Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar 16. apríl 2025 18:00 Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björgmundur Örn Guðmundsson Mest lesið Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Umræðan um menntun á Íslandi snýst oft á tíðum um sömu þættina aftur og aftur. Reglulega heyrast raddir með eða á móti samræmdum prófum, símanotkun, mælingum á námsárangri og umræðum um agaleysi í skólum. Þetta eru vissulega mikilvæg mál, en gæti verið að við séum að missa af aðalatriðinu? Hvað ef við færum umræðuna lengra og veltum því fyrir okkur hvað það er raunverulega sem við viljum að nemendur læri og hvernig við getum tryggt að hver nemandi fái að þróast í takt við sína eigin getu og áhugasvið? Hvað ef það sem við ættum að vera að ræða er hvernig við getum undirbúið börnin okkar sem best fyrir framtíð þar sem tækni eins og gervigreind mun leika lykilhlutverk? Af hverju erum við föst í umræðu um samræmd próf og mælingar? Samræmd próf eru byggð á þeirri gömlu hugmynd að allir nemendur þurfi að sanna getu sína á sama tíma, með sama prófinu. En eru þau raunverulega að sýna það sem skiptir máli? Er ekki líklegra að þau séu einfaldlega að meta getu til að taka próf? Færnismat, sem nú er í innleiðingu í íslenskum skólum, er mikilvægt skref í átt að framtíðarlausn – því það leggur grunn að einstaklingsmiðuðu, gagnadrifnu námi þar sem gervigreind getur blómstrað. Þetta er frábært skref í átt að því að búa til kerfi þar sem gervigreind getur hjálpað okkur að gera kennslu enn skilvirkari og persónulegri. Hvað þurfum við að ræða í staðinn? Það sem skiptir máli er hvernig við búum nemendur undir að takast á við raunveruleg verkefni, nýta gagnrýna hugsun, sýna frumkvæði, samvinnu og sköpun. Þetta eru færniþættir sem verða enn mikilvægari í heimi sem mótast af gervigreind. Gervigreind er ekki bara fyrir þá nemendur sem eru eftir á í námi. Þvert á móti gagnast hún jafnt þeim sem eru afburðanemendur. Hún getur stytt námstíma, veitt einstaklingsmiðaðar áskoranir og aukið dýpt og breidd námsins. Þetta hefði ég gjarnan viljað sjá á minni skólagöngu, þar sem mörg tækifæri fóru fram hjá mér einmitt vegna þess að ég þurfti að fylgja sömu námsskrá og allir aðrir. Dæmi um skóla sem eru þegar byrjaðir Skólar eins og Alpha School í Bandaríkjunum og Squirrel AI í Kína eru góð dæmi um hvernig gervigreind getur umbreytt skólastarfi. Þar er námsefni sniðið sérstaklega að þörfum hvers nemanda. Nemendur hjá Alpha School ljúka bóklegu námi á tveimur klukkustundum á dag og nýta síðan tímann sem sparast í skapandi verkefni, lífsleikni og færni sem undirbýr þau fyrir framtíðina og bætir líðan í skólanum. Skref sem við þurfum að taka nú þegar: Opna umræðuna: Við þurfum að ræða opinberlega hvernig gervigreind getur breytt menntun til hins betra. Styðja færnismat: Byggja á færnismatinu sem er nú þegar til staðar sem grunn fyrir innleiðingu gervigreindar sem mun efla það mat og búa til raunverulegt gagnadrifið námsumhverfi. Mennta kennara í notkun gervigreindar: Kennarar þurfa að fá viðeigandi þjálfun í notkun gervigreindar svo þeir geti nýtt hana sem verkfæri í kennslu. Byrja strax með tilraunaverkefni: Skólar ættu strax að fá tækifæri til að prófa gervigreind í afmörkuðum verkefnum og deila reynslu sinni. Setja raunverulega færni í forgrunn: Breyta viðhorfi frá einkunnum og prófum yfir í raunverulega færni sem mun skipta máli í framtíðinni. Það er tími til kominn að umræðan um menntamál snúist um það sem raunverulega skiptir máli. Með því að taka umræðuna á þetta stig getum við undirbúið nemendur betur fyrir framtíð þar sem gervigreind verður ekki ógn heldur frábært tækifæri fyrir alla. Spurningin er ekki hvort við ætlum að nýta gervigreind í skólum, heldur hvort við gerum það með ábyrgð og mannlegum gildum að leiðarljósi. Ef við viljum móta framtíðina sjálf, þá þurfum við að hefja samtalið núna og innleiða gervigreind í íslenskt skólakerfi af hugrekki, skýrri sýn og með framtíð barnanna okkar að leiðarljósi. Þessi grein er hluti greina raðar um gervigreind, fyrri greinar; Fækkum kennurum um 90% - Áhrif gervigreindar á menntun.Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík – Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði. – Hvernig gervigreind og snjallmenni munu breyta framtíðarskipulagi.Með hjúkkuna upp í rúm og lækninn í vasanum - Hagnýting gervigreindar í heilsu- og heilbrigðisgeiranum.Gervigreind í daglegu lífi: 15 dæmi - Áhrif gervigreindar á daglegt lífGervigreindin tekur yfir vinnustaðinn; 15 dæmi– Áhrif gervigreindar á vinnustaðina Höfundur er ráðgjafi í nýsköpun.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun