Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar 23. apríl 2025 10:30 Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Landspítalinn Mest lesið Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Græðgin sem hlífir engum Snæbjörn Brynjarsson og Þórólfur Júlían Dagsson Skoðun Kennitala á blaði Jón Viðar Pálsson Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Fjör á fjármálamarkaði Fastir pennar Þjónusta og greining á börnum með ADHD Elín H. Hinriksdóttir og Sólveig Ásgrímsdóttiir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Alvöru mamma Anna Margrét Hrólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar