Barnabókin er svarið Gunnar Helgason skrifar 16. október 2017 09:00 Miðvikudaginn 4. október s.l. var haldið málþing undir nafninu: Barnabókin er svarið. Það var haldið af mjög góðri ástæðu og í raun mjög mikilvægri. Ráðhús Reykjavíkur fylltist út að dyrum af kennurum, bókasafnsfræðingum, barnabókahöfundum, útgefendum og einni stjórnmálakonu. Við sem stóðum að málþinginu (RSÍ, SÍUNG, Menntamálastofnun og Bókmenntaborgin Reykjavík) töldum málefnið þarft og vorum því himinlifandi yfir mætingunni. En af hverju var málþingið haldið? Og hverjar voru niðurstöðurnar? Það var á vordögum að við, nokkrir barnabókahöfundar endurvöktum samtök okkar barna- og unglingabókahöfunda, seim heita SÍUNG. Við gerðum það vegna þess að okkur lá svolítið á hjarta. Við vorum meira að segja frekar æst. Eða ég var það að minnsta kosti. Það var nefnilega þannig að alveg frá því að PISA niðurstöðurnar birtust síðasta vetur fór af stað mikil og þörf umræða um stöðu læsis og lesturs og menntunarárangur barnanna okkar í beinu framhaldi. Já, og líka um útrýmingarhættu íslenskunnar. Sérfræðingar og stjórnmálamenn tjáðu sig í ræðu eða riti hver á fætur öðrum, en engum þeirra datt í hug að nefna tækið sem þarf að nota til að efla lestraráhuga barnanna okkar. Engum datt í hug að tala um barnabókina. Það er eins og að horfa á fisk og vilja veiða hann, skrifa síðan langa grein um það af hverju við getum ekki veitt þennan fisk en sjáum ekki og nefnum ekki togarann sem er við hliðina á okkur. Því ákváðum við í SÍUNG að blanda okkur og barnabókinni í umræðuna. Við ákváðum að setja barnabókina á oddinn. Það hefur semsagt mikið verið rætt um það af hverju börnunum okkar er að fara aftur í lestri og námsárangri og af hverju bóksala minnkar. Er það af því að við, fullorðnu fyrirmyndirnar, erum sjálf hætt að lesa annað en það sem stendur á símanum okkar eða tölvunni? Er kannski of mikið einblínt á það neikvæða þannig að börnin okkar eru farin að trúa því sjálf að þau séu ömurleg? Eða liggur vandinn hjá hinu opinbera? Þarf að bæta aðbúnað bókarinnar? Ratar hún til barnanna? Svör við þessum spurningum komu fram á málþinginu. Til dæmis að það eru engin lög um skólabókasöfn landsins önnur en að þau eigi eiginlega að vera til. Það er algerlega undir hælinn lagt og fer eftir geðþótta skólastjóranna hvort og þá hve mikið fé bókasöfnin fá til bókakaupa. Sum bókasöfn geta aldrei keypt nýjar bækur. Þannig rata bækurnar ekki til lesendanna. Það kom sömuleiðis fram að við Íslendingar framleiðum of fáar barnabækur fyrir þá sem virkilegan áhuga hafa á lestri. Það kom líka fram að Norðmenn líta á tungumálið sitt sem mál í útrýmingarhættu. Þeir eru 5.234.252. Við erum 334.252. Það munar ekki nema 4,9 milljónum manna. Þeir kaupa allar góðar barnabækur í ákveðnu upplagi til að setja á bókasöfnin. Þannig verður útgáfan öruggari og fleiri góðir höfundar nenna að skrifa fyrir börn því það borgar sig allt í einu. Fyrir skömu var ráðist í Þjóðarsáttmála um læsi, gerð var hvítbók og allskonar. Ingó veðurguð var ráðinn til að syngja „Það er gott að lesa“ og okkur rithöfundum var ekki skemmt. Þarna var ráðinn maðurinn sem hvað hæst hrópaði að rithöfundalaun séu rugl. Reyndar má geta þess að í vor og fram á haust hefur mikil samvinna átt sér stað á milli Menntamálastofnunar og SÍUNG og annarra er vinna að þessum málum. Þannig að Menntamálastofnun er lykilstofnun sem á frumkvæði að kröftugum samstarfsverkefnum. En við ættum kannski að tala saman um það hvað rithöfundalaun geta gert fyrir barnabókahöfunda og börnin í þessu landi og þá um leið fyrir íslenskuna? Reyndar er mín skoðun sú að það ætti að stækka sjóð rithöfundalauna og eyrnamerkja hluta hans barnabókahöfundum. Það er eitthvað svo augljós og einföld aðgerð! Er það ekki? Gestir málþingsins voru mér sammála og þar voru allir helstu sérfræðingar landsins á þessu sviði. Þarna var fólk frá Menntamálastofnun og Miðstöð skólaþróunar, skólastjórar og barnasálfræðingar og allir voru sammála um þetta atriði. Það hefði verið frábært að sjá frambjóðendur til Alþingis á þessu málþingi en þeir hafa sennilega verið uppteknir við eitthvað merkilegra en framtíð barnanna okkar. Þeir sáu sér að minnsta kosti engan hag í því að koma og hlusta á þá sem töluðu á málþinginu. Þrátt fyrir það að hafa margir hverjir skrifað blaðagreinar um þessi mál, eins og Lilja Alfreðsdóttir gerði hér um daginn þegar hún sagðist vilja afnema virðisaukaskattinn af bókum. (Sem er alveg stórkostlegt hjá henni og algerlega nauðsynlegt.) Af hverju er stjórnmálamönnum (nema einni konu) alveg sama um framgang íslenskunnar, menntunar og læsis? Þeim er það sennilega ekki en stundum verður maður að taka sterkt til orða. Til að hjálpa þeim og þér, lesandi góður, ákvað ég að taka saman niðurstöður málþingsins og birta hér. Þetta er það sem yfir 200 sérfræðingar í þessu máli vilja að þið sem komist á þing eftir tvær vikur ákveðið og gerið: 1. Börn og unglingar verða að hafa aðgang að bókum. 2. Það verður að efla skólabókasöfn með lögum, reglugerðum og peningaframlögum. Þetta má ekki vera háð ráðherraskiptum. 3. Það verður að efla útgáfu barnabóka með því að kaupa lágmarksupplag góðra bóka sem dreifast svo á bókasöfnin. 4. Það verður að auka framlög í launasjóð rithöfunda og myndskreyta. Viðbótin verður eyrnamerkt þeim sem skrifa og myndskrifa fyrir börn og unglinga. 5. Það verður að setja yndislestur á stundarskrá í skólum. Börn verða að fá frið til að lesa. 6. Foreldrar og kennarar verða að vera lestrarfyrirmyndir. Ungur nemur hvað gamall temur. 7. Samstarf allra aðila er lykilatriði. Menntamálastofnun, SÍUNG, Rithöfundasambandið, Félag íslenskra bókaútgefenda, KrakkaRÚV, Heimili og skóli, Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO, kennarar, foreldrar, sveitarfélögin, Miðstöð skólaþróunar, háskólarnir, Alþingi, Menntamálaráðuneytið: allir verða að vinna saman. 8. BARNABÓKIN ER SVARIÐ! Málþingið var aðeins fyrsta skrefið í því að setja barnabókina á oddinn til að efla börnin okkar, lestur, læsi og íslenskuna. Nú á næstu vikum fer til dæmis af stað mikil dagskrá á KrakkaRÚV sem miðar að þessu. Grasrótin iðar og nú þurfa stjórnmálin að vakna.Höfundur er leikari, rithöfundur og formaður SÍUNG Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslenska á tækniöld Menning Mest lesið ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Sjá meira
Miðvikudaginn 4. október s.l. var haldið málþing undir nafninu: Barnabókin er svarið. Það var haldið af mjög góðri ástæðu og í raun mjög mikilvægri. Ráðhús Reykjavíkur fylltist út að dyrum af kennurum, bókasafnsfræðingum, barnabókahöfundum, útgefendum og einni stjórnmálakonu. Við sem stóðum að málþinginu (RSÍ, SÍUNG, Menntamálastofnun og Bókmenntaborgin Reykjavík) töldum málefnið þarft og vorum því himinlifandi yfir mætingunni. En af hverju var málþingið haldið? Og hverjar voru niðurstöðurnar? Það var á vordögum að við, nokkrir barnabókahöfundar endurvöktum samtök okkar barna- og unglingabókahöfunda, seim heita SÍUNG. Við gerðum það vegna þess að okkur lá svolítið á hjarta. Við vorum meira að segja frekar æst. Eða ég var það að minnsta kosti. Það var nefnilega þannig að alveg frá því að PISA niðurstöðurnar birtust síðasta vetur fór af stað mikil og þörf umræða um stöðu læsis og lesturs og menntunarárangur barnanna okkar í beinu framhaldi. Já, og líka um útrýmingarhættu íslenskunnar. Sérfræðingar og stjórnmálamenn tjáðu sig í ræðu eða riti hver á fætur öðrum, en engum þeirra datt í hug að nefna tækið sem þarf að nota til að efla lestraráhuga barnanna okkar. Engum datt í hug að tala um barnabókina. Það er eins og að horfa á fisk og vilja veiða hann, skrifa síðan langa grein um það af hverju við getum ekki veitt þennan fisk en sjáum ekki og nefnum ekki togarann sem er við hliðina á okkur. Því ákváðum við í SÍUNG að blanda okkur og barnabókinni í umræðuna. Við ákváðum að setja barnabókina á oddinn. Það hefur semsagt mikið verið rætt um það af hverju börnunum okkar er að fara aftur í lestri og námsárangri og af hverju bóksala minnkar. Er það af því að við, fullorðnu fyrirmyndirnar, erum sjálf hætt að lesa annað en það sem stendur á símanum okkar eða tölvunni? Er kannski of mikið einblínt á það neikvæða þannig að börnin okkar eru farin að trúa því sjálf að þau séu ömurleg? Eða liggur vandinn hjá hinu opinbera? Þarf að bæta aðbúnað bókarinnar? Ratar hún til barnanna? Svör við þessum spurningum komu fram á málþinginu. Til dæmis að það eru engin lög um skólabókasöfn landsins önnur en að þau eigi eiginlega að vera til. Það er algerlega undir hælinn lagt og fer eftir geðþótta skólastjóranna hvort og þá hve mikið fé bókasöfnin fá til bókakaupa. Sum bókasöfn geta aldrei keypt nýjar bækur. Þannig rata bækurnar ekki til lesendanna. Það kom sömuleiðis fram að við Íslendingar framleiðum of fáar barnabækur fyrir þá sem virkilegan áhuga hafa á lestri. Það kom líka fram að Norðmenn líta á tungumálið sitt sem mál í útrýmingarhættu. Þeir eru 5.234.252. Við erum 334.252. Það munar ekki nema 4,9 milljónum manna. Þeir kaupa allar góðar barnabækur í ákveðnu upplagi til að setja á bókasöfnin. Þannig verður útgáfan öruggari og fleiri góðir höfundar nenna að skrifa fyrir börn því það borgar sig allt í einu. Fyrir skömu var ráðist í Þjóðarsáttmála um læsi, gerð var hvítbók og allskonar. Ingó veðurguð var ráðinn til að syngja „Það er gott að lesa“ og okkur rithöfundum var ekki skemmt. Þarna var ráðinn maðurinn sem hvað hæst hrópaði að rithöfundalaun séu rugl. Reyndar má geta þess að í vor og fram á haust hefur mikil samvinna átt sér stað á milli Menntamálastofnunar og SÍUNG og annarra er vinna að þessum málum. Þannig að Menntamálastofnun er lykilstofnun sem á frumkvæði að kröftugum samstarfsverkefnum. En við ættum kannski að tala saman um það hvað rithöfundalaun geta gert fyrir barnabókahöfunda og börnin í þessu landi og þá um leið fyrir íslenskuna? Reyndar er mín skoðun sú að það ætti að stækka sjóð rithöfundalauna og eyrnamerkja hluta hans barnabókahöfundum. Það er eitthvað svo augljós og einföld aðgerð! Er það ekki? Gestir málþingsins voru mér sammála og þar voru allir helstu sérfræðingar landsins á þessu sviði. Þarna var fólk frá Menntamálastofnun og Miðstöð skólaþróunar, skólastjórar og barnasálfræðingar og allir voru sammála um þetta atriði. Það hefði verið frábært að sjá frambjóðendur til Alþingis á þessu málþingi en þeir hafa sennilega verið uppteknir við eitthvað merkilegra en framtíð barnanna okkar. Þeir sáu sér að minnsta kosti engan hag í því að koma og hlusta á þá sem töluðu á málþinginu. Þrátt fyrir það að hafa margir hverjir skrifað blaðagreinar um þessi mál, eins og Lilja Alfreðsdóttir gerði hér um daginn þegar hún sagðist vilja afnema virðisaukaskattinn af bókum. (Sem er alveg stórkostlegt hjá henni og algerlega nauðsynlegt.) Af hverju er stjórnmálamönnum (nema einni konu) alveg sama um framgang íslenskunnar, menntunar og læsis? Þeim er það sennilega ekki en stundum verður maður að taka sterkt til orða. Til að hjálpa þeim og þér, lesandi góður, ákvað ég að taka saman niðurstöður málþingsins og birta hér. Þetta er það sem yfir 200 sérfræðingar í þessu máli vilja að þið sem komist á þing eftir tvær vikur ákveðið og gerið: 1. Börn og unglingar verða að hafa aðgang að bókum. 2. Það verður að efla skólabókasöfn með lögum, reglugerðum og peningaframlögum. Þetta má ekki vera háð ráðherraskiptum. 3. Það verður að efla útgáfu barnabóka með því að kaupa lágmarksupplag góðra bóka sem dreifast svo á bókasöfnin. 4. Það verður að auka framlög í launasjóð rithöfunda og myndskreyta. Viðbótin verður eyrnamerkt þeim sem skrifa og myndskrifa fyrir börn og unglinga. 5. Það verður að setja yndislestur á stundarskrá í skólum. Börn verða að fá frið til að lesa. 6. Foreldrar og kennarar verða að vera lestrarfyrirmyndir. Ungur nemur hvað gamall temur. 7. Samstarf allra aðila er lykilatriði. Menntamálastofnun, SÍUNG, Rithöfundasambandið, Félag íslenskra bókaútgefenda, KrakkaRÚV, Heimili og skóli, Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO, kennarar, foreldrar, sveitarfélögin, Miðstöð skólaþróunar, háskólarnir, Alþingi, Menntamálaráðuneytið: allir verða að vinna saman. 8. BARNABÓKIN ER SVARIÐ! Málþingið var aðeins fyrsta skrefið í því að setja barnabókina á oddinn til að efla börnin okkar, lestur, læsi og íslenskuna. Nú á næstu vikum fer til dæmis af stað mikil dagskrá á KrakkaRÚV sem miðar að þessu. Grasrótin iðar og nú þurfa stjórnmálin að vakna.Höfundur er leikari, rithöfundur og formaður SÍUNG
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun