Sveitarfélögin við Hvalfjörð á öndverðum meiði um basatilraun Kjartan Kjartansson skrifar 10. mars 2025 14:01 Sjávarrannsóknasetrið Röst vill fá leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka aðferð til þess að auka kolefnisupptöku sjávar. Röst/Þráinn Kolbeinsson Afstaða sveitarfélaganna tveggja við Hvalfjörð til fyrirhugaðrar tilraunar með basalausn í sumar er gerólík. Hvalfjarðarsveit leggst ekki gegn því að leyfi verði veitt fyrir tilrauninni en Kjósarhreppur er alfarið á móti. Bæði Hafró og Umhverfisstofnun hafa mælt með því að leyfið verði veitt. Rannsóknafélagið Röst hefur óskað eftir leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka hvort fýsilegt sé að auka kolefnisbindingu hafsins með því að örva svonefnda basavirkni þess. Utanríkisráðuneytið, sem fer með leyfisveitingar vegna hafrannsókna, er með umsóknina til umfjöllunar og á niðurstaða þess að liggja fyrir í þessum mánuði. Sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar samþykkti bókun um að sveitarfélagið legðist ekki gegn því að Röst fengi leyfi til þess að gera tilraunina í lok febrúar. Byggði hún á að afar ólíklegt væri að tilraunin hefði neikvæði áhrif á lífríki fjarðarins nema mjög tímabundið rétt við losunarstaðinn. Þá lægi fyrir ítarleg áhættugreining og viðbragðsáætlun ef eitthvað færi úrskeiðis. Áréttaði sveitarstjórnin þó að ákvörðunin um leyfisveitinguna yrði tekin að vel ígrunduðu máli. Telja tilraunina skaða atvinnustarfsemi og lífríki Allt annan tón kvað við í umsögn Kjósarhrepps til ráðuneytisins sem sveitarfélagið skilaði í síðustu viku. Þar setti sveitarstjórnin sig alfarið upp á móti framkvæmd rannsóknarinnar, meðal annars á þeim forsendum að Röst hygðist losa eiturefni í hafið sem hefði skaðleg áhrif á atvinnustarfsemi eins og laxveiðar og ferðaþjónustu. Fyrirhuguð tilraun Rastar felur í sér að veita tæplega 200.000 lítrum af 4,5 prósent natríumhýdroxíðlausn, eða vítissódalausn, út í sjóinn við dreifingarstöð Olíudreifingar nærri botni Hvalfjarðar. Ætlunin er að kanna hvort að þannig sé hægt að auka kolefnisbindingu sjávar án þess að auka súrnun hans á sama tíma með því að líkja eftir náttúrulegi ferli þar sem veðrun basísks bergs gerir hafið móttækilegra fyrir upptöku koltvísýrings úr andrúmsloftinu. Bæði Hafrannsóknastofnun og Umhverfis- og orkustofnun hafa mælt með því að utanríkisráðuneytið samþykki umsókn Rastar enda hafi tilraunin mikilvægt vísindalegt gildi og sé ekki líkleg til að hafa skaðleg áhrif á lífríki Hvalfjarðar. Báðar stofnanir leituðu ráðgjafar utanaðkomandi sérfræðinga. Kjósarhreppur var upphaflega ekki með í samráði um starfsemi Rastar í Hvalfirði en óskaði eftir að fá að skila umsögn um tilraunina til utanríkisráðuneytisins. Segja alla vísindamenn Hafró vanhæfa Í umsögn sinni mótmælti sveitarstjórn Kjósarhrepps fullyrðingum talsmanna Rastar um að tilraunin hefði ekki áhrif á vistkerfi fjarðarins. Röst hefði með engu móti fært fram sannfærandi vísindaleg rök fyrir máli sínu. Engu að síður sagðist sveitarstjórnin ekki geta geta fært fram vísindaleg rök gegn tilrauninni enda hefði hún ekki aðgang að nauðsynlegri þekkingu til þess. Því væri nauðsynlegt að ráðuneytið sinnti rannsóknarskyldu sinni við leyfisveitinguna. Hélt sveitarstjórnin því fram að ótækt væri að byggja á gögnum frá Röst við mat á umsókninni. Þá fullyrti hún að allir vísindamenn Hafrannsóknastofnunar væri vanhæfir vegna þess að hún vann grunnmælingar á ástandi Hvalfjarðar með styrk frá Röst. Þar sem utanríkisráðuneytið gæti ekki rannsakað málið til hlýtar á þeim tíma sem væri til stefnu bæri því að hafna umsókninni fyrir þetta ár. Talin mögulega vænleg aðferð til þess að takast á við loftslagsvá Stórfelld losun manna á gróðurhúsalofttegundum veldur nú súrnun sjávar til viðbótar við hnattræna hlýnun. Súrnunin takmarkar getu hafsins til þess að taka við koltvísýringi. Hafið er langstærsti kolefnisviðtaki á jörðinni en áætlað er að það hafi til þessa tekið upp um fjórðung þess kolefnis sem menn hafa dælt út í andrúmsloftið og þannig komið í veg fyrir enn frekari hnattræna hlýnun en þegar er orðin. Markmið rannsóknar Rastar er að kanna hvort að hægt sé að líkja eftir náttúrulegri kolefnisbindingu sem á sér stað við veðrun bergs. Þegar basískt berg molnar og skolast út í sjó lækkar það sýrustig sjávar og gerir honum kleift að taka við meiri koltvísýringi úr lofti án þess að hann súrni frekar. Talið er að hægt sé að binda allt að milljarð tonna af koltvísýringi á ári með því að örva basavirkni sjávar. Mannkynið losar um 35 milljarða tonna af koltvísýringi á hverju ári. Aukning á basavirkni sjávar er á meðal þeirra aðgerða sem taldar vænlegar til árangurs til þess að glíma við loftslagsvandann. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar hefur lagt áherslu á að rannsaka þá aðferð sérstaklega. Enn ríkir þó óvissa um umhverfisáhrif slíkra aðgerða og nauðsynlegt er talið að meta þau til að tryggja að aðgerðirnar valdi ekki skaðlegum áhrifum á sjávarvistkerfi. Hrönn Egilsdóttir, sviðsstjóri umhverfissviðs Hafrannsóknastofnunar, sagði Vísi í síðasta mánuði að mikilvægt væri að rannsaka kolefnisbindingaraðferðir líkt og Röst vill gera í Hvalfirði óháð því hvort þær reyndust raunhæfar eða ekki. Ella væri hætta á einhverjir freistuðust til þess að beita þeim aðferðum án þess að þær bæru raunverulegan árangur og með mögulega skaðlegum áhrifum fyrir umhverfið. Röst er óhagnaðardrifið rannsóknafélag sem hyggur ekki á kolefnisbindingarstarfsemi. Salome Hallfreðsdóttir, framkvæmdastjóri Rastar, hefur sagt að reynist aðferðin raunhæf verði henni beitt á alþjóðlegu hafsvæði þar sem haffræðilegar aðstæður leyfa en ekki í íslenskum fjörðum. Hvalfjarðarsveit Kjósarhreppur Hafið Vísindi Sveitarstjórnarmál Loftslagsmál Umhverfismál Mest lesið Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Erlent Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Innlent Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Innlent Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Erlent Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Innlent Fleiri fréttir Þrír milljarðar til viðbótar í viðhald vega Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Aldrei fleiri börn á biðlista og útrás í Kína Á hundrað og þrjátíu á sextíu götu Gul viðvörun: Brýna fyrir fólki á húsbílum að vara sig á vindinum Boltaleikir bannaðir á skólalóðinni eftir klukkan tíu Leggja til 80 milljónum árlega í nýja líkbrennslu Hinn stungni á batavegi en stungumennirnir ófundnir Nítján ára ferðamaður fannst látinn Sjá meira
Rannsóknafélagið Röst hefur óskað eftir leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka hvort fýsilegt sé að auka kolefnisbindingu hafsins með því að örva svonefnda basavirkni þess. Utanríkisráðuneytið, sem fer með leyfisveitingar vegna hafrannsókna, er með umsóknina til umfjöllunar og á niðurstaða þess að liggja fyrir í þessum mánuði. Sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar samþykkti bókun um að sveitarfélagið legðist ekki gegn því að Röst fengi leyfi til þess að gera tilraunina í lok febrúar. Byggði hún á að afar ólíklegt væri að tilraunin hefði neikvæði áhrif á lífríki fjarðarins nema mjög tímabundið rétt við losunarstaðinn. Þá lægi fyrir ítarleg áhættugreining og viðbragðsáætlun ef eitthvað færi úrskeiðis. Áréttaði sveitarstjórnin þó að ákvörðunin um leyfisveitinguna yrði tekin að vel ígrunduðu máli. Telja tilraunina skaða atvinnustarfsemi og lífríki Allt annan tón kvað við í umsögn Kjósarhrepps til ráðuneytisins sem sveitarfélagið skilaði í síðustu viku. Þar setti sveitarstjórnin sig alfarið upp á móti framkvæmd rannsóknarinnar, meðal annars á þeim forsendum að Röst hygðist losa eiturefni í hafið sem hefði skaðleg áhrif á atvinnustarfsemi eins og laxveiðar og ferðaþjónustu. Fyrirhuguð tilraun Rastar felur í sér að veita tæplega 200.000 lítrum af 4,5 prósent natríumhýdroxíðlausn, eða vítissódalausn, út í sjóinn við dreifingarstöð Olíudreifingar nærri botni Hvalfjarðar. Ætlunin er að kanna hvort að þannig sé hægt að auka kolefnisbindingu sjávar án þess að auka súrnun hans á sama tíma með því að líkja eftir náttúrulegi ferli þar sem veðrun basísks bergs gerir hafið móttækilegra fyrir upptöku koltvísýrings úr andrúmsloftinu. Bæði Hafrannsóknastofnun og Umhverfis- og orkustofnun hafa mælt með því að utanríkisráðuneytið samþykki umsókn Rastar enda hafi tilraunin mikilvægt vísindalegt gildi og sé ekki líkleg til að hafa skaðleg áhrif á lífríki Hvalfjarðar. Báðar stofnanir leituðu ráðgjafar utanaðkomandi sérfræðinga. Kjósarhreppur var upphaflega ekki með í samráði um starfsemi Rastar í Hvalfirði en óskaði eftir að fá að skila umsögn um tilraunina til utanríkisráðuneytisins. Segja alla vísindamenn Hafró vanhæfa Í umsögn sinni mótmælti sveitarstjórn Kjósarhrepps fullyrðingum talsmanna Rastar um að tilraunin hefði ekki áhrif á vistkerfi fjarðarins. Röst hefði með engu móti fært fram sannfærandi vísindaleg rök fyrir máli sínu. Engu að síður sagðist sveitarstjórnin ekki geta geta fært fram vísindaleg rök gegn tilrauninni enda hefði hún ekki aðgang að nauðsynlegri þekkingu til þess. Því væri nauðsynlegt að ráðuneytið sinnti rannsóknarskyldu sinni við leyfisveitinguna. Hélt sveitarstjórnin því fram að ótækt væri að byggja á gögnum frá Röst við mat á umsókninni. Þá fullyrti hún að allir vísindamenn Hafrannsóknastofnunar væri vanhæfir vegna þess að hún vann grunnmælingar á ástandi Hvalfjarðar með styrk frá Röst. Þar sem utanríkisráðuneytið gæti ekki rannsakað málið til hlýtar á þeim tíma sem væri til stefnu bæri því að hafna umsókninni fyrir þetta ár. Talin mögulega vænleg aðferð til þess að takast á við loftslagsvá Stórfelld losun manna á gróðurhúsalofttegundum veldur nú súrnun sjávar til viðbótar við hnattræna hlýnun. Súrnunin takmarkar getu hafsins til þess að taka við koltvísýringi. Hafið er langstærsti kolefnisviðtaki á jörðinni en áætlað er að það hafi til þessa tekið upp um fjórðung þess kolefnis sem menn hafa dælt út í andrúmsloftið og þannig komið í veg fyrir enn frekari hnattræna hlýnun en þegar er orðin. Markmið rannsóknar Rastar er að kanna hvort að hægt sé að líkja eftir náttúrulegri kolefnisbindingu sem á sér stað við veðrun bergs. Þegar basískt berg molnar og skolast út í sjó lækkar það sýrustig sjávar og gerir honum kleift að taka við meiri koltvísýringi úr lofti án þess að hann súrni frekar. Talið er að hægt sé að binda allt að milljarð tonna af koltvísýringi á ári með því að örva basavirkni sjávar. Mannkynið losar um 35 milljarða tonna af koltvísýringi á hverju ári. Aukning á basavirkni sjávar er á meðal þeirra aðgerða sem taldar vænlegar til árangurs til þess að glíma við loftslagsvandann. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar hefur lagt áherslu á að rannsaka þá aðferð sérstaklega. Enn ríkir þó óvissa um umhverfisáhrif slíkra aðgerða og nauðsynlegt er talið að meta þau til að tryggja að aðgerðirnar valdi ekki skaðlegum áhrifum á sjávarvistkerfi. Hrönn Egilsdóttir, sviðsstjóri umhverfissviðs Hafrannsóknastofnunar, sagði Vísi í síðasta mánuði að mikilvægt væri að rannsaka kolefnisbindingaraðferðir líkt og Röst vill gera í Hvalfirði óháð því hvort þær reyndust raunhæfar eða ekki. Ella væri hætta á einhverjir freistuðust til þess að beita þeim aðferðum án þess að þær bæru raunverulegan árangur og með mögulega skaðlegum áhrifum fyrir umhverfið. Röst er óhagnaðardrifið rannsóknafélag sem hyggur ekki á kolefnisbindingarstarfsemi. Salome Hallfreðsdóttir, framkvæmdastjóri Rastar, hefur sagt að reynist aðferðin raunhæf verði henni beitt á alþjóðlegu hafsvæði þar sem haffræðilegar aðstæður leyfa en ekki í íslenskum fjörðum.
Hvalfjarðarsveit Kjósarhreppur Hafið Vísindi Sveitarstjórnarmál Loftslagsmál Umhverfismál Mest lesið Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Innlent Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Innlent Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Innlent Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Innlent Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn Innlent Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Erlent Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Innlent Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Innlent Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Erlent Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Innlent Fleiri fréttir Þrír milljarðar til viðbótar í viðhald vega Sjö ára dómur fyrir að stinga tvo: Hittu árásarmanninn í fyrsta skipti þessa nýársnótt Vill vindorkuver í Garpsdal og breytir tillögu stjórnar Tugir með magapínu eftir þríþraut við Laugarvatn „Við erum með háskólakerfi sem er fjármagnað undir OECD meðaltali“ Rembihnútur á þinginu en örþrifaráð ekki til umræðu Ákvörðun saksóknara sendi undarleg skilaboð Þinglok ekki í augnsýn og háskólarnir undirfjármagnaðir Grunaðir um að stinga mann í rassinn að tilefnislausu Ný kort sýna hvernig almyrkvinn verður á Íslandi Bandarískur kjarnorkukafbátur í heimsókn Formenn þingflokka halda spilunum þétt að sér Skjálfti upp á 3,4 í morgun á Suðurlandi Ekki efni til að ákæra þá sem fötluð kona var látin hafa samræði við Hiti nær 22 stigum fyrir austan Fjarlægðu „óvelkominn aðila“ af öldrunarheimili Rak í rogastans þegar hann las viðtalið við Bubba Árbæingar áhyggjufullir vegna umdeildra framkvæmda Aldrei séð annan eins hraðakstur eftir þrjátíu ár í lögreglunni Metfjöldi á biðlista og mögulega þarf að vísa frá Einstök litasamsetning á Prinsi Greifa Bíll í ljósum logum á Skaganum Vatnslögn í sundur í Smáralind Aldrei fleiri börn á biðlista og útrás í Kína Á hundrað og þrjátíu á sextíu götu Gul viðvörun: Brýna fyrir fólki á húsbílum að vara sig á vindinum Boltaleikir bannaðir á skólalóðinni eftir klukkan tíu Leggja til 80 milljónum árlega í nýja líkbrennslu Hinn stungni á batavegi en stungumennirnir ófundnir Nítján ára ferðamaður fannst látinn Sjá meira