Framtíð íslensks menntakerfis – lærum af Buffalo og leiðandi háskólum heims Sigvaldi Einarsson skrifar 15. ágúst 2025 19:02 Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Gervigreind þarf að vera þverfaglegt afl í námi, ekki einangrað tæknisvið. Buffalo reynslan: Nýtt blað í menntasögunni Á vormánuðum 2025 skrifaði Háskólinn í Buffalo nýjan kafla í menntasögu Bandaríkjanna.Með 5 milljóna dollara fjárfestingu frá fylkisstjórn New York stofnaði skólinn nýja deild um gervigreind og samfélag. Þar verða sjö grunnnámsbrautir í boði þar sem gervigreind er samþætt hefðbundnum fræðasviðum — allt frá málvísindum og stjórnmálafræði til landafræði og rómanskra tungumála. Þetta er ekki bara tækninám. Þetta er framtíðarnám — þverfaglegt, samfélagslega meðvitað og hannað til að búa nemendur undir heim þar sem gervigreind verður samofin öllum störfum og greinum. Af hverju skiptir þetta máli fyrir Ísland? Buffalo er ekki eitt um þessa nálgun.Áhrifamiklir háskólar víða um heim eru að brjóta niður múra milli fræðasviða: MIT og Harvard: Samþætta siðfræði og gervigreind beint inn í tölvunarfræðinám. Nemendur læra ekki aðeins að forrita heldur einnig að spyrja spurninga um ábyrgð, gagnanotkun og samfélagsáhrif. Oxford og Cambridge: Hafa stofnað rannsóknarstofur sem tengja saman verkfræði, hugvísindi og félagsfræði til að þróa mannmiðaða gervigreind. Edinburgh Futures Institute: Býður meistaranám í Data and AI Ethics, þar sem tækni og samfélagslegar spurningar eru óaðskiljanlegar. Háskólinn í Hong Kong: Leyfir nemendum að hanna eigin þverfaglegar námsbrautir, t.d. blöndu af líffræði, verkfræði og gervigreind undir heitinu „Bionic“. Þessi dæmi eiga eitt sameiginlegt:Þau undirbúa nemendur fyrir heim þar sem tæknileg færni og samfélagslegur skilningur ganga hönd í hönd. Hvað getum við gert hér heima? Íslenskt menntakerfi — allt frá grunnskólum til háskóla — hefur einstakt tækifæri til að verða leiðandi í samþættingu gervigreindar og þverfaglegs náms. 1. Grunn- og framhaldsskólar Þróa áfanga þar sem tæknilæsi er samþætt gagnrýnni hugsun.Nemendur myndu ekki aðeins læra að nota gervigreind heldur líka að spyrja spurninga: Hver á gögnin? Hvernig móta reiknirit skoðanir okkar? Hvaða ábyrgð fylgir notkun tækninnar? 2. Háskólar Fylgja fordæmi Buffalo með því að búa til nýjar námsbrautir sem tengja saman gervigreind og hefðbundin fræðasvið. Verkfræði, hugvísindi og samfélagsvísindi gætu unnið saman að lausnum sem nýta tækni til að styrkja samfélagið. 3. Samfélagsleg ábyrgð Gervigreindarnám þarf að hafa rauðan þráð um siðferði og samfélagsábyrgð.Markmiðið er að útskrifa nemendur sem eru tæknilega hæfir og siðferðilega meðvitaðir, auk þess að vera menningarlega rótgrónir. Tækifærið til að skapa „AI + Ísland“ vörumerki Ísland hefur: Sterka menningararfleifð Jafnréttishefð Sveigjanlegt menntakerfi Þetta eru kjöraðstæður til að þróa einstaka nálgun á ábyrgri gervigreind.Með því að samþætta tæknina inn í alla þætti menntunar getum við skapað vörumerki sem stendur fyrir: Mannmiðaða, siðferðilega og nýskapandi tækniþróun. Lokaorð: Tækifærið er núna Framtíðin bíður ekki.Þróun gervigreindar er hröð og þjóðir sem aðlagast seint munu dragast aftur úr. Reynslan frá Buffalo og öðrum háskólum heimsins sýnir:Þverfaglegt nám með gervigreind í kjarna er lykillinn að því að undirbúa nemendur fyrir morgundaginn. Við getum annað hvort: Setið hjá og horft á aðrar þjóðir taka forystuna Eða gripið tækifærið, tekið frumkvæðið og tryggt að næsta kynslóð Íslendinga verði bæði tæknilega framúrskarandi og samfélagslega meðvituð Tíminn til að hefjast handa er núna. Þessi grein er skrifuð í gervigreind en ekki af gervigreind - á því er mikill munur. Höfundur er gervigreindarfræðingur/meistari.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun