Skoðun

Land, þjóð og tunga

Tryggvi Gíslason skrifar
Mörgum þykir ríkja tryllt öld – ófriðaröld – á Íslandi og raunar víðar í heiminum, ef út í þá sálma er farið. Hér á landi er hver höndin uppi á móti annarri og reiði, tortryggni og vanlíðan er áberandi, enda höfum gengið um dimman dal svika, þjófnaðar og lyga. Fáir bera traust til Alþingis og kirkju, tveggja elstu stofnana þjóðarinnar, sem hafa skapað þetta land ásamt tungunni sem gerir okkur að Íslendingum. Og nú slæ ég varnagla:



Með þessum orðum er ekki verið að ýta undir þjóðernishroka og því síður þjóðernisstefnu. Virðing fyrir landi, þjóð og tungu á ekkert skylt við þjóðernishroka og þjóðernisstefnu. Það er í besta falli misskilningur og í versta falli þjóðlygi að halda slíku fram. Hver einstaklingur á rétt á óskoraðri virðingu sem ekki má skerða og mikilvægasta hlutverk ríkisvaldsins er að virða og vernda þennan rétt sérhvers einstaklings – eða eins og segir í fyrstu grein stjórnarskrár Þýskalands frá 23. maí 1949: „Die Würde des Menschen ist unantastbar. Sie zu achten und zu schützen ist Verpflichtung aller staatlichen Gewalt.“

MannvirðingÞað er engin tilviljun að Þjóðverjar settu þessi orð í fyrstu grein stjórnarskrár sinnar árið 1949, en í því landi var kynt undir mannfyrirlitningu í skjóli falskenninga um yfirburði hins hvíta kynstofns, Aríanna. Þjóðernisvitund og þjóðernisstefna eiga ekkert sameiginlegt. En það er ekki aðeins sérhver einstaklingur, sem á rétt á óskoraðri virðingu og ekki má skerða, heldur sérhver þjóð og sérhver þjóðtunga. Til þess voru Sameinuðu þjóðirnar stofnaðar 1945 sem hafa nú um 200 þjóðríki innan vébanda sinna.

Í mannréttindayfirlýsingu SÞ segir, „að allir séu jafnbornir til virðingar og óafsalanlegra réttinda sem er undirstaða frelsis, réttlætis og friðar í heiminum“. Óskoruð mannréttindi og ósnertanleg mannvirðing er grundvöllur að jafnrétti og friði og þetta skal standa: hver einstaklingur á rétt á óskoraðri virðingu sem ekki má skerða og allir eru jafnbornir til virðingar – og þá er það sagt.

AlþingiEn hvað má til varnar verða vorum sóma þegar alþingismenn eru eins og götustrákar sem hrópast á við hæstaréttarlögmenn og skammir og svívirðingar eru daglegt brauð í sölum Alþingis. Það sem til þarf er siðbót í landinu. Það er hlutverk kirkjunnar, skólanna og ekki síst heimilanna í landinu. Menning íslensku þjóðarinnar er kristin menning og auk Alþingis er þjóðkirkjan, skólarnir og ekki síst heimilin mikilverðustu stofnanir ríkisins. Það þýðir hins vegar ekki að ganga skuli á réttindi þeirra sem eru annarrar trúar eða telja sig trúlausa, því að allir eiga jafnan rétt til virðingar og mannréttinda án tillits til kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungu, trúar, skoðana, þjóðernis, uppruna, eigna, ætternis eða annarra aðstæðna, eins og segir í mannréttindayfirlýsingu SÞ.

Íslensk tungaSem gamall barnakennari í íslensku vil ég enn og aftur minna á, að íslensk tunga er það sem gerir OKKUR að Íslendingum og með íslenskri tungu höfum við mótað sögu landsins – eða eins og Snorri Hjartarson lýsir svo vel í ljóði sínu Land þjóð og tunga sem er óður til þessarar heilögu þrenningar og á erindi við íslensku þjóðina nú, ekki síður en áður:

Land þjóð og tunga, þrenning sönn og ein,

þér var ég gefinn barn á móðurkné;

ég lék hjá þér við læk og blóm og stein,

þú leiddir mig í orðs þíns háu vé.

Á dimmum vegi dýrð þín um mig skein,

í dögun þeirri er líkn og stormahlé

og sókn og vaka: eining hörð og hrein,

þú heimtar trúnað, spyr hver efnd mín sé.

Þú átt mig, ég er aðeins til í þér.

Örlagastundin nálgast grimm og köld;

hiki ég þá og bregðist bý ég mér

bann þitt og útlegð fram á hinsta kvöld.

Ísland, í lyftum heitum höndum ver

ég heiður þinn og líf gegn trylltri öld.




Skoðun

Sjá meira


×