Óttast að mengun berist frá sorpi í sjó Svavar Hávarðsson skrifar 14. janúar 2014 07:00 Á Geirsnefi. Flestir þekkja Geirsnefið sem útivistarsvæði við Elliðaárvoga, en kannski síður að þeir standa á uppfyllingu sem að mestu leyti er tilkomin vegna sorpurðunar á sjöunda áratugnum. Nú óttast menn mengun frá því sem urðað var. Fréttablaðið/Heiða Gert er ráð fyrir því að mengun leki í Elliðaárvog og innri hluta Sunda auk Grafarvogs frá spilliefnum í gömlum urðunarstöðum á svæðinu. Uppsöfnun mengunarefna í setlög og lífríki er talin hugsanleg, en lítið er vitað um ástand vistkerfisins á staðnum. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun (UMST) birti á fimmtudag.Gömul mengun - og nýJóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á UMST og rithöfundur skýrslunnar, segir að þetta svæði sé eitt þriggja sem sérfræðingar stofnunarinnar hafa mestar áhyggjur af. Fréttablaðið fjallaði um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag - gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. „Strandsjó á þessu svæði teljum við vera undir álagi, einkum vegna leka gamallar mengun, olíu og jafnvel þungmálma og spilliefna, frá gömlu öskuhaugunum í Gufunesi, sem var alsherjar urðunarstaður fyrir úrgang meðal annars úrgangsolíur, og frá Geirsnefinu sjálfu – landfyllingunni – þar sem bílum og öðrum úrgangi var fargað og því mögulega rafgeymum sem innihalda PCB olíu. Þetta svæði, sem við í raun teljum mögulega vera í hættu á að uppfylla ekki gott vistfræðilegt ástand, á eftir að skoða með tilliti til áhrifa á vistkerfið til að staðfesta það. Vegna þess gátum við ekki sagt að þetta svæði sé í hættu í stöðuskýrslunni, en þetta er það svæði á höfuðborgarsvæðinu sem við höfum mestar áhyggjur af - strandsjónum við Geirsnefið og útaf Gufunesi.“ Í skýrslunni greinir jafnframt frá fleiri stöðum í Reykjavík sem hafa beri í huga í sambandi við mengun á svæðinu; gamall urðurnarstaður á svæði frá Grandavegi og vestur um, auk gamallar sorpbrennslu og sorpeyðingarstöð undir Bryggjuhverfinu í Grafarvogi. Talin er meiri mengunarhætta út frá öllum þessum stöðum en nýjum urðunarstöðum, þar sem strangar reglur gilda nú um hvaða úrgang má urða.16 urðunarstaðirÁ vegum Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur (HER) var gerð úttekt á gömlum urðunarstöðum í Reykjavík og birt skýrsla um rannsóknina árið 2006. Þar er bent á að beggja vegna urðunarstaðarins í Geirsnefi renna kvíslar Elliðaáa og nauðsyn þess að kanna hvort efnamengun sé að berast frá staðnum. Eins var mælt með rannsóknum í Gufunesi, en haustið 2012 kom í ljós olíumengun í sjó utan við gömlu Gufuneshaugana, sem talin er berast með regnvatnslögn sem liggur um haugana og þaðan í sjó. En hvað hefur verið gert síðan skýrslan var birt árið 2006?Kristín Lóa Ólafsdóttir, heilbrigðisfulltrúi hjá HER, og annar höfundur skýrslunnar, segir að vöktun á svæðinu sé haldið úti frá árinu 2009, en það ár voru allar ár og vötn í landi Reykjavíkur vöktuð sérstaklega. Á næsta ári mun verða tekin ný vöktunarsería og þá verður lögð áhersla á vöktun í Geirsnefi og taka betur á málum í Gufunesi. Spurð hvort ekki sé æskilegt að hreinsa upp mengunina í Geirsnefi segir Kristín Lóa það mjög flókið og vart gerlegt í heild sinni. „Þetta verður ekki hreinsað upp svo glatt. Raunhæft er að fylgjast með svæðinu, meðal annars með því að taka þungmálmasýni og haga mótvægisaðgerðum eftir niðurstöðum þeirra. Hvað Gufunesið varðar vinnum við að endurbótum með Orkuveitu Reykjavíkur. Þar liggur regnvatnslögn í gegnum hauginn út í sjó sem þarf að skoða vel hvað varðar endurbætur,“ segir Kristín Lóa.Gufunes og Geirsnef - hætta á mengunGeirsnef. Farið var með bílhræ og annan úrgang frá bílapartasölunni Vöku og urðað í tippnum við Geirsnef. Tvennum sögum fer af því hvort búið væri að taka olíu og rafgeyma úr bílunum fyrir urðun. Í sumum tilfellum voru vélar, hásingar og bensíngeymar fjarlægðir. Þarna fór einnig grófur úrgangur úr Sorpeyðingarstöðinni við Stórhöfða ef ófært var á aðra urðunarstaði. Stærstur hluti bílhræja fór í þann hluta Geirsnefs sem er andspænis húsi Ingvars Helgasonar ehf. við Sævarhöfða. Hér leynist líklega mikið magn af spilliefnum, svo sem olíuefnum, rafgeymasýru, þungmálmum og ef til vill PCB [þrávirk lífræn efni].Gufunes. Hér er um að ræða stærsta urðunarstaðinn á höfuðborgarsvæðinu. Á þennan stað fór allur almennur úrgangur frá heimilum og fyrirtækjum, auk spilliefna, bílhræja, garðaúrgangs, brotajárns, timburs, byggingarúrgangs og úrgangs úr holræsabílum. Í fyrstu var ekki gerð nein tilraun til að aðskilja úrgang sem á haugana fór heldur var spilliefnum blandað saman við almennan úrgang. Eftir 1984 var farið að setja olíu í sér pytti og er nokkurn veginn vitað hvar þeir pyttir eru. Stærð þeirra og nákvæm staðsetning er þó óþekkt. Spilliefnamóttaka tók til starfa á höfuðborgarsvæðinu árið 1990 og minnkaði þá straumur spilliefna á haugana verulega. Eftir að SORPA tók til starfa á árinu 1991 var urðun úrgangs flutt að mestu leyti út á Álfsnes og endanlega gengið frá haugunum á árinu 1992.Heimild: Gamlir urðurnarstaðir í Reykjavík, 2006 Fréttaskýringar Mest lesið Hent nauðugri út úr hryllingshúsi vegna ógreiddrar leigu Innlent Kári segist hafa verið rekinn vegna lygasögu Innlent Ætla að hernema Gasaströndina Erlent Segir réttarríkið standa í vegi sínum Erlent Íbúar Gasa verði fluttir á brott „í þágu eigin öryggis“ Erlent Ekki sé hægt að kaupa fólk út eða rífa hús sem séu byggð samkvæmt leyfum Innlent Brosa hringinn á upphafsdegi strandveiða Innlent Páfabíll verður færanleg heilsugæsla fyrir börn á Gasa Erlent Komu naumlega í veg fyrir hryðjuverkaárás í Bretlandi Erlent Með bæði betri og fleiri vopn en síðast Erlent Fleiri fréttir „Kannski ég læri að prjóna sokka“ Vaknaði eldsnemma til að hefja veiðar þrátt fyrir slæma veðurspá „Engin örugg skref, bara eitt illa unnið pennastrik“ Kári Stefánsson í beinni, „hryllingshús“ og trillukarlar Gekk inn á lögreglustöðina í annarlegu ástandi og var snarlega handtekinn Kári segist hafa verið rekinn vegna lygasögu Halla og Björn halda til Svíþjóðar Brosa hringinn á upphafsdegi strandveiða Strandveiðar hafnar og óvissa í kvikmyndagerð Í beinni: Málþing um snjóflóð og samfélög Hent nauðugri út úr hryllingshúsi vegna ógreiddrar leigu Skallaði mann og dónalegur við lögregluþjóna Ekki sé hægt að kaupa fólk út eða rífa hús sem séu byggð samkvæmt leyfum Allt of mikið af svipuðum íbúðum á markaði skapi misræmi Bíða með að selja íbúðir frekar en að lækka verðið Óboðlegt að vista hælisleitendur sem eigi að vísa úr landi í fangelsum Brottfararstöð fyrir hælisleitendur og fasteignamarkaður í ójafnvægi Óvenjulítill snjór á hálendinu auki rýrnun jökla í sumar Segist hafa skipað hæfasta fólkið þvert á athugasemdir verkfræðinga Bæjarstjóri Ölfus biðlar til ríkisins vegna Garðyrkjuskólans „Maður skyldi ætla að það þurfi tiltekið siðferði til að starfa í lögreglunni“ Snjólaust á fjöllum og Garðyrkjuskólinn grútnar niður Njósnamálið, hræringar í evrópskum stjórnmálum og fjárhagur borgarinnar Eldur í bíl við fjölbýlishús í Urriðaholti Vakinn af „ölvunarsvefni“ inni á baði og brást ókvæða við Býður upp á sögugöngu um svæðið sem hún vill vernda Sex ára framtíðar sauðfjárbóndi á Rangárvöllum Samfylkingin bætir við sig og sauðburður á fullu Sinueldur við Landvegamót Sigldi ölvaður utan í annan bát og endaði í grjótgarði Sjá meira
Gert er ráð fyrir því að mengun leki í Elliðaárvog og innri hluta Sunda auk Grafarvogs frá spilliefnum í gömlum urðunarstöðum á svæðinu. Uppsöfnun mengunarefna í setlög og lífríki er talin hugsanleg, en lítið er vitað um ástand vistkerfisins á staðnum. Þetta kemur fram í Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, sem Umhverfisstofnun (UMST) birti á fimmtudag.Gömul mengun - og nýJóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á UMST og rithöfundur skýrslunnar, segir að þetta svæði sé eitt þriggja sem sérfræðingar stofnunarinnar hafa mestar áhyggjur af. Fréttablaðið fjallaði um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag - gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. „Strandsjó á þessu svæði teljum við vera undir álagi, einkum vegna leka gamallar mengun, olíu og jafnvel þungmálma og spilliefna, frá gömlu öskuhaugunum í Gufunesi, sem var alsherjar urðunarstaður fyrir úrgang meðal annars úrgangsolíur, og frá Geirsnefinu sjálfu – landfyllingunni – þar sem bílum og öðrum úrgangi var fargað og því mögulega rafgeymum sem innihalda PCB olíu. Þetta svæði, sem við í raun teljum mögulega vera í hættu á að uppfylla ekki gott vistfræðilegt ástand, á eftir að skoða með tilliti til áhrifa á vistkerfið til að staðfesta það. Vegna þess gátum við ekki sagt að þetta svæði sé í hættu í stöðuskýrslunni, en þetta er það svæði á höfuðborgarsvæðinu sem við höfum mestar áhyggjur af - strandsjónum við Geirsnefið og útaf Gufunesi.“ Í skýrslunni greinir jafnframt frá fleiri stöðum í Reykjavík sem hafa beri í huga í sambandi við mengun á svæðinu; gamall urðurnarstaður á svæði frá Grandavegi og vestur um, auk gamallar sorpbrennslu og sorpeyðingarstöð undir Bryggjuhverfinu í Grafarvogi. Talin er meiri mengunarhætta út frá öllum þessum stöðum en nýjum urðunarstöðum, þar sem strangar reglur gilda nú um hvaða úrgang má urða.16 urðunarstaðirÁ vegum Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur (HER) var gerð úttekt á gömlum urðunarstöðum í Reykjavík og birt skýrsla um rannsóknina árið 2006. Þar er bent á að beggja vegna urðunarstaðarins í Geirsnefi renna kvíslar Elliðaáa og nauðsyn þess að kanna hvort efnamengun sé að berast frá staðnum. Eins var mælt með rannsóknum í Gufunesi, en haustið 2012 kom í ljós olíumengun í sjó utan við gömlu Gufuneshaugana, sem talin er berast með regnvatnslögn sem liggur um haugana og þaðan í sjó. En hvað hefur verið gert síðan skýrslan var birt árið 2006?Kristín Lóa Ólafsdóttir, heilbrigðisfulltrúi hjá HER, og annar höfundur skýrslunnar, segir að vöktun á svæðinu sé haldið úti frá árinu 2009, en það ár voru allar ár og vötn í landi Reykjavíkur vöktuð sérstaklega. Á næsta ári mun verða tekin ný vöktunarsería og þá verður lögð áhersla á vöktun í Geirsnefi og taka betur á málum í Gufunesi. Spurð hvort ekki sé æskilegt að hreinsa upp mengunina í Geirsnefi segir Kristín Lóa það mjög flókið og vart gerlegt í heild sinni. „Þetta verður ekki hreinsað upp svo glatt. Raunhæft er að fylgjast með svæðinu, meðal annars með því að taka þungmálmasýni og haga mótvægisaðgerðum eftir niðurstöðum þeirra. Hvað Gufunesið varðar vinnum við að endurbótum með Orkuveitu Reykjavíkur. Þar liggur regnvatnslögn í gegnum hauginn út í sjó sem þarf að skoða vel hvað varðar endurbætur,“ segir Kristín Lóa.Gufunes og Geirsnef - hætta á mengunGeirsnef. Farið var með bílhræ og annan úrgang frá bílapartasölunni Vöku og urðað í tippnum við Geirsnef. Tvennum sögum fer af því hvort búið væri að taka olíu og rafgeyma úr bílunum fyrir urðun. Í sumum tilfellum voru vélar, hásingar og bensíngeymar fjarlægðir. Þarna fór einnig grófur úrgangur úr Sorpeyðingarstöðinni við Stórhöfða ef ófært var á aðra urðunarstaði. Stærstur hluti bílhræja fór í þann hluta Geirsnefs sem er andspænis húsi Ingvars Helgasonar ehf. við Sævarhöfða. Hér leynist líklega mikið magn af spilliefnum, svo sem olíuefnum, rafgeymasýru, þungmálmum og ef til vill PCB [þrávirk lífræn efni].Gufunes. Hér er um að ræða stærsta urðunarstaðinn á höfuðborgarsvæðinu. Á þennan stað fór allur almennur úrgangur frá heimilum og fyrirtækjum, auk spilliefna, bílhræja, garðaúrgangs, brotajárns, timburs, byggingarúrgangs og úrgangs úr holræsabílum. Í fyrstu var ekki gerð nein tilraun til að aðskilja úrgang sem á haugana fór heldur var spilliefnum blandað saman við almennan úrgang. Eftir 1984 var farið að setja olíu í sér pytti og er nokkurn veginn vitað hvar þeir pyttir eru. Stærð þeirra og nákvæm staðsetning er þó óþekkt. Spilliefnamóttaka tók til starfa á höfuðborgarsvæðinu árið 1990 og minnkaði þá straumur spilliefna á haugana verulega. Eftir að SORPA tók til starfa á árinu 1991 var urðun úrgangs flutt að mestu leyti út á Álfsnes og endanlega gengið frá haugunum á árinu 1992.Heimild: Gamlir urðurnarstaðir í Reykjavík, 2006
Fréttaskýringar Mest lesið Hent nauðugri út úr hryllingshúsi vegna ógreiddrar leigu Innlent Kári segist hafa verið rekinn vegna lygasögu Innlent Ætla að hernema Gasaströndina Erlent Segir réttarríkið standa í vegi sínum Erlent Íbúar Gasa verði fluttir á brott „í þágu eigin öryggis“ Erlent Ekki sé hægt að kaupa fólk út eða rífa hús sem séu byggð samkvæmt leyfum Innlent Brosa hringinn á upphafsdegi strandveiða Innlent Páfabíll verður færanleg heilsugæsla fyrir börn á Gasa Erlent Komu naumlega í veg fyrir hryðjuverkaárás í Bretlandi Erlent Með bæði betri og fleiri vopn en síðast Erlent Fleiri fréttir „Kannski ég læri að prjóna sokka“ Vaknaði eldsnemma til að hefja veiðar þrátt fyrir slæma veðurspá „Engin örugg skref, bara eitt illa unnið pennastrik“ Kári Stefánsson í beinni, „hryllingshús“ og trillukarlar Gekk inn á lögreglustöðina í annarlegu ástandi og var snarlega handtekinn Kári segist hafa verið rekinn vegna lygasögu Halla og Björn halda til Svíþjóðar Brosa hringinn á upphafsdegi strandveiða Strandveiðar hafnar og óvissa í kvikmyndagerð Í beinni: Málþing um snjóflóð og samfélög Hent nauðugri út úr hryllingshúsi vegna ógreiddrar leigu Skallaði mann og dónalegur við lögregluþjóna Ekki sé hægt að kaupa fólk út eða rífa hús sem séu byggð samkvæmt leyfum Allt of mikið af svipuðum íbúðum á markaði skapi misræmi Bíða með að selja íbúðir frekar en að lækka verðið Óboðlegt að vista hælisleitendur sem eigi að vísa úr landi í fangelsum Brottfararstöð fyrir hælisleitendur og fasteignamarkaður í ójafnvægi Óvenjulítill snjór á hálendinu auki rýrnun jökla í sumar Segist hafa skipað hæfasta fólkið þvert á athugasemdir verkfræðinga Bæjarstjóri Ölfus biðlar til ríkisins vegna Garðyrkjuskólans „Maður skyldi ætla að það þurfi tiltekið siðferði til að starfa í lögreglunni“ Snjólaust á fjöllum og Garðyrkjuskólinn grútnar niður Njósnamálið, hræringar í evrópskum stjórnmálum og fjárhagur borgarinnar Eldur í bíl við fjölbýlishús í Urriðaholti Vakinn af „ölvunarsvefni“ inni á baði og brást ókvæða við Býður upp á sögugöngu um svæðið sem hún vill vernda Sex ára framtíðar sauðfjárbóndi á Rangárvöllum Samfylkingin bætir við sig og sauðburður á fullu Sinueldur við Landvegamót Sigldi ölvaður utan í annan bát og endaði í grjótgarði Sjá meira