Svifryksmegnun við Reykjavíkurhöfn mælist um tvöhundruð sinnum meiri en eðlilegt má teljast þegar skemmtiferðaskip liggja þar við bryggju, samkvæmt rannsókn sem Náttúruverndarsamtök Íslands með aðstoð þýskra samtaka kynntu í gær.
Flest skemmtiferðaskipin brenna svartolíu en við bruna hennar losnar mikið magn sótagna út í andrúmsloftið. Slíkar agnir eru skaðlegar heilsu manna og eru loftmengun af þessu tagi talin ábyrg fyrir dauða milljóna manna um allan heim árlega.
Sjá einnig:Menga eins og milljón bílar
Bruni svartolíunnar losar einnig verulegt magn gróðurhúsalofttegunda sem valda hnattrænni hlýnun. Sótagnirnar geta ennfremur magnað hlýnunina þegar þær setjast á snjó og ís á norðurskautinu. Þær dekkja yfirborðið sem drekkur þá í sig sólargeislun sem hefði annars endurkastast af skjannahvítu yfirborðinu aftur út í geim.
Til að draga úr þessari mengun sem á sér stað við bruna svartolíunnar hefur verið lagt til að landtengja stór skip eins og skemmtiferðaskipin við rafmagn í höfnum.
Þetta er nú þegar gert með minni skip, allt upp í stærð togara. Að sögn Gísla Gíslasonar, hafnarstjóra Faxaflóahafna, er það hins vegar svo kostnaðarsamt að landtengja stærri skip með meiri orkuþörf að ríkið verði að koma að fjármögnun þess.
„Við hefðum auðvitað mestan áhuga á það yrði gert en það verður ekki gert, hvorki í Reykjavík né úti á landi, nema með verulegum styrk ríkisins,“ sagði Gísli í hádegisfréttum Bylgjunnar.
Í samtali við Vísi bendir hann á að orkuþörf skemmtiferðaskipanna sé á við þokkalega stór sveitarfélög á Íslandi. Hún geti verið á bilinu 4-15 megavött. Því þurfi einnig samstarf við orkufyrirtæki eigi landtenging stórra skipa að verða að veruleika.
Gísli segir að lítil umræða eigi sér stað innan hins opinbera um að rafvæða hafnir með þessum hætti. Í þingsályktunartillögu um orkuskipti í samgöngum sé talað um að æskilegt sé að ráðast í verkefnið en ekki bent á neinar leiðir til að koma því til framkvæmdar.
Í millitíðinni hvetur Gísli íslensk stjórnvöld til þess að löggilda viðauka MARPOL-alþjóðasamningsins um varnir gegn mengun frá skipum og banna notkun svartolíu umhverfis landið.
Samkvæmt þeim samningi hefur bruni svartolíu verið bannaður innan sérstakra svæða sem hafa verið nefn ECA-svæði, þar á meðal í Eystrasalti. Gísli segir að slíkt svæði í kringum Ísland myndi draga verulega úr sót- og brennisteinsmengun frá skemmtiferðaskipum.
„Það er aðgerð sem ríkið getur auðveldlega gripið til,“ sagði Gísli við Bylgjuna.
Reglugerð er þegar í gildi sem kveður á um að skipin eigi að brenna skipagasolíu sem er léttari en svartolían þegar þau eru við höfn á Íslandi. Gísli segir þó að sót frá svartolíunni innan í reykháfunum geti haldið áfram að losna þó að skipt sé um eldsneytið.
„Afgerandi bann við svartolíu væri mjög stórt skref í að draga úr megnun frá öllum skipum,“ segir Gísli.
Stjórn Faxaflóahafna hafi meðal annars samþykkt ályktun um að banna ætti svartolíu í Norðurhöfum og að taka upp ECA-svæði. Þar með væri gengið eins langt og kostur væri í að takmarka losun gróðurhúsalofttegunda og mengun frá skipum.
„Svartolía er bara næsti bær við kol og hún á að heyra fortíðinni til, sérstaklega í Norðurhöfum sem eru viðkvæmari fyrir mengun en önnur svæði,“ segir Gísli við Vísi.
