Í skuld við Afríku Stefán Jón Hafstein skrifar 29. júlí 2007 00:01 Heimurinn horfir öðruvísi við þegar maður skoðar hann úr suðri. Ekki aðeins stjörnubjartur himinninn yfir eyðimörkum Afríku heldur líka stjörnum prýddur fundarsalur helstu leiðtoga heims. Þeir vita kannski, að engin heimsálfa hefur lagt minna til mengunar sem leiðir til loftslagsbreytinga af mannavöldum en Afríka. Og engin heimsálfa mun fara verr út úr afleiðingum vaxandi hita á jörð en einmitt Afríka. Það er von að hér niðurfrá séu farnar að hljóma raddir um skaðabætur. Þær heyrast reyndar líka á Grænlandi þar sem ísinn bráðnar; frumbyggjar landsins hafa sannarlega ekki staðið fyrir menguninni sem veldur. Er 2007 merkisár?Ég held að árið 2007 sé nú þegar orðið merkisár í sögu heims. Grundvallarbreyting í viðhorfum leiðtoga ríkustu ríkjanna hafi loks náð að skjóta rótum. Á leiðtogafundi G8-ríkjanna fyrir nokkrum vikum kom þetta skýrt fram þegar íhaldsleiðtogi Þýskalands fór í fararbroddi þeirra sem reyndu að fá George W. Bush til að horfast í augu við staðreyndir: Vestrænir lífshættir verða að breytast. Nýr utanríkisráðherra Breta orðaði það svo: "Heimsbyggðin öll getur ekki vænst þess að búa við jafn góð lífskjör og Bretar, við þyrftum þrjár Jarðir til að standa undir því." Þetta er játning sem hefur ýmsan hljóm. Heima fyrir merkir hún í hugum margra að nú verði fólk að nota sparperur, fækka bílferðum, borga mengunarskatt. Í besta falli smávægileg óþægindi. Í Afríku hljómar þetta svo: Við þessi ríku höfum ákveðið að þið hin megið ekki hafa það jafn gott og við. Kínverjar og Indverjar hrista bara hausinn og keyra á fullri ferð inn iðnvæðingu með ótrúlegri mengun og afráni auðlinda. Í Afríku eiga menn ekki þann kost. Það er því von að dálkahöfundar og hörðustu stjórnmálamennirnir segi: Enn eitt samsærið gegn Afríku! Þið skuldið! Viðhorfsbreyting jafngildir ekki aðgerðumViðhorfsbreyting helstu leiðtoga iðnríkja á langan aðdraganda. Kenningar um þróun eiga rót að rekja til þess markmiðs að lyfta fátækum ríkjum á sama framleiðslu- og neyslustig og Vesturveldin njóta. Eftir þessu markmiði starfaði Alþjóðbankinn lengstum. iðsnúningurinn í viðhorfum og ræðu manna er því algjör þegar viðurkennt er að "þróunarstig" Vesturvelda sé í raun á yfirdrætti. Það þýðir samt því miður ekki aðgerðir strax. Fyrir tveimur árum komu leiðtogar sömu ríkja saman í Gleneagles í Skotlandi og lofuðu undir forystu Tonys Blair risavöxnum skrefum fyrir Afríku. Ekki hefur verið staðið við helminginn af því. Nýleg skýrsla sýnir að "Þúsaldarmarkmiðum" Sameinuðu þjóðanna í baráttu gegn fátækt, menntunarskorti og sjúkdómum verður ekki náð með sama áframhaldi. Jörðin séð úr suðriÍ þessu samhengi verður örvænting margra í Afríku enn skiljanlegri og kaldhæðnin í orðum leiðtoga iðnríkja enn meiri. Meðan Vesturlandabúar rífast um óþægindin af því að „skerða" mengunarkvóta sinn deyja börn í Afríku úr hungri og sjúkdómum. Hér þarf rafmagn fyrir sjúkrahús sem enn eru ekki til. Meðan einkabílar Evrópu og Ameríku eru auglýstir „grænir" vantar vegi og brýr um alla Afríku til að bændur komi vörum á markað og lifi af. Verksmiðjur í Evrópu og Asíu búa sér til losunarkvóta til sölu með því að menga minna en áður, en í Afríku þar sem mjög lítið er um slíkar verksmiðjur er möguleikinn einfaldlega ekki fyrir hendi. Hins vegar munu loftslagsbreytingar af mannavöldum gera 600 þúsund ferkílómetra af ræktanlegu landi í Afríku að eyðimörk á 20 árum. Sérstakt ráð Sameinuðu þjóðanna um áhrif loftslagsbreytinga telur að matvælaframleiðslu verði alvarlega ógnað, áhrifin verða víðtæk og óviðráðanleg fyrir þá íbúa jarðar sem veikastir standa fyrir. Og hafa minnst lagt af mörkum til að valda þeim vanda sem mannkyn glímir við. Ef maður færi með þetta vandamál inn í 10 ára bekk til úrlausnar grunar mig að Salómonsdómurinn kæmi fljótt: Við verðum að mætast á miðri leið. Í flóknum heimi alvörunnar útfærist þetta þannig að ekkert átak gegn mengun á lofthjúpi jarðar fái staðist án þess að ráðist sé gegn fátækt samtímis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Mest lesið Hver er munurinn á því að neyta fíkniefna í jakkafötum eða í neyðarskýli? Bryndís Rós Morrison,Björk Davíðsdóttir Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Það besta sem þú gerir fyrir loftslagið Halldór Björnsson Skoðun Varð að segja af sér ráðherradómi vegna vanhæfi – Er nú þrefaldur ráðherra, líka forsætisráðherra Ole Anton Bieltvedt Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Þú mátt vera afi (og ég má vera amma) Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Skoðun Á að kjósa það sama og síðast? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Setjum söguna í samhengi við nútímann Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Frelsi 2024 Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Samgöngur eru heilbrigðismál Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Vegferð í þágu barna skilar árangri Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Þjóðarátak í sölu á klósettpappír Bjarki Hjörleifsson skrifar Skoðun Skínandi skær í skammdeginu Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rasismi Einar Helgason skrifar Skoðun Kæru ungu foreldrar Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Það besta sem þú gerir fyrir loftslagið Halldór Björnsson skrifar Skoðun Þú mátt vera afi (og ég má vera amma) Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Orðfimi ungra menningarsinna Klara Nótt Egilson skrifar Skoðun Áhætta með tekjur af skemmtiferðaskipum Lúðvík Geirsson,Gunnar Tryggvason,Pétur Ólafsson skrifar Skoðun Frambjóðendur, gerið betur Steinunn Þórðardóttir skrifar Skoðun Greiðar samgöngur í Norðvesturkjördæmi Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Ný og fersk örmyndskýrsla um hvalveiðar Rán Flygenring skrifar Skoðun Stuldur um hábjartan dag Herdís Dröfn Fjeldsted skrifar Skoðun 7.500 íbúðir á Reykjavíkurflugvelli? Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Að kreista mjólkurkúna Björg Ágústsdóttir skrifar Skoðun Efnahagsmál eru loftslagsmál Steinunn Kristín Guðnadóttir skrifar Skoðun Nýtt húsnæðislánakerfi Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Flug til framtíðar Arnheiður Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn boðar jafnvægi, forgangsröðun og ábyrgð Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þurfum aftur alvöru náttúruvernd í umhverfisráðuneytið Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Varð að segja af sér ráðherradómi vegna vanhæfi – Er nú þrefaldur ráðherra, líka forsætisráðherra Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Sjá meira
Heimurinn horfir öðruvísi við þegar maður skoðar hann úr suðri. Ekki aðeins stjörnubjartur himinninn yfir eyðimörkum Afríku heldur líka stjörnum prýddur fundarsalur helstu leiðtoga heims. Þeir vita kannski, að engin heimsálfa hefur lagt minna til mengunar sem leiðir til loftslagsbreytinga af mannavöldum en Afríka. Og engin heimsálfa mun fara verr út úr afleiðingum vaxandi hita á jörð en einmitt Afríka. Það er von að hér niðurfrá séu farnar að hljóma raddir um skaðabætur. Þær heyrast reyndar líka á Grænlandi þar sem ísinn bráðnar; frumbyggjar landsins hafa sannarlega ekki staðið fyrir menguninni sem veldur. Er 2007 merkisár?Ég held að árið 2007 sé nú þegar orðið merkisár í sögu heims. Grundvallarbreyting í viðhorfum leiðtoga ríkustu ríkjanna hafi loks náð að skjóta rótum. Á leiðtogafundi G8-ríkjanna fyrir nokkrum vikum kom þetta skýrt fram þegar íhaldsleiðtogi Þýskalands fór í fararbroddi þeirra sem reyndu að fá George W. Bush til að horfast í augu við staðreyndir: Vestrænir lífshættir verða að breytast. Nýr utanríkisráðherra Breta orðaði það svo: "Heimsbyggðin öll getur ekki vænst þess að búa við jafn góð lífskjör og Bretar, við þyrftum þrjár Jarðir til að standa undir því." Þetta er játning sem hefur ýmsan hljóm. Heima fyrir merkir hún í hugum margra að nú verði fólk að nota sparperur, fækka bílferðum, borga mengunarskatt. Í besta falli smávægileg óþægindi. Í Afríku hljómar þetta svo: Við þessi ríku höfum ákveðið að þið hin megið ekki hafa það jafn gott og við. Kínverjar og Indverjar hrista bara hausinn og keyra á fullri ferð inn iðnvæðingu með ótrúlegri mengun og afráni auðlinda. Í Afríku eiga menn ekki þann kost. Það er því von að dálkahöfundar og hörðustu stjórnmálamennirnir segi: Enn eitt samsærið gegn Afríku! Þið skuldið! Viðhorfsbreyting jafngildir ekki aðgerðumViðhorfsbreyting helstu leiðtoga iðnríkja á langan aðdraganda. Kenningar um þróun eiga rót að rekja til þess markmiðs að lyfta fátækum ríkjum á sama framleiðslu- og neyslustig og Vesturveldin njóta. Eftir þessu markmiði starfaði Alþjóðbankinn lengstum. iðsnúningurinn í viðhorfum og ræðu manna er því algjör þegar viðurkennt er að "þróunarstig" Vesturvelda sé í raun á yfirdrætti. Það þýðir samt því miður ekki aðgerðir strax. Fyrir tveimur árum komu leiðtogar sömu ríkja saman í Gleneagles í Skotlandi og lofuðu undir forystu Tonys Blair risavöxnum skrefum fyrir Afríku. Ekki hefur verið staðið við helminginn af því. Nýleg skýrsla sýnir að "Þúsaldarmarkmiðum" Sameinuðu þjóðanna í baráttu gegn fátækt, menntunarskorti og sjúkdómum verður ekki náð með sama áframhaldi. Jörðin séð úr suðriÍ þessu samhengi verður örvænting margra í Afríku enn skiljanlegri og kaldhæðnin í orðum leiðtoga iðnríkja enn meiri. Meðan Vesturlandabúar rífast um óþægindin af því að „skerða" mengunarkvóta sinn deyja börn í Afríku úr hungri og sjúkdómum. Hér þarf rafmagn fyrir sjúkrahús sem enn eru ekki til. Meðan einkabílar Evrópu og Ameríku eru auglýstir „grænir" vantar vegi og brýr um alla Afríku til að bændur komi vörum á markað og lifi af. Verksmiðjur í Evrópu og Asíu búa sér til losunarkvóta til sölu með því að menga minna en áður, en í Afríku þar sem mjög lítið er um slíkar verksmiðjur er möguleikinn einfaldlega ekki fyrir hendi. Hins vegar munu loftslagsbreytingar af mannavöldum gera 600 þúsund ferkílómetra af ræktanlegu landi í Afríku að eyðimörk á 20 árum. Sérstakt ráð Sameinuðu þjóðanna um áhrif loftslagsbreytinga telur að matvælaframleiðslu verði alvarlega ógnað, áhrifin verða víðtæk og óviðráðanleg fyrir þá íbúa jarðar sem veikastir standa fyrir. Og hafa minnst lagt af mörkum til að valda þeim vanda sem mannkyn glímir við. Ef maður færi með þetta vandamál inn í 10 ára bekk til úrlausnar grunar mig að Salómonsdómurinn kæmi fljótt: Við verðum að mætast á miðri leið. Í flóknum heimi alvörunnar útfærist þetta þannig að ekkert átak gegn mengun á lofthjúpi jarðar fái staðist án þess að ráðist sé gegn fátækt samtímis.
Hver er munurinn á því að neyta fíkniefna í jakkafötum eða í neyðarskýli? Bryndís Rós Morrison,Björk Davíðsdóttir Skoðun
Varð að segja af sér ráðherradómi vegna vanhæfi – Er nú þrefaldur ráðherra, líka forsætisráðherra Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Áhætta með tekjur af skemmtiferðaskipum Lúðvík Geirsson,Gunnar Tryggvason,Pétur Ólafsson skrifar
Skoðun Þurfum aftur alvöru náttúruvernd í umhverfisráðuneytið Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Varð að segja af sér ráðherradómi vegna vanhæfi – Er nú þrefaldur ráðherra, líka forsætisráðherra Ole Anton Bieltvedt skrifar
Hver er munurinn á því að neyta fíkniefna í jakkafötum eða í neyðarskýli? Bryndís Rós Morrison,Björk Davíðsdóttir Skoðun
Varð að segja af sér ráðherradómi vegna vanhæfi – Er nú þrefaldur ráðherra, líka forsætisráðherra Ole Anton Bieltvedt Skoðun