Staðsetning Íslands gefur mikla möguleika Svavar Hávarðsson skrifar 22. janúar 2014 07:00 Kínverski ísbrjóturinn Snædrekinn hafði viðkomu í Reykjavík á siglingu frá Asíu til Bandaríkjanna. Vegna staðsetningar sinnar er Ísland í lykilstöðu þegar að því kemur að siglingaleiðir á norðurslóðum opnast. Siglingaleiðin hefur hins vegar enga raunverulega þýðingu í nánustu framtíð.Sturla Henriksen, formaður Samtaka norskra skipaeigenda, segir í viðtali við Fréttablaðið að opnun siglingaleiða á norðurslóðum verði mjög mikilvægar í heimsviðskiptum þegar fram líða stundir, og Ísland muni spila þar stórt hlutverk ef rétt er haldið á spilum. Hann telur því að hugmyndir um framtíðarhlutverk Íslands sem miðstöðvar í viðskiptum og öryggismálum vegna opnunar siglingaleiða vegna loftslagsbreytinga séu raunhæfar. „Lega landsins skiptir hér öllu máli. Ísland er hliðið að Evrópu, má segja, fyrir vöruflutninga frá Asíu og það sama má segja um siglingar til Bandaríkjanna. Ég held að Íslendingar geti nýtt sér þær breytingar sem eru að verða á norðurslóðum á fjölbreytilegan hátt,“ segir Henriksen. „Það er ekki langt síðan að kínverski ísbrjóturinn Snædrekinn sigldi þessa leið með viðkomu í Reykjavík, og það er engin tilviljun í samhengi við aukin umsvif á norðurslóðum.“ Hann segir að fleira muni hafa áhrif á Íslandi „Umsvif olíufyrirtækja eru eitt og ekki síður fyrirtækja sem hyggja á námugröft á hafsbotni á norðurslóðum. Þá eru ónefndar siglingar farþegaskipa og fleira. Eins er svæðið mikilvæg matarkista og ríkt af náttúruauðlindum sem verða nýttar, og mikið af þeim verða fluttar í vesturátt og þá framhjá Íslandi. Ísland er gríðarlega vel staðsett í þessari mynd allri og aðeins spurning um framtak hvernig það verður nýtt á bestan hátt,“ segir Henriksen. Hann hélt erindi á Arctic Frontiers ráðstefnunni sem þessa dagana er haldin í áttunda sinn í Tromsö í Noregi.Sturla HenriksenSpurður um hugmyndir Íslendinga um alþjóðlega björgunarmiðstöð á Íslandi, en Gunnar Bragi Sveinsson, utanríkisráðherra, vék að undirbúningi hennar á ráðstefnunni á mánudag, telur Henriksen það renna í sama farvegi. Leit- og björgun, og móðurstöð vegna umhverfisógna séu hluti af möguleikum Íslands til að nýta sér þær breytingar sem eru að verða. Hér á Íslandi er rökrétt, að hans mati, að veita þjónustu vegna aðgerða, ef til umhverfisslyss kemur. Þar komi til hafnsækin þjónusta af öllu tagi; viðgerðir, birgðir og önnur þjónusta. Henriksen sagði í erindi sínu á ráðstefnunni að þessar breytingar séu ekki efst í huga skipafyrirtækjanna. Á síðasta ári fóru 70 skip um nýju norðaustursiglingaleiðina á milli Asíu og Evrópu. Á sama tíma fóru 18 þúsund skip um Súez-skurðinn og önnur 14 þúsund um Panamaskurðinn. Hann minnti ráðstefnugesti líka á þá staðreynd að 90% af öllum vöruflutningum heimsins fara sjóleiðina og því væri þjónusta skipafyrirtækjanna einn mikilvægasti þátturinn í tilveru nútímamannsins. „Það er auðvitað spennandi að geta stytt siglingaleið á milli Asíu og Evrópu um þriðjung. Við teljum hins vegar að þessi siglingaleið muni ekki skipta miklu máli í heimsviðskiptum um fyrirsjáanlega framtíð og miklu frekar er ástæða til að hugsa um hversu erfið siglingaleiðin er og hvað er við að glíma í því samhengi,“ sagði Henriksen og tiltók sérstaklega hversu viðkvæm náttúran er á svæðinu og ekki mætti gleyma að á henni byggi fjöldi fólks tilveru sína og slys geti haft alvarlega þýðingu fyrir þau. Í þessu samhengi segir Henriksen í viðtali við Fréttablaðið að það sé með hreinum ólíkindum að engar sérstakar reglur eru í gildi vegna siglinga á norðurslóðum, sem án efa séu þær erfiðustu í heimi. Sömu reglur gildi um siglingar í Miðjarðarhafi og Norður-íshafinu. Hins vegar standa yfir fundir í London í þessari viku á vettvangi Alþjóða siglingamálastofnunarinnar þar sem reynt er að koma saman sérstökum reglum fyrir siglingar á norðurslóðum. Spurður hvort þetta þýði að skip sigli þessa leið án þess að vera sérstaklega til þess búin segir Sturla að hann þekki þess engin dæmi. Hins vegar sé það grafalvarlegt, og í raun óþolandi, að ekki hafi verið sett niður á blað á vettvangi alþjóðastofnana hvaða skilyrði menn þurfa að uppfylla til þess að sigla um á þessu erfiðasta hafsvæði heims. Arild MoeNorðurslóðirnar ekki einsleitt svæðiArild Moe, aðstoðarforstjóri Fridtjof Nansens stofnunarinnar, sem er sjálfstæð rannsóknarstofnun í umhverfis- og orkumálum, sagði í sínu erindi að tækifærin á norðurslóðum væru fjölmörg; vinnsla olíu og gass, siglingar, námugröftur, ferðaþjónusta og fiskveiðar. Hins vegar sé það einfaldlega rangt að mikið sé að gerast á landsvæðum sem falla undir norðurskautið, og eru víðáttumikil – í raun væri langstærsti hluti þeirra umsvifa í norska hluta Barentshafsins. Hann sagði að það sé mikið ósamræmi á milli þeirra umsvifa sem þegar eru til staðar, og þeirra sem menn spá að verði, og reglna um öryggi á norðurslóðum. Þess vegna sé tómt mál um að tala að norðurslóðir geti tekið við öllum þeim umsvifum sem fyrirsjáanleg eru og þess vegna verði að setja reglur; ekki síst um öryggismál og umhverfislega þætti. Eins sagði Moe að svæðið sé gríðarstórt og reglur verði að taka tillit til þess. Öryggisreglur á einum stað séu marklausar á öðrum og þurfi að sníða eftir hverju landsvæði fyrir sig. „Menn tala gjarnan um norðurslóðir sem eitt svæði, þegar í raun er um að ræða mörg ólík svæði sem sum hver eiga fátt sameiginlegt,“ sagði Moe og bætti við að taka þurfi tilliti til sérstöðu einstakra svæða, sérstaklega vegna öryggis- og umhverfismála. Moe sagði einnig að fjölmörg verkefni séu aðkallandi. Hvað varðar siglingar þá verði að setja reglur, og vísaði til orða Sturlu Henriksen. Eins verði að þjálfa fólk sérstaklega til að geta mætt aðstæðum á norðurslóðum. Eins þurfi fyrirtæki og stofnanir að leggja í kostnað við að nýta bestu fáanlegu tækni til siglinga og það sama eigi við um fjarskipti. Þá sé eftir að kortleggja norðurslóðir svo vel sé, en þar vantar mikið uppá. „Við setjum stórt spurningarmerki við siglingar stórra farþegaskipa á þessu svæði. Hér vantar mikið uppá að öryggismál séu í ásættanlegu lagi. Við teljum mikilvægt að menn átti sig á að á meðan öryggisreglur eru ekki settar gæti komi til meiriháttar slys á svæðinu, og því verða allir sem hafa hagsmuna að gæta að setjast niður og ræða hvort mögulegt er að bregðast við meiriháttar slysi á þessum slóðum,“ sagði Moe. Fréttaskýringar Mest lesið Neitaði að skrifa undir plagg Trumps um sjaldgæfa málma Erlent Þurftu að stökkva frá bíl sem ekið var gegnum ölvunarpóst Innlent Unglingsstrákur lést í hnífaárás Erlent Evrópskir ráðamenn funda vegna Trumps Erlent Borgin hafi ekki brugðist nógu hratt við í Breiðholtsskóla Innlent Jarðskjálfti í Brennisteinsfjöllum Innlent Mæðgur látnar eftir árásina í München Erlent Evrópa, meirihlutaviðræður og innviðaskuld á Sprengisandi Innlent Ólíklegt að Katrín verði borgarstjóri Innlent Sögðu upp í hrönnum í stað þess að fylgja skipun ráðuneytis Erlent Fleiri fréttir Álagið slíkt að starfsmenn pissi í skál úti í bíl Jarðskjálfti í Brennisteinsfjöllum Evrópa, meirihlutaviðræður og innviðaskuld á Sprengisandi Þurftu að stökkva frá bíl sem ekið var gegnum ölvunarpóst „Ríkisstjórn Íslands stendur með sjálfstæðri Palestínu“ Vegaskemmdir skaði fyrirtæki og bankasamruni Borgin hafi ekki brugðist nógu hratt við í Breiðholtsskóla Vill kanna hvort dýraníð verði tilkynnt til Neyðarlínunnar Ólíklegt að Katrín verði borgarstjóri Skotveiðifélag Íslands lýsir yfir áhyggjum af hreindýrastofninum Ekki byrjað að ræða borgastjórastólinn Verkföll liðki ekki fyrir samningsvilja sveitarfélaga „Það er verra að vera sakaður um að beita ofbeldi en að verða fyrir því sjálfur“ Farþegi stúts brást reiður við afskiptum lögreglu Færri en markvissari aðgerðir svo Ísland nái loftslagsskuldbindingum Sér samninginn endurtekið í hyllingum Orðið samstaða sé á allra vörum Maður í haldi vegna skotvopnsins „Það er miður að einhverjir hafi enn þá verið fyrir utan“ Tíðindi úr heimi bankanna, verkföll og hitafundur í Valhöll Átta mánaða kettlingur greinist með fuglaflensu Blöskraði fundarstjórn dyggra stuðningsmanna Guðrúnar Ótímabundin verkföll í öllum leikskólum Kópavogs „Kemur ekki til greina að niðurgreiða hreindýraveiðar“ Þurfi ekki að spyrja að leikslokum ef gámurinn fellur Dómarinn kveður Facebook með tárum Hefur áhyggjur af börnum í strætó Börnin líði fyrir „á meðan stjórnvöld fljóta sofandi að feigðarósi“ Bændasamtökin fordæma illa meðferð á hrossum Bregst við gagnrýni Brakkasamtakanna á gjaldtöku Sjá meira
Vegna staðsetningar sinnar er Ísland í lykilstöðu þegar að því kemur að siglingaleiðir á norðurslóðum opnast. Siglingaleiðin hefur hins vegar enga raunverulega þýðingu í nánustu framtíð.Sturla Henriksen, formaður Samtaka norskra skipaeigenda, segir í viðtali við Fréttablaðið að opnun siglingaleiða á norðurslóðum verði mjög mikilvægar í heimsviðskiptum þegar fram líða stundir, og Ísland muni spila þar stórt hlutverk ef rétt er haldið á spilum. Hann telur því að hugmyndir um framtíðarhlutverk Íslands sem miðstöðvar í viðskiptum og öryggismálum vegna opnunar siglingaleiða vegna loftslagsbreytinga séu raunhæfar. „Lega landsins skiptir hér öllu máli. Ísland er hliðið að Evrópu, má segja, fyrir vöruflutninga frá Asíu og það sama má segja um siglingar til Bandaríkjanna. Ég held að Íslendingar geti nýtt sér þær breytingar sem eru að verða á norðurslóðum á fjölbreytilegan hátt,“ segir Henriksen. „Það er ekki langt síðan að kínverski ísbrjóturinn Snædrekinn sigldi þessa leið með viðkomu í Reykjavík, og það er engin tilviljun í samhengi við aukin umsvif á norðurslóðum.“ Hann segir að fleira muni hafa áhrif á Íslandi „Umsvif olíufyrirtækja eru eitt og ekki síður fyrirtækja sem hyggja á námugröft á hafsbotni á norðurslóðum. Þá eru ónefndar siglingar farþegaskipa og fleira. Eins er svæðið mikilvæg matarkista og ríkt af náttúruauðlindum sem verða nýttar, og mikið af þeim verða fluttar í vesturátt og þá framhjá Íslandi. Ísland er gríðarlega vel staðsett í þessari mynd allri og aðeins spurning um framtak hvernig það verður nýtt á bestan hátt,“ segir Henriksen. Hann hélt erindi á Arctic Frontiers ráðstefnunni sem þessa dagana er haldin í áttunda sinn í Tromsö í Noregi.Sturla HenriksenSpurður um hugmyndir Íslendinga um alþjóðlega björgunarmiðstöð á Íslandi, en Gunnar Bragi Sveinsson, utanríkisráðherra, vék að undirbúningi hennar á ráðstefnunni á mánudag, telur Henriksen það renna í sama farvegi. Leit- og björgun, og móðurstöð vegna umhverfisógna séu hluti af möguleikum Íslands til að nýta sér þær breytingar sem eru að verða. Hér á Íslandi er rökrétt, að hans mati, að veita þjónustu vegna aðgerða, ef til umhverfisslyss kemur. Þar komi til hafnsækin þjónusta af öllu tagi; viðgerðir, birgðir og önnur þjónusta. Henriksen sagði í erindi sínu á ráðstefnunni að þessar breytingar séu ekki efst í huga skipafyrirtækjanna. Á síðasta ári fóru 70 skip um nýju norðaustursiglingaleiðina á milli Asíu og Evrópu. Á sama tíma fóru 18 þúsund skip um Súez-skurðinn og önnur 14 þúsund um Panamaskurðinn. Hann minnti ráðstefnugesti líka á þá staðreynd að 90% af öllum vöruflutningum heimsins fara sjóleiðina og því væri þjónusta skipafyrirtækjanna einn mikilvægasti þátturinn í tilveru nútímamannsins. „Það er auðvitað spennandi að geta stytt siglingaleið á milli Asíu og Evrópu um þriðjung. Við teljum hins vegar að þessi siglingaleið muni ekki skipta miklu máli í heimsviðskiptum um fyrirsjáanlega framtíð og miklu frekar er ástæða til að hugsa um hversu erfið siglingaleiðin er og hvað er við að glíma í því samhengi,“ sagði Henriksen og tiltók sérstaklega hversu viðkvæm náttúran er á svæðinu og ekki mætti gleyma að á henni byggi fjöldi fólks tilveru sína og slys geti haft alvarlega þýðingu fyrir þau. Í þessu samhengi segir Henriksen í viðtali við Fréttablaðið að það sé með hreinum ólíkindum að engar sérstakar reglur eru í gildi vegna siglinga á norðurslóðum, sem án efa séu þær erfiðustu í heimi. Sömu reglur gildi um siglingar í Miðjarðarhafi og Norður-íshafinu. Hins vegar standa yfir fundir í London í þessari viku á vettvangi Alþjóða siglingamálastofnunarinnar þar sem reynt er að koma saman sérstökum reglum fyrir siglingar á norðurslóðum. Spurður hvort þetta þýði að skip sigli þessa leið án þess að vera sérstaklega til þess búin segir Sturla að hann þekki þess engin dæmi. Hins vegar sé það grafalvarlegt, og í raun óþolandi, að ekki hafi verið sett niður á blað á vettvangi alþjóðastofnana hvaða skilyrði menn þurfa að uppfylla til þess að sigla um á þessu erfiðasta hafsvæði heims. Arild MoeNorðurslóðirnar ekki einsleitt svæðiArild Moe, aðstoðarforstjóri Fridtjof Nansens stofnunarinnar, sem er sjálfstæð rannsóknarstofnun í umhverfis- og orkumálum, sagði í sínu erindi að tækifærin á norðurslóðum væru fjölmörg; vinnsla olíu og gass, siglingar, námugröftur, ferðaþjónusta og fiskveiðar. Hins vegar sé það einfaldlega rangt að mikið sé að gerast á landsvæðum sem falla undir norðurskautið, og eru víðáttumikil – í raun væri langstærsti hluti þeirra umsvifa í norska hluta Barentshafsins. Hann sagði að það sé mikið ósamræmi á milli þeirra umsvifa sem þegar eru til staðar, og þeirra sem menn spá að verði, og reglna um öryggi á norðurslóðum. Þess vegna sé tómt mál um að tala að norðurslóðir geti tekið við öllum þeim umsvifum sem fyrirsjáanleg eru og þess vegna verði að setja reglur; ekki síst um öryggismál og umhverfislega þætti. Eins sagði Moe að svæðið sé gríðarstórt og reglur verði að taka tillit til þess. Öryggisreglur á einum stað séu marklausar á öðrum og þurfi að sníða eftir hverju landsvæði fyrir sig. „Menn tala gjarnan um norðurslóðir sem eitt svæði, þegar í raun er um að ræða mörg ólík svæði sem sum hver eiga fátt sameiginlegt,“ sagði Moe og bætti við að taka þurfi tilliti til sérstöðu einstakra svæða, sérstaklega vegna öryggis- og umhverfismála. Moe sagði einnig að fjölmörg verkefni séu aðkallandi. Hvað varðar siglingar þá verði að setja reglur, og vísaði til orða Sturlu Henriksen. Eins verði að þjálfa fólk sérstaklega til að geta mætt aðstæðum á norðurslóðum. Eins þurfi fyrirtæki og stofnanir að leggja í kostnað við að nýta bestu fáanlegu tækni til siglinga og það sama eigi við um fjarskipti. Þá sé eftir að kortleggja norðurslóðir svo vel sé, en þar vantar mikið uppá. „Við setjum stórt spurningarmerki við siglingar stórra farþegaskipa á þessu svæði. Hér vantar mikið uppá að öryggismál séu í ásættanlegu lagi. Við teljum mikilvægt að menn átti sig á að á meðan öryggisreglur eru ekki settar gæti komi til meiriháttar slys á svæðinu, og því verða allir sem hafa hagsmuna að gæta að setjast niður og ræða hvort mögulegt er að bregðast við meiriháttar slysi á þessum slóðum,“ sagði Moe.
Fréttaskýringar Mest lesið Neitaði að skrifa undir plagg Trumps um sjaldgæfa málma Erlent Þurftu að stökkva frá bíl sem ekið var gegnum ölvunarpóst Innlent Unglingsstrákur lést í hnífaárás Erlent Evrópskir ráðamenn funda vegna Trumps Erlent Borgin hafi ekki brugðist nógu hratt við í Breiðholtsskóla Innlent Jarðskjálfti í Brennisteinsfjöllum Innlent Mæðgur látnar eftir árásina í München Erlent Evrópa, meirihlutaviðræður og innviðaskuld á Sprengisandi Innlent Ólíklegt að Katrín verði borgarstjóri Innlent Sögðu upp í hrönnum í stað þess að fylgja skipun ráðuneytis Erlent Fleiri fréttir Álagið slíkt að starfsmenn pissi í skál úti í bíl Jarðskjálfti í Brennisteinsfjöllum Evrópa, meirihlutaviðræður og innviðaskuld á Sprengisandi Þurftu að stökkva frá bíl sem ekið var gegnum ölvunarpóst „Ríkisstjórn Íslands stendur með sjálfstæðri Palestínu“ Vegaskemmdir skaði fyrirtæki og bankasamruni Borgin hafi ekki brugðist nógu hratt við í Breiðholtsskóla Vill kanna hvort dýraníð verði tilkynnt til Neyðarlínunnar Ólíklegt að Katrín verði borgarstjóri Skotveiðifélag Íslands lýsir yfir áhyggjum af hreindýrastofninum Ekki byrjað að ræða borgastjórastólinn Verkföll liðki ekki fyrir samningsvilja sveitarfélaga „Það er verra að vera sakaður um að beita ofbeldi en að verða fyrir því sjálfur“ Farþegi stúts brást reiður við afskiptum lögreglu Færri en markvissari aðgerðir svo Ísland nái loftslagsskuldbindingum Sér samninginn endurtekið í hyllingum Orðið samstaða sé á allra vörum Maður í haldi vegna skotvopnsins „Það er miður að einhverjir hafi enn þá verið fyrir utan“ Tíðindi úr heimi bankanna, verkföll og hitafundur í Valhöll Átta mánaða kettlingur greinist með fuglaflensu Blöskraði fundarstjórn dyggra stuðningsmanna Guðrúnar Ótímabundin verkföll í öllum leikskólum Kópavogs „Kemur ekki til greina að niðurgreiða hreindýraveiðar“ Þurfi ekki að spyrja að leikslokum ef gámurinn fellur Dómarinn kveður Facebook með tárum Hefur áhyggjur af börnum í strætó Börnin líði fyrir „á meðan stjórnvöld fljóta sofandi að feigðarósi“ Bændasamtökin fordæma illa meðferð á hrossum Bregst við gagnrýni Brakkasamtakanna á gjaldtöku Sjá meira