Byggðalína eða Borgarlína Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar 10. maí 2025 11:03 Kerfisáætlun Landsnets 2025 - 2034 Áður en við byrjum skal það skýrt tekið fram að undirritaður er síður en svo mótfallinn styrkingu raforkukerfisins hvað varðar byggðalínur og virkjanakosti Landsvirkjunar í Húnabyggð. Landsnet fer nú um landið og kynnir nýja kerfisáætlun, sem er vel, hún kynnir sig ekki sjálf, engu er til sparað og fundir vel upp settir. En hverjum á kerfisáætlun að þjóna ? Ég get í það minnsta ekki séð að hún þjóni orkusveitarfélaginu Húnabyggð. Sniðin setja Húnabyggð á sama stað og 101 Reykjavík, það má segja að allt sé gert til að tryggja að ekki verði orkutengd uppbygging í Húnabyggð. Til dæmis er Landsnet mjög áfram um að svipta sveitarfélög skipulagsvaldi með Raflínunefndum. Hversu mikið hefur uppbygging tafist á Norðurlandi vegna vinnubragða Landsnets ? Það situr orka föst í Blönduvirkjun og ekkert hefur verið aðhafst við að koma henni stystu leið í vinnu á iðnaðarsvæði í Húnabyggð með byggingu auka línu. Hversu mikið er tap Landsnets við að flytja ekki orku til að hægt sé að nýta hana og tap Landsvirkjunar við að selja hana ekki ? Getur verið að Landsvirkjun tapi á þessu 1 milljarði á ári? Hversu mikið hefur tapast og hversu stórt er tjónið á hagvexti á NV, hver væri staða landshlutans og þá sér í lagi Húnabyggðar sem á skjalageymslur fullar af sviknum loforðum. Hvers vegna hefur ekki verið hægt að byrja á virkjunum í veituleið Blönduvirkjunar sem eru fyrir löngu komnar í nýtingarflokk í rammaáætlun ? Er það vegna þess að Landsnet hefur ákveðið að flækja Byggðalínuleiðina með Borgarlínu útspilinu, ef ekki hefði verið farið í það að þá hefði væntanlega verið löngu búið að endurnýja 1 legg Blöndulínu 1 niður í Laxárvatn. Hvers vegna er síminn ekki rauðglóandi hjá okkur með áhugasömum orkukaupendum ? Er það vegna þess að Landsnet ætlar sér að flytja orkuna lengra í burtu - fæst meira fyrir flutninginn - á kostnað nærumhverfisins. Landsnet sagði nefnilega á kynningarfundinum í Húnabyggð að það þyrfti nýju byggðalínurnar til að hægt væri að flytja orku Austur og Suður. Hvers vegna er Landsnet ekki búið að fara fram á það að fá að greiða landeigendum leigu í stað úreltra einskiptisgreiðslna, ef lína rýrir landgæði eða nýtingu þá er mun eðlilegra að bætur fylgi jörð heldur en að núverandi landeigandi leysi bara út og fari með bæturnar ef svo ber undir, leigugreiðslan sem fylgir jörð eykur verðgildi frekar en að rýra. Er það mögulega ástæða þess að Landsnet hefur verið fast með t.d. Blöndulínu 3 í 20 ár og illa gengur að semja við landeigendur. Og þar sem það eru sífelldar áskoranir í rekstri sveitarfélaga af hverju horfir Landsnet ekki til þess að óska eftir að fá að greiða fasteignagjöld af byggðalínunum til sveitarfélaganna til að tryggja enn frekar sátt um byggingu þeirra. Hvert er kostnaðurinn við að byggja alltaf nýjar línur og geta svo ekki viðhaldið þeim eldri fyrr en seint og um síðir og hversu mikla tafir og mótstöðu býr það verklag til í samfélögum á landsbyggðinni ? Væri kannski nær að hugsa þetta þannig að nýja línan leysti þá eldri af svo hægt væri að endurnýja án þess að bæta við endalausum viðhaldskostnaði. Eitt af þeim atriðum sem var sérstaklega haft á orði við sameiningu Húnavatnshrepps og Blönduóss, var : “Vegna framkvæmda við vindmyllugarð í Blöndulundi og Blöndulínu 3 á Steinárhálsi er uppbygging vega með bundnu slitlagi í austanverðum Blöndudal fram fyrir Bollastaði og Svartárdalsvegar fram að Stafni óhjákvæmileg og í raun forsenda heimamanna fyrir slíkum framkvæmdum.” Ég hef óskað eftir því að fá sent mat á áhrifum þess að flytja aðföng upp á hálendi og hvaða leiðir verði helst notaðar. Uppbygging innviða má ekki bitna á þeim lélegu innviðum sem eru til staðar í Húnabyggð. Ég hef ekki rekist á greiningu á þessu veigamikla atriði í mati umhverfisáhrifa eða hvað varðar öryggi en þar kemur fram að Landsnet hugi “ekki síst að öryggi starfsfólksins okkar sem vinnur við þessa mikilvægu innviði”. Landsnet segir sjálf að betri afhendingar geta stuðlað að jöfnun búsetuskilyrða, hvaða landsvæði er Landsnet með í huga við þessa fullyrðingu ? Eftir þessa yfirferð mína þá eru hér nokkrir punktar úr nýju Kerfisáætluninni frá Landsneti sem koma mér skringilega fyrir sjónir sé horft til þeirra með sértæku byggðagleraugunum sem á fann á okkar frábæra skjalasafni hjá sviknu loforðunum. “Takmörkuð flutningsgeta á milli landshluta gerir það að verkum að ekki er hægt að keyra allar virkjanir á fullum afköstum. Þetta takmarkar líka möguleika á uppbyggingu nýrrar orkuframleiðslu. Eins og er skilar takmörkuðum ávinningi að virkja frekar á Norður- eða Austurlandi þar sem ójafnvægi myndi aukast í veikri byggðalínu. Þetta takmarkar verulega nýtingu nýrra og núverandi orkuauðlinda. Flutningstakmarkanir hafa kostað Ísland um 11-15 milljarða króna á ári undanfarin ár og eru þá ekki tekin með glötuð tækifæri í atvinnuuppbyggingu. ” Línuframkvæmdir á borð við Holtavörðuheiðarlínur 1 og 3 og Blöndulínu 3 ætti að líta á sem þjóðhagslega mikilvæga innviði og tryggja að þær gangi greiðlega fyrir sig. Eins og er er kerfið uppselt – víðast hvar um landið er ekki hægt að afhenda meiri orku til atvinnuuppbyggingar eða orkuskipta en þegar er gert 8.2 Auknir möguleikar fyrir atvinnulíf og nýsköpun Styrking flutningskerfisins skapar öflugan grunn fyrir atvinnuuppbyggingu og nýsköpun í öllum landshlutum. Óhætt er að taka undir orð formanns Samtaka Iðnaðarins sem féllu á iðnþingi í ár. Án orku verður ekki hagvöxtur. Með betra flutningskerfi og aukinni afhendingargetu raforku geta fyrirtæki treyst á stöðuga orkuafhendingu, óháð staðsetningu. Þetta eykur möguleika á uppbyggingu atvinnugreina sem krefjast mikillar raforku, svo sem gagnavera, landeldis, vetnisframleiðslu, grænna iðngarða og framleiðslu á rafeldsneyti. 8.3 Örugg afhending raforku styrkir traust og stöðugleika Eitt af grundvallaratriðum í efnahagslegri velgengni er örugg og áreiðanleg afhending raforku. Þegar flutningskerfið er sterkt og sveigjanlegt er hægt að tryggja áreiðanleika og gæði í afhendingu, jafnvel við miklar sveiflur í eftirspurn eða náttúruhamfarir. Þetta er sérstaklega mikilvægt, ekki bara í ljósi þess að íslenskt atvinnulíf er í síauknum mæli háð stafrænum lausnum og háþróaðri tækni sem krefst stöðugrar orkuafhendingar heldur líka í ljósi þess að stórir notendur í þungt lestuðu kerfi auka áhættuna á skaðlegum áhrifum truflana eins og nýleg dæmi sýna og áhætta tengd eldvirkni og öðrum náttúruhamförum hefur aukist. Traust og áreiðanleiki raforkukerfisins hefur einnig bein áhrif á erlenda fjárfestingu. Fyrirtæki sem íhuga að setja upp starfsemi hér á landi þurfa að vita að þau geta reitt sig á örugga orkuafhendingu. Með því að styrkja flutningskerfið eykst traust fjárfesta á Íslandi sem ákjósanlegum stað fyrir orkufreka starfsemi sem leiðir til meiri fjárfestinga og aukins hagvaxtar 8.4 Flutningstakmarkanir hamla nýrri orkuvinnslu Sterkt flutningskerfi stuðlar einnig að jafnvægi í byggðaþróun. Sumir landshlutar hafa lengi staðið frammi fyrir skorti á bæði öruggri raforkuafhendingu og afhendingargetu sem dregur úr möguleikum til nýsköpunar og atvinnuuppbyggingar á viðkomandi svæðum. Fjölmörg dæmi má telja til um töpuð tækifæri til atvinnusköpunar á þeim svæðum þar sem flutningskerfið er takmarkandi og það hefur til lengri tíma leitt til þess að laun almennings á þeim svæðum hafa hækkað hægar en annars staðar. Með því að efla flutningsgetu kerfisins er unnt að tryggja jafnan aðgang að raforku um allt land og stuðla þannig að fjölbreyttara atvinnulífi og sterkari byggðum. Þetta er sérstaklega mikilvægt fyrir ný tækifæri í matvælaframleiðslu, ferðaþjónustu og grænni iðnvæðingu í dreifðum byggðum. Öflugra raforkukerfi er forsenda fyrir nýtingu rafvæddra lausna í framleiðslu og ferðaþjónusta þróað sjálfbærari þjónustu með aukinni rafvæðingu sem eykur gæði og dregur úr umhverfis- og loftslagsáhrifum. 8.5 Flutningskerfið sem lykill að orkuskiptum Orkuskipti eru meðal mikilvægustu viðfangsefna samtímans og Ísland hefur einstaka möguleika til að vera áfram í fararbroddi á þeirri vegferð. Til þess að nýta þá möguleika til fulls er nauðsynlegt að styrkja og bæta flutningskerfið svo að raforka geti verið nýtt með hagkvæmum og sveigjanlegum hætti um allt land. Stór hluti orkuskipta felst í rafvæðingu samgangna, iðnaðar og annarra lykilþátta í hagkerfinu. Með því að bæta flutningsgetu raforkukerfisins má hraða orkuskiptum og tryggja að hægt sé að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir hreina og endurnýjanlega orku. Þetta hefur ekki einungis umhverfislegan ávinning heldur skapar einnig ný atvinnutækifæri og styrkir forsendur fyrir grænum lausnum. 8.6 Jöfnun búsetuskilyrða og dreifing atvinnuuppbyggingar Sterkt flutningskerfi stuðlar einnig að jafnvægi í byggðaþróun. Í dag standa sumir landshlutar frammi fyrir skorti á raforkuafhendingu sem dregur úr möguleikum til nýsköpunar og atvinnuuppbyggingar á viðkomandi svæðum. Með því að efla flutningsgetu kerfisins er unnt að tryggja jafnan aðgang að raforku um allt land og stuðla þannig að fjölbreyttara atvinnulífi og sterkari byggðum í samræmi við markmið í 1.gr. raforkulaga. Þessar línur, sem voru byggðar 1974–1977, hafa takmarkaða flutningsgetu, eru komnar til ára sinna og hafa í nokkur ár takmarkað afhendingargetu rafmagns á svæðinu og annars staðar á landinu. Aðgangur að öruggri raforku er grundvöllur allrar atvinnustarfsemi og án raforku verður ekki hagvöxtur. Flutningskerfi raforku hefur áhrif á alla atvinnustarfsemi landsins og lífsgæði um land allt. Þetta endurspeglast í markmiði raforkulaga: að stuðla að þjóðhagslega hagkvæmu raforkukerfi og efla þannig atvinnulíf og byggð í landinu. Endurgreiðslutími uppbyggingar flutningskerfisins er metinn á bilinu 4 til 13 ár fyrir mannvirki sem hafa líftíma 40 til 70 ár Niðurstöður kerfisgreininga eru ótvíræðar. Styrking flutningskerfisins er nauðsynleg forsenda orkuskipta. Áður hefur þjóðhagslegt virði þess að ná orkuskiptum verið metið af Viðskiptaráði og á vefnum orkuskipti.is. Þar var mat á þjóðhagslegum ábata annars vegar 1.200 milljarðar kr fram til ársins 2040 og hins vegar 1.700 milljarðar kr fram til ársins 2060. Eftir að hafa rennt yfir kerfisáætlunina og lesið um allan þjóðhagslega ávinninginn , þá velti ég því fyrir mér hvort Húnabyggð tilheyri annarri þjóð. Höfundur er oddviti í orkusveitarfélaginu Húnabyggð Heimildir: Kerfisáætlun Landsnets 2025-2034 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Húnabyggð Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Sjá meira
Kerfisáætlun Landsnets 2025 - 2034 Áður en við byrjum skal það skýrt tekið fram að undirritaður er síður en svo mótfallinn styrkingu raforkukerfisins hvað varðar byggðalínur og virkjanakosti Landsvirkjunar í Húnabyggð. Landsnet fer nú um landið og kynnir nýja kerfisáætlun, sem er vel, hún kynnir sig ekki sjálf, engu er til sparað og fundir vel upp settir. En hverjum á kerfisáætlun að þjóna ? Ég get í það minnsta ekki séð að hún þjóni orkusveitarfélaginu Húnabyggð. Sniðin setja Húnabyggð á sama stað og 101 Reykjavík, það má segja að allt sé gert til að tryggja að ekki verði orkutengd uppbygging í Húnabyggð. Til dæmis er Landsnet mjög áfram um að svipta sveitarfélög skipulagsvaldi með Raflínunefndum. Hversu mikið hefur uppbygging tafist á Norðurlandi vegna vinnubragða Landsnets ? Það situr orka föst í Blönduvirkjun og ekkert hefur verið aðhafst við að koma henni stystu leið í vinnu á iðnaðarsvæði í Húnabyggð með byggingu auka línu. Hversu mikið er tap Landsnets við að flytja ekki orku til að hægt sé að nýta hana og tap Landsvirkjunar við að selja hana ekki ? Getur verið að Landsvirkjun tapi á þessu 1 milljarði á ári? Hversu mikið hefur tapast og hversu stórt er tjónið á hagvexti á NV, hver væri staða landshlutans og þá sér í lagi Húnabyggðar sem á skjalageymslur fullar af sviknum loforðum. Hvers vegna hefur ekki verið hægt að byrja á virkjunum í veituleið Blönduvirkjunar sem eru fyrir löngu komnar í nýtingarflokk í rammaáætlun ? Er það vegna þess að Landsnet hefur ákveðið að flækja Byggðalínuleiðina með Borgarlínu útspilinu, ef ekki hefði verið farið í það að þá hefði væntanlega verið löngu búið að endurnýja 1 legg Blöndulínu 1 niður í Laxárvatn. Hvers vegna er síminn ekki rauðglóandi hjá okkur með áhugasömum orkukaupendum ? Er það vegna þess að Landsnet ætlar sér að flytja orkuna lengra í burtu - fæst meira fyrir flutninginn - á kostnað nærumhverfisins. Landsnet sagði nefnilega á kynningarfundinum í Húnabyggð að það þyrfti nýju byggðalínurnar til að hægt væri að flytja orku Austur og Suður. Hvers vegna er Landsnet ekki búið að fara fram á það að fá að greiða landeigendum leigu í stað úreltra einskiptisgreiðslna, ef lína rýrir landgæði eða nýtingu þá er mun eðlilegra að bætur fylgi jörð heldur en að núverandi landeigandi leysi bara út og fari með bæturnar ef svo ber undir, leigugreiðslan sem fylgir jörð eykur verðgildi frekar en að rýra. Er það mögulega ástæða þess að Landsnet hefur verið fast með t.d. Blöndulínu 3 í 20 ár og illa gengur að semja við landeigendur. Og þar sem það eru sífelldar áskoranir í rekstri sveitarfélaga af hverju horfir Landsnet ekki til þess að óska eftir að fá að greiða fasteignagjöld af byggðalínunum til sveitarfélaganna til að tryggja enn frekar sátt um byggingu þeirra. Hvert er kostnaðurinn við að byggja alltaf nýjar línur og geta svo ekki viðhaldið þeim eldri fyrr en seint og um síðir og hversu mikla tafir og mótstöðu býr það verklag til í samfélögum á landsbyggðinni ? Væri kannski nær að hugsa þetta þannig að nýja línan leysti þá eldri af svo hægt væri að endurnýja án þess að bæta við endalausum viðhaldskostnaði. Eitt af þeim atriðum sem var sérstaklega haft á orði við sameiningu Húnavatnshrepps og Blönduóss, var : “Vegna framkvæmda við vindmyllugarð í Blöndulundi og Blöndulínu 3 á Steinárhálsi er uppbygging vega með bundnu slitlagi í austanverðum Blöndudal fram fyrir Bollastaði og Svartárdalsvegar fram að Stafni óhjákvæmileg og í raun forsenda heimamanna fyrir slíkum framkvæmdum.” Ég hef óskað eftir því að fá sent mat á áhrifum þess að flytja aðföng upp á hálendi og hvaða leiðir verði helst notaðar. Uppbygging innviða má ekki bitna á þeim lélegu innviðum sem eru til staðar í Húnabyggð. Ég hef ekki rekist á greiningu á þessu veigamikla atriði í mati umhverfisáhrifa eða hvað varðar öryggi en þar kemur fram að Landsnet hugi “ekki síst að öryggi starfsfólksins okkar sem vinnur við þessa mikilvægu innviði”. Landsnet segir sjálf að betri afhendingar geta stuðlað að jöfnun búsetuskilyrða, hvaða landsvæði er Landsnet með í huga við þessa fullyrðingu ? Eftir þessa yfirferð mína þá eru hér nokkrir punktar úr nýju Kerfisáætluninni frá Landsneti sem koma mér skringilega fyrir sjónir sé horft til þeirra með sértæku byggðagleraugunum sem á fann á okkar frábæra skjalasafni hjá sviknu loforðunum. “Takmörkuð flutningsgeta á milli landshluta gerir það að verkum að ekki er hægt að keyra allar virkjanir á fullum afköstum. Þetta takmarkar líka möguleika á uppbyggingu nýrrar orkuframleiðslu. Eins og er skilar takmörkuðum ávinningi að virkja frekar á Norður- eða Austurlandi þar sem ójafnvægi myndi aukast í veikri byggðalínu. Þetta takmarkar verulega nýtingu nýrra og núverandi orkuauðlinda. Flutningstakmarkanir hafa kostað Ísland um 11-15 milljarða króna á ári undanfarin ár og eru þá ekki tekin með glötuð tækifæri í atvinnuuppbyggingu. ” Línuframkvæmdir á borð við Holtavörðuheiðarlínur 1 og 3 og Blöndulínu 3 ætti að líta á sem þjóðhagslega mikilvæga innviði og tryggja að þær gangi greiðlega fyrir sig. Eins og er er kerfið uppselt – víðast hvar um landið er ekki hægt að afhenda meiri orku til atvinnuuppbyggingar eða orkuskipta en þegar er gert 8.2 Auknir möguleikar fyrir atvinnulíf og nýsköpun Styrking flutningskerfisins skapar öflugan grunn fyrir atvinnuuppbyggingu og nýsköpun í öllum landshlutum. Óhætt er að taka undir orð formanns Samtaka Iðnaðarins sem féllu á iðnþingi í ár. Án orku verður ekki hagvöxtur. Með betra flutningskerfi og aukinni afhendingargetu raforku geta fyrirtæki treyst á stöðuga orkuafhendingu, óháð staðsetningu. Þetta eykur möguleika á uppbyggingu atvinnugreina sem krefjast mikillar raforku, svo sem gagnavera, landeldis, vetnisframleiðslu, grænna iðngarða og framleiðslu á rafeldsneyti. 8.3 Örugg afhending raforku styrkir traust og stöðugleika Eitt af grundvallaratriðum í efnahagslegri velgengni er örugg og áreiðanleg afhending raforku. Þegar flutningskerfið er sterkt og sveigjanlegt er hægt að tryggja áreiðanleika og gæði í afhendingu, jafnvel við miklar sveiflur í eftirspurn eða náttúruhamfarir. Þetta er sérstaklega mikilvægt, ekki bara í ljósi þess að íslenskt atvinnulíf er í síauknum mæli háð stafrænum lausnum og háþróaðri tækni sem krefst stöðugrar orkuafhendingar heldur líka í ljósi þess að stórir notendur í þungt lestuðu kerfi auka áhættuna á skaðlegum áhrifum truflana eins og nýleg dæmi sýna og áhætta tengd eldvirkni og öðrum náttúruhamförum hefur aukist. Traust og áreiðanleiki raforkukerfisins hefur einnig bein áhrif á erlenda fjárfestingu. Fyrirtæki sem íhuga að setja upp starfsemi hér á landi þurfa að vita að þau geta reitt sig á örugga orkuafhendingu. Með því að styrkja flutningskerfið eykst traust fjárfesta á Íslandi sem ákjósanlegum stað fyrir orkufreka starfsemi sem leiðir til meiri fjárfestinga og aukins hagvaxtar 8.4 Flutningstakmarkanir hamla nýrri orkuvinnslu Sterkt flutningskerfi stuðlar einnig að jafnvægi í byggðaþróun. Sumir landshlutar hafa lengi staðið frammi fyrir skorti á bæði öruggri raforkuafhendingu og afhendingargetu sem dregur úr möguleikum til nýsköpunar og atvinnuuppbyggingar á viðkomandi svæðum. Fjölmörg dæmi má telja til um töpuð tækifæri til atvinnusköpunar á þeim svæðum þar sem flutningskerfið er takmarkandi og það hefur til lengri tíma leitt til þess að laun almennings á þeim svæðum hafa hækkað hægar en annars staðar. Með því að efla flutningsgetu kerfisins er unnt að tryggja jafnan aðgang að raforku um allt land og stuðla þannig að fjölbreyttara atvinnulífi og sterkari byggðum. Þetta er sérstaklega mikilvægt fyrir ný tækifæri í matvælaframleiðslu, ferðaþjónustu og grænni iðnvæðingu í dreifðum byggðum. Öflugra raforkukerfi er forsenda fyrir nýtingu rafvæddra lausna í framleiðslu og ferðaþjónusta þróað sjálfbærari þjónustu með aukinni rafvæðingu sem eykur gæði og dregur úr umhverfis- og loftslagsáhrifum. 8.5 Flutningskerfið sem lykill að orkuskiptum Orkuskipti eru meðal mikilvægustu viðfangsefna samtímans og Ísland hefur einstaka möguleika til að vera áfram í fararbroddi á þeirri vegferð. Til þess að nýta þá möguleika til fulls er nauðsynlegt að styrkja og bæta flutningskerfið svo að raforka geti verið nýtt með hagkvæmum og sveigjanlegum hætti um allt land. Stór hluti orkuskipta felst í rafvæðingu samgangna, iðnaðar og annarra lykilþátta í hagkerfinu. Með því að bæta flutningsgetu raforkukerfisins má hraða orkuskiptum og tryggja að hægt sé að skipta út jarðefnaeldsneyti fyrir hreina og endurnýjanlega orku. Þetta hefur ekki einungis umhverfislegan ávinning heldur skapar einnig ný atvinnutækifæri og styrkir forsendur fyrir grænum lausnum. 8.6 Jöfnun búsetuskilyrða og dreifing atvinnuuppbyggingar Sterkt flutningskerfi stuðlar einnig að jafnvægi í byggðaþróun. Í dag standa sumir landshlutar frammi fyrir skorti á raforkuafhendingu sem dregur úr möguleikum til nýsköpunar og atvinnuuppbyggingar á viðkomandi svæðum. Með því að efla flutningsgetu kerfisins er unnt að tryggja jafnan aðgang að raforku um allt land og stuðla þannig að fjölbreyttara atvinnulífi og sterkari byggðum í samræmi við markmið í 1.gr. raforkulaga. Þessar línur, sem voru byggðar 1974–1977, hafa takmarkaða flutningsgetu, eru komnar til ára sinna og hafa í nokkur ár takmarkað afhendingargetu rafmagns á svæðinu og annars staðar á landinu. Aðgangur að öruggri raforku er grundvöllur allrar atvinnustarfsemi og án raforku verður ekki hagvöxtur. Flutningskerfi raforku hefur áhrif á alla atvinnustarfsemi landsins og lífsgæði um land allt. Þetta endurspeglast í markmiði raforkulaga: að stuðla að þjóðhagslega hagkvæmu raforkukerfi og efla þannig atvinnulíf og byggð í landinu. Endurgreiðslutími uppbyggingar flutningskerfisins er metinn á bilinu 4 til 13 ár fyrir mannvirki sem hafa líftíma 40 til 70 ár Niðurstöður kerfisgreininga eru ótvíræðar. Styrking flutningskerfisins er nauðsynleg forsenda orkuskipta. Áður hefur þjóðhagslegt virði þess að ná orkuskiptum verið metið af Viðskiptaráði og á vefnum orkuskipti.is. Þar var mat á þjóðhagslegum ábata annars vegar 1.200 milljarðar kr fram til ársins 2040 og hins vegar 1.700 milljarðar kr fram til ársins 2060. Eftir að hafa rennt yfir kerfisáætlunina og lesið um allan þjóðhagslega ávinninginn , þá velti ég því fyrir mér hvort Húnabyggð tilheyri annarri þjóð. Höfundur er oddviti í orkusveitarfélaginu Húnabyggð Heimildir: Kerfisáætlun Landsnets 2025-2034
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun