Jákvæð teikn á lofti í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi Vísindamenn skrifa skrifar 12. september 2014 07:00 Rannsóknaþing Vísinda- og tækniráðs (VT) var haldið föstudaginn 29. ágúst. Meginefni þingsins var umfjöllun um úttekt á íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Úttektin var framkvæmd af óháðum sérfræðingahóp frá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins að beiðni íslenskra stjórnvalda. Það krefst hugrekkis af stjórnvöldum að opna dyrnar fyrir utanaðkomandi mati á þennan hátt og horfast í augu við veruleikann í íslensku nýsköpunarumhverfi. Með þessu hafa íslensk stjórnvöld stigið fyrsta skrefið í uppbyggingu trausts í kerfinu og sýnt vilja sinn til úrbóta á ótvíræðan hátt. Í raun má segja að samkeppnishæfi Íslands á alþjóðavettvangi sé í húfi og í skýrslunni er réttilega bent á að framtíðar samfélags- og hagvöxtur á Íslandi muni byggja á vísindum, tækni og nýsköpun. Jafnframt er ljóst að úttekt á vísinda- og nýsköpunarumhverfinu er þegar farin skila sér og birtist sú staðreynd í Stefnu og aðgerðaáætlun VT 2014-2016. Þetta er í fyrsta skipti sem ítarleg aðgerðaáætlun er lögð fram í kjölfarið á stefnu VT. Stjórnvöld hafa nú þegar sýnt frumkvæði og vilja sinn til að svara kalli úttektarinnar um að tími sé kominn til að axla ábyrgð á stefnumótun í vísindum, tækni og nýsköpun og að aðgerða sé þörf.Slær hárréttan tón Íslenskt vísinda- og nýsköpunarsamfélag tekur þessu viðhorfi stjórnvalda fagnandi. Á þinginu mátti berlega skynja samtalstón á milli vísindasamfélagsins og ráðamanna sem endurspeglaðist meðal annars í pallborðsumræðum um skýrsluna. Skýrslan er mjög opinská og hreinskilin og slær hárréttan tón sem lýsir þeim óróa og örvæntingu sem gætt hefur í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Hún verður því mikilsverður grunnur að því uppbyggingarstarfi sem nú er fram undan. Skipta má niðurstöðu úttektarinnar í þrennt. Í fyrsta lagi bendir hópurinn á knýjandi þörf á pólitískri skuldbindingu og framkvæmdum. Þörf sé á viðhorfbreytingu hjá stjórnvöldum, þar sem tilhneiging sé til þess að líta á útgjöld til rannsókna og nýsköpunar sem kostnað frekar en fjárfestingu. Sérfræðihópurinn lagði að auki fram tillögur og áætlun um það hvernig gera megi kerfið skilvirkara og sveigjanlegra, meðal annars með því að sameina stofnanir og auka samvinnu á milli þeirra. Það var því sannarlega uppörvandi að heyra á orðum bæði forsætis- og menntamálaráðherra á fundinum að fram undan væri mikil sókn í fjárfestingum í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Fyrsta skrefið er tekið í nýkynntum fjárlögum ársins 2015 með 800 milljóna króna aukningu á fjárframlögum til samkeppnissjóða VT. Samkvæmt Stefnu og aðgerðaráætlun VT er stefnt á tveggja milljarða króna aukningu til viðbótar árið 2016. Í öðru lagi hvatti hópurinn til þess að allir aðilar í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi, háskólar, stofnanir, fyrirtæki og stjórnsýsla, tækju sameiginlega ábyrgð á breytingum sem stuðlað gætu að frekari samvinnu, sameiningu og eflingu kerfisins. Í þriðja lagi benti hópurinn á þann gríðarlega skort á gögnum sem snúa að því hversu skilvirk og árangursrík stefnumörkun í íslenska kerfinu sé í raun. Í úttektinni er hvatt til þess að árangur sá sem hlýst af stefnumótun verði stöðugt sannreyndur með gögnum og að koma þurfi upp upplýsingakerfi sem mæli árangur stefnumörkunar. Það yrði vissulega jákvæð þróun að koma slíku kerfi á fót. Þó eru ýmsar hættur sem ber að varast og þá sérstaklega að í slíku kerfi verði magn metið umfram gæði. Sú tilhneiging er þegar mjög sterk í íslenska kerfinu og því þarf að stokka matskerfi íslenskra stofnana upp frá grunni frekar en að byggja á því sem fyrir er.Sanngjarnari aðferð Við uppbyggingu á matskerfi á íslenskum vísindum hlýtur að vera farsælast að byggja á jafningjamati eins og tíðkast alþjóðlega þar sem metnaður er í fyrirrúmi við mat á árangri og skilvirkni í vísindum og nýsköpun. Vísindin eru síbreytileg og því ber að varast að setja fyrirfram ákveðna mælistiku á þau. Jafningjamat er vissulega erfiðara í framkvæmd en einföld talning á birtum greinum, skýrslum og fjölda útskrifaðra nemenda, en er jafnframt mun sanngjarnari og árangursríkari aðferð til þess að meta vísindastarf og hvetja til metnaðar. Jákvæð teikn eru á lofti í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Stjórnvöld hafa sýnt mikilsvert frumkvæði með ytri úttekt á kerfinu, ásamt því að leggja fram aðgerðaáætlun Vísinda- og tækniráðs og væntanleg framlög úr ríkissjóði. Það hefur almennt ríkt þverpólitísk samstaða um mikilvægi vísinda, tækni og nýsköpunar á Íslandi og erum við því bjartsýn á að fyrirhuguð aukning í samkeppnissjóðina á fjárlögum verði samþykkt af Alþingi. Höfundar eru stjórnarmenn í Vísindafélagi Íslendinga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Mest lesið Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Rannsóknaþing Vísinda- og tækniráðs (VT) var haldið föstudaginn 29. ágúst. Meginefni þingsins var umfjöllun um úttekt á íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Úttektin var framkvæmd af óháðum sérfræðingahóp frá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins að beiðni íslenskra stjórnvalda. Það krefst hugrekkis af stjórnvöldum að opna dyrnar fyrir utanaðkomandi mati á þennan hátt og horfast í augu við veruleikann í íslensku nýsköpunarumhverfi. Með þessu hafa íslensk stjórnvöld stigið fyrsta skrefið í uppbyggingu trausts í kerfinu og sýnt vilja sinn til úrbóta á ótvíræðan hátt. Í raun má segja að samkeppnishæfi Íslands á alþjóðavettvangi sé í húfi og í skýrslunni er réttilega bent á að framtíðar samfélags- og hagvöxtur á Íslandi muni byggja á vísindum, tækni og nýsköpun. Jafnframt er ljóst að úttekt á vísinda- og nýsköpunarumhverfinu er þegar farin skila sér og birtist sú staðreynd í Stefnu og aðgerðaáætlun VT 2014-2016. Þetta er í fyrsta skipti sem ítarleg aðgerðaáætlun er lögð fram í kjölfarið á stefnu VT. Stjórnvöld hafa nú þegar sýnt frumkvæði og vilja sinn til að svara kalli úttektarinnar um að tími sé kominn til að axla ábyrgð á stefnumótun í vísindum, tækni og nýsköpun og að aðgerða sé þörf.Slær hárréttan tón Íslenskt vísinda- og nýsköpunarsamfélag tekur þessu viðhorfi stjórnvalda fagnandi. Á þinginu mátti berlega skynja samtalstón á milli vísindasamfélagsins og ráðamanna sem endurspeglaðist meðal annars í pallborðsumræðum um skýrsluna. Skýrslan er mjög opinská og hreinskilin og slær hárréttan tón sem lýsir þeim óróa og örvæntingu sem gætt hefur í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Hún verður því mikilsverður grunnur að því uppbyggingarstarfi sem nú er fram undan. Skipta má niðurstöðu úttektarinnar í þrennt. Í fyrsta lagi bendir hópurinn á knýjandi þörf á pólitískri skuldbindingu og framkvæmdum. Þörf sé á viðhorfbreytingu hjá stjórnvöldum, þar sem tilhneiging sé til þess að líta á útgjöld til rannsókna og nýsköpunar sem kostnað frekar en fjárfestingu. Sérfræðihópurinn lagði að auki fram tillögur og áætlun um það hvernig gera megi kerfið skilvirkara og sveigjanlegra, meðal annars með því að sameina stofnanir og auka samvinnu á milli þeirra. Það var því sannarlega uppörvandi að heyra á orðum bæði forsætis- og menntamálaráðherra á fundinum að fram undan væri mikil sókn í fjárfestingum í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Fyrsta skrefið er tekið í nýkynntum fjárlögum ársins 2015 með 800 milljóna króna aukningu á fjárframlögum til samkeppnissjóða VT. Samkvæmt Stefnu og aðgerðaráætlun VT er stefnt á tveggja milljarða króna aukningu til viðbótar árið 2016. Í öðru lagi hvatti hópurinn til þess að allir aðilar í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi, háskólar, stofnanir, fyrirtæki og stjórnsýsla, tækju sameiginlega ábyrgð á breytingum sem stuðlað gætu að frekari samvinnu, sameiningu og eflingu kerfisins. Í þriðja lagi benti hópurinn á þann gríðarlega skort á gögnum sem snúa að því hversu skilvirk og árangursrík stefnumörkun í íslenska kerfinu sé í raun. Í úttektinni er hvatt til þess að árangur sá sem hlýst af stefnumótun verði stöðugt sannreyndur með gögnum og að koma þurfi upp upplýsingakerfi sem mæli árangur stefnumörkunar. Það yrði vissulega jákvæð þróun að koma slíku kerfi á fót. Þó eru ýmsar hættur sem ber að varast og þá sérstaklega að í slíku kerfi verði magn metið umfram gæði. Sú tilhneiging er þegar mjög sterk í íslenska kerfinu og því þarf að stokka matskerfi íslenskra stofnana upp frá grunni frekar en að byggja á því sem fyrir er.Sanngjarnari aðferð Við uppbyggingu á matskerfi á íslenskum vísindum hlýtur að vera farsælast að byggja á jafningjamati eins og tíðkast alþjóðlega þar sem metnaður er í fyrirrúmi við mat á árangri og skilvirkni í vísindum og nýsköpun. Vísindin eru síbreytileg og því ber að varast að setja fyrirfram ákveðna mælistiku á þau. Jafningjamat er vissulega erfiðara í framkvæmd en einföld talning á birtum greinum, skýrslum og fjölda útskrifaðra nemenda, en er jafnframt mun sanngjarnari og árangursríkari aðferð til þess að meta vísindastarf og hvetja til metnaðar. Jákvæð teikn eru á lofti í íslensku vísinda- og nýsköpunarumhverfi. Stjórnvöld hafa sýnt mikilsvert frumkvæði með ytri úttekt á kerfinu, ásamt því að leggja fram aðgerðaáætlun Vísinda- og tækniráðs og væntanleg framlög úr ríkissjóði. Það hefur almennt ríkt þverpólitísk samstaða um mikilvægi vísinda, tækni og nýsköpunar á Íslandi og erum við því bjartsýn á að fyrirhuguð aukning í samkeppnissjóðina á fjárlögum verði samþykkt af Alþingi. Höfundar eru stjórnarmenn í Vísindafélagi Íslendinga.
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun