sjóður tekist á við áskoranir sem tengjast lýðfræðilegum breytingum svosem öldrun þjóðarinnar,“ segir í skýrslunni.Allt að 878 milljarðar Settar eru fram þrjár sviðsmyndir sem ætlað er að varpa ljósi á stærðargráðu íslensks auðlindasjóðs á árunum 2025 til 2035. Miðast útreikningarnir við 3,5 prósenta raunvexti á tímabilinu. Sú fyrsta gerir ráð fyrir frekari uppbyggingu og betri nýtingu orkuauðlindanna að meðtalinni nýtingu fleiri endurnýjanlegra orkugjafa. Auk þess er gert ráð fyrir að nýframkvæmdir séu fjármagnaðar án verulegrar skuldsetningar. Ef árlegar arðgreiðslur Landsvirkjunar í sjóðinn nema 32 milljörðum króna geta 377 milljarðar hafa safnast upp eftir tíu ár. Endanleg upphæð ræðst af mörgum þáttum, til dæmis orkuverði. Önnur sviðsmyndin gerir ráð fyrir óbreyttri orkuvinnslu frá því sem nú er. Þannig verða arðgreiðslurnar 16 milljarðar króna og stærð sjóðsins 188 milljarðar árið 2035. Í þriðju sviðsmyndinni er gert ráð fyrir lagningu sæstrengs til Bretlands en í skýrslunni segir að ljóst sé að mikillar óvissu gæti um tímasetningar og arðsemi slíkrar framkvæmdar. Samkvæmt gefnum forsendum má þá ætla að arðgreiðslur Landsvirkjunar verði 75 milljarðar króna á ári og að 878 milljarðar safnist upp á tímabilinu.Uppskipting ófýsileg Í skýrslunni eru teknar fyrir hugmyndir um hvort heppilegt geti reynst að skipta Landsvirkjun upp með það að markmiði að auka samkeppni. Bent er á að Landsvirkjun sé hlutfallslega lítið fyrirtæki á sínu sviði á alþjóðlegum samkeppnismarkaði raforkuframleiðenda þótt það sé stórt á innlendan mælikvarða. „Einn stærsti kostnaðarliður í rekstri Landsvirkjunar eru fjármagnsgjöld, því skiptir höfuðmáli fyrir fyrirtækið að lágmarka kostnað við lántökur en ólíklegt verður að teljast að það markmið næðist með uppskiptingu fyrirtækisins,“ segir í skýrslunni. Þá væri ávinningurinn af því að skipta fyrirtækinu upp mögulega aukin samkeppni á heildsölu- og stórnotendamarkaði. Í ljósi samsetningar viðskiptavina Landsvirkjunar þar sem 80 prósent raforkuframleiðslunnar eru seld til stórnotenda, sem oftar en ekki eru alþjóðleg fyrirtæki, verði ávinningur þess hóps hlutfallslega meiri en aðila á heildsölumarkaði. „Ókosturinn við uppskiptingu Landsvirkjunar væri líklega hærri fjármagnskostnaður, skert stærðarhagkvæmni, aukinn kostnaður við stjórnun og annan rekstur. Þá má ætla að samningsstaða gagnvart alþjóðlegum stórkaupendum yrði verri.“
Birtist í Fréttablaðinu Orkumál Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Íslensk kona í haldi: Hótelherbergi á Tenerife þakið blóði Innlent „Girtu þig nú í brók og horfstu í augu við sjálfan þig“ Innlent Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Innlent Kostaði umdeilda færslu á síðu flokks sem hann er hættur í Innlent Á bak við auglýsingarnar um Dag en skráður í Samfylkinguna Innlent Breytinga að vænta á fylgi Flokks fólksins Innlent Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Innlent Svarar Kára fullum hálsi Innlent Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Innlent Fleiri fréttir Hraun streymir að langmestu frá Svartsengi Það sem oftast ógildir kjörseðilinn Vonast til að útkljá deilumál í fyrramálið FB stækkar og Framsókn aftur á gröfunni Skilningsleysi fyrrverandi fjármálaráðherra um að kenna Meðferðarheimili fyrsta skrefið að þjónustuþorpi fyrir börn Skaut þremur skotum að dróna Fiskistofu Sauð upp úr í morgunumferðinni Spákaupmenn ásælist vatn meðan fæðuöryggi sé stefnt í voða Ekið á gangandi vegfaranda á Langholtsvegi Jarðakaup fjárfesta ógn við matvælaöryggi og nýtt húsnæði Stuðla Minnst þrír foreldrar verkfallsbarna hafi misst vinnuna Fundi frestað hjá kennurum en læknar funda fram á kvöld „Þetta er óhjákvæmilegur meðafli“ Þrjár sviðsmyndir í skoðun en miða við óbreyttan kjördag Nemendur fara í húsnæði KSÍ vegna rakamyndunar Stöðug virkni í eldgosinu frá því í gær Leggja til að rífa skólann því úrbætur yrðu of áhættusamar Lofaði stuðningi og uppskar stuðning kvikmyndagerðarmanna Sagðist fjárhagslegur þræll móður barnsins sem hann braut á Funda vegna slæmrar veðurspár fyrir kjördag Skemmtilegustu kappræður kosningabaráttunnar Einn með stöðu sakbornings þrátt fyrir tvo þjófa Leggja til að fleiri heilbrigðisstéttir geti gefið út vottorð Tóku fyrstu skóflustunguna að nýrri verknámsaðstöðu í FB Á góðri leið með að landa samningi í dag eða á morgun Komin með skýra mynd af andláti móðurinnar Um 43 prósent vilja aukinn einkarekstur í heilbrigðiskerfinu Fundu Diego heilan á húfi í heimahúsi Svarar Kára fullum hálsi Sjá meira