Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar 18. júlí 2025 20:31 Kæra fullorðna fólk, síðustu fimm vikurnar höfum við í Jafningjafræðslu Hins Hússins frætt um 1300 ungmenni, þar af lang flest í vinnuskólum Reykjavíkur. Við eyðum deginum með þeim og fræðum þau um ýmis málefni, sem liggja þeim ofarlega á hjarta, á jafningjagrundvelli. Við dæmum þau ekki, heldur hlustum við og þannig náum við þeim úr skelinni og byggjum upp ómetanlegt traust sem getur aðeins myndast milli jafnaldra. Við höfum átt þann heiður að læra ýmislegt af þeim en við höfum líka tekið eftir ákveðnu mynstri sem við getum ekki hunsað. Ungmennin okkar lifa í netheimi sem er stöðugt að reyna að selja þeim eitthvað, t.d. hugmyndafræði sem byggir á fordómum, fjárhættuspil, klám og óraunhæfar væntingar bæði til sín og annara. Þetta er svo sem ekkert nýtt en það hefur aldrei verið jafn létt að lifa tvöföldu lífi og fela skaðandi ávana. Ungu strákarnir okkar eiga undir högg að sækja hvað varðar spilafíkn hér á landi. Spilafíknin var að okkar mati mest sláandi. Þessar veðmálasíður eru markaðssettar að kornungum strákum, í gegnum t.d. tölvuleiki, samfélagsmiðla og íþróttaefni. Þessir leikir nýta sér ýmsar þekktar aðferðir til að fanga athyglina og hefja fíkn. Þessi ungmenni eru mörg að taka þátt í þessum fjárhættuspilum án þess að foreldrar þeirra viti af því eða jafnvel að nota peningana þeirra í leyfisleysi. Við tókum einnig eftir því að klám er eitthvað sem ungmenni eiga í basli með, þá sérstaklega ungir strákar. Klámfíkn getur haft gífurlega miklar félagslegar afleiðingar og er hún líklega sú fíkn sem er auðveldast að fela. Hún er lúmsk og sá sem hana hefur áttar sig oft ekki á skaðlegu áhrifunum. Ungmenni fara að hafa óraunhæfar kröfur til hvors annars, bera minni virðingu fyrir mörkum og eru líklegri til að beita kynferðislegu ofbeldi. Það hefur verið mikil umfjöllun um bakslag í baráttu kvenna, hinsegin fólks og fólks af erlendum uppruna. Við getum staðfest að þetta bakslag hefur einnig átt sér stað meðal ungmenna. Þessir fordómar byggja nær alltaf á falsfréttum, einkum á TikTok. Ungmennin eru að lenda í bergmálshelli eigin skoðana á samfélagsmiðlum þar sem þau sjá aðeins efni sem ýtir undir og stigmagnar fordóma þeirra. Þau sjá aðeins efni frá fólki sem hefur sömu skoðanir og þau og sjá þess vegna aðeins eina hlið á mörgum málum. Þetta á þó ekki bara við um ungmennin okkar heldur alla. Jafningjafræðsla Hins Hússins 2025. Rauði þráðurinn í þessu öllu saman er einmannaleikinn. Börn eru farin að leika töluvert minna saman og kjósa frekar að eyða tímanum sínum í netheiminum. Sumir eiga hundruði vina í símanum en hafa misst öll tengsl við fólkið í raunheiminum og hafa þar af leiðandi engan til að tala við og draga sig því í hlé. Úr einmanaleikanum vex nær allt það neikvæða í samfélaginu okkar. Hann kemur ungmennum í viðkvæma stöðu gagnvart skaðlegu efni á netinu og í raunheiminum og dregur niður sjálfstraust þeirra. Þó þetta kunni að hljóma hræðilega, viljum við fullvissa ykkur um eitt, ungmennin okkar eru mögnuð. Þau eru klár, opin og stórskemmtileg, og þau eru framtíðin okkar allra. Þessi kynslóð er sú fyrsta sem elst upp við gjörbreytta heimsmynd og það kallar á nýjar leiðir og lausnir. Með þessum breytingum fylgja áskoranir, en líka ný tækifæri. Við í Jafningjafræðslunni erum handviss um að þessi kynslóð, okkar kynslóð, muni verða okkur öllum til sóma. Hún hefur styrkinn og hugrekkið til að rjúfa gamlar, skaðlegar hefðir og skapa betri heim. Nú er komið að ykkur, kæru foreldrar og forráðamenn að taka við keflinu. Takið samtalið, spyrjið hvernig börnunum ykkar líður og ekki bara hvernig var í skólanum. Ræðið við börnin ykkar um fjárhættuspil, klám, fordóma og allar þær hættur sem bíða þeirra. Ekki forðast þessi samtöl bara af því að þau eru erfið eða óþægileg. Nú er komið að ykkur að grípa boltann! Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar fyrir hönd Jafningjafræðslu í Hins Hússins.. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Klám Fjárhættuspil Samfélagsmiðlar Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Kæra fullorðna fólk, síðustu fimm vikurnar höfum við í Jafningjafræðslu Hins Hússins frætt um 1300 ungmenni, þar af lang flest í vinnuskólum Reykjavíkur. Við eyðum deginum með þeim og fræðum þau um ýmis málefni, sem liggja þeim ofarlega á hjarta, á jafningjagrundvelli. Við dæmum þau ekki, heldur hlustum við og þannig náum við þeim úr skelinni og byggjum upp ómetanlegt traust sem getur aðeins myndast milli jafnaldra. Við höfum átt þann heiður að læra ýmislegt af þeim en við höfum líka tekið eftir ákveðnu mynstri sem við getum ekki hunsað. Ungmennin okkar lifa í netheimi sem er stöðugt að reyna að selja þeim eitthvað, t.d. hugmyndafræði sem byggir á fordómum, fjárhættuspil, klám og óraunhæfar væntingar bæði til sín og annara. Þetta er svo sem ekkert nýtt en það hefur aldrei verið jafn létt að lifa tvöföldu lífi og fela skaðandi ávana. Ungu strákarnir okkar eiga undir högg að sækja hvað varðar spilafíkn hér á landi. Spilafíknin var að okkar mati mest sláandi. Þessar veðmálasíður eru markaðssettar að kornungum strákum, í gegnum t.d. tölvuleiki, samfélagsmiðla og íþróttaefni. Þessir leikir nýta sér ýmsar þekktar aðferðir til að fanga athyglina og hefja fíkn. Þessi ungmenni eru mörg að taka þátt í þessum fjárhættuspilum án þess að foreldrar þeirra viti af því eða jafnvel að nota peningana þeirra í leyfisleysi. Við tókum einnig eftir því að klám er eitthvað sem ungmenni eiga í basli með, þá sérstaklega ungir strákar. Klámfíkn getur haft gífurlega miklar félagslegar afleiðingar og er hún líklega sú fíkn sem er auðveldast að fela. Hún er lúmsk og sá sem hana hefur áttar sig oft ekki á skaðlegu áhrifunum. Ungmenni fara að hafa óraunhæfar kröfur til hvors annars, bera minni virðingu fyrir mörkum og eru líklegri til að beita kynferðislegu ofbeldi. Það hefur verið mikil umfjöllun um bakslag í baráttu kvenna, hinsegin fólks og fólks af erlendum uppruna. Við getum staðfest að þetta bakslag hefur einnig átt sér stað meðal ungmenna. Þessir fordómar byggja nær alltaf á falsfréttum, einkum á TikTok. Ungmennin eru að lenda í bergmálshelli eigin skoðana á samfélagsmiðlum þar sem þau sjá aðeins efni sem ýtir undir og stigmagnar fordóma þeirra. Þau sjá aðeins efni frá fólki sem hefur sömu skoðanir og þau og sjá þess vegna aðeins eina hlið á mörgum málum. Þetta á þó ekki bara við um ungmennin okkar heldur alla. Jafningjafræðsla Hins Hússins 2025. Rauði þráðurinn í þessu öllu saman er einmannaleikinn. Börn eru farin að leika töluvert minna saman og kjósa frekar að eyða tímanum sínum í netheiminum. Sumir eiga hundruði vina í símanum en hafa misst öll tengsl við fólkið í raunheiminum og hafa þar af leiðandi engan til að tala við og draga sig því í hlé. Úr einmanaleikanum vex nær allt það neikvæða í samfélaginu okkar. Hann kemur ungmennum í viðkvæma stöðu gagnvart skaðlegu efni á netinu og í raunheiminum og dregur niður sjálfstraust þeirra. Þó þetta kunni að hljóma hræðilega, viljum við fullvissa ykkur um eitt, ungmennin okkar eru mögnuð. Þau eru klár, opin og stórskemmtileg, og þau eru framtíðin okkar allra. Þessi kynslóð er sú fyrsta sem elst upp við gjörbreytta heimsmynd og það kallar á nýjar leiðir og lausnir. Með þessum breytingum fylgja áskoranir, en líka ný tækifæri. Við í Jafningjafræðslunni erum handviss um að þessi kynslóð, okkar kynslóð, muni verða okkur öllum til sóma. Hún hefur styrkinn og hugrekkið til að rjúfa gamlar, skaðlegar hefðir og skapa betri heim. Nú er komið að ykkur, kæru foreldrar og forráðamenn að taka við keflinu. Takið samtalið, spyrjið hvernig börnunum ykkar líður og ekki bara hvernig var í skólanum. Ræðið við börnin ykkar um fjárhættuspil, klám, fordóma og allar þær hættur sem bíða þeirra. Ekki forðast þessi samtöl bara af því að þau eru erfið eða óþægileg. Nú er komið að ykkur að grípa boltann! Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar fyrir hönd Jafningjafræðslu í Hins Hússins..
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun